Ελάχιστα ιστορικά γεγονότα είναι περισσότερο γνωστά και σημαντικά για τους Άγγλους από την μάχη της Βρετανίας. Ο όρος προέρχεται από την ομιλία του Βρετανού Πρωθυπουργού Ουίνστον Τσόρτσιλ στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 18 Ιουνίου 1940 και αναφέρεται στην ανελέητη εκστρατεία βομβαρδισμών που εξαπέλυσε ο Αδόλφος Χίτλερ ενάντια του βρετανικού λαού.

Ήταν εκείνη ακριβώς η χρονιά που χτίστηκε η κληρονομιά του Τσόρτσιλ. Την περίοδο δηλαδή που εκφωνήθηκαν οι πιο γνωστές ομιλίες του, και η εικόνα του, ως ένας από τους πιο εμβληματικούς αρχηγούς επισφραγίστηκε για πάντα στην ιστορία.

Η μάχη της Βρετανίας αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός που συγκλόνισε όχι μόνο τους Άγγλους αλλά όλο τον κόσμο. Πρόκειται για ένα γεγονός που ακόμη και σήμερα ξυπνά έντονα συναισθήματα και πτυχές του οποίου μπορούμε να αναγνωρίσουμε και σε πιο πρόσφατα επεισόδια (όπως, οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, που αποτέλεσαν την αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου Οι Μέρες που Έχτισαν την Ιστορία, από τον τον Erik Larson).

Όσο γνωστή και αν νομίζουμε ότι μπορεί να είναι μία ιστορία, πάντα υπάρχουν άγνωστες πτυχές της, έτοιμες να βγουν στο φως. Ένα τέτοιο εγχείρημα αναλαμβάνει ο Erik Larson στο βιβλίο του Οι Μέρες που Έχτισαν την Ιστορία, όπου αφηγείται με μεγάλη λογοτεχνική μαεστρία, τους βομβαρδισμούς της Βρετανίας και καταγράφει στην ουσία την ημέρα που ο Τσόρτσιλ έγινε ο Τσόρτσιλ.

Την πρώτη μέρα που ο Τσόρτσιλ ανέλαβε ως πρωθυπουργός, ο Αδόλφος Χίτλερ εισέβαλε στην Ολλανδία και το Βέλγιο. Η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία είχαν ήδη πέσει και η εκκένωση της Δουνκέρκης απείχε μόλις δύο εβδομάδες. Για τους επόμενους δώδεκα μήνες, ο Χίτλερ θα διεξαγάγει μια ανελέητη εκστρατεία βομβαρδισμών, σκοτώνοντας χιλιάδες Βρετανούς. Ήταν υποχρέωση του Τσόρτσιλ να κρατήσει τη χώρα του ενωμένη και να πείσει τον Πρόεδρο Ρούσβελτ ότι η Βρετανία ήταν ένας άξιος σύμμαχος και πρόθυμη να πολεμήσει μέχρι το τέλος.

Στο Οι Μέρες που Έχτισαν την Ιστορία, ο Erik Larson δείχνει πώς ο Τσόρτσιλ δίδαξε στους Βρετανούς «την τέχνη του να είσαι ατρόμητος». Είναι μια ιστορία ενός πολιτικού φαινομένου, αλλά είναι επίσης ένα οικείο εγχώριο δράμα, που διαδραματίζεται με φόντο την πρωθυπουργική εξοχική κατοικία του Τσόρτσιλ, το Cheques.

Ο Larson ερεύνησε την ιστορία εκτενώς και σε βάθος, χρησιμοποιώντας όχι μόνο δημόσια έγγραφα αλλά και ημερολόγια, πρωτότυπα αρχειακά έγγραφα και άλλοτε μυστικές αναφορές πληροφοριών, επιστολές, προσωπικές αφηγήσεις (όχι μόνο του Τσόρτσιλ αλλά του Γκέμπελς και του Γκέρινγκ). Αποτυπώνοντας στο χαρτί μία διαφορετική προοπτική της ιστορίας, γεμάτη ήρωες, κακούς, σασπένς και πλήθος λογοτεχνικών συμβάσεων που έχουμε συνηθίσει κυρίως σε μυθιστορήματα.

Η ανάγνωση του βιβλίου μας οδηγεί να δούμε το παρελθόν με διαφορετικό τρόπο, αφού ο συγγραφέας καταγράφει την καθημερινότητα του πρωθυπουργού την κρίσιμη χρονιά. Οι αναγνώστες θα δουν πόσο διχασμένη ήταν η Αγγλία στις αρχές της δεκαετίας του 1940 και θα γνωρίσουν μία αλλιώτικη εικόνα του Βρετανού πρωθυπουργού. Ιδιόρρυθμος, ριψοκίνδυνος, επιδεικτικός, ο Τσόρτσιλ πραγματοποιεί σημαντικές συναντήσεις στη Ντάουνινγκ Στριτ 10 και στο εξοχικό του, τριγυρνά με πολύχρωμες μεταξωτές ρόμπες ή γυμνός, δουλεύει στην μπανιέρα του, πίνει και καπνίζει συχνά… Πρόκειται για μία εικόνα που συχνά δεν παρουσιάζεται μέσα από την στεγνή καταγραφή της ιστορίας που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε.

Το βιβλίο του Larson όμως δεν επικεντρώνεται μόνο στον Τσόρτσιλ. Μέσα από τις σελίδες δίνεται φωνή και σε άλλες λιγότερο γνωστές αλλά εξίσου σημαντικές φιγούρες, που τείνουν να αγνοούνται από τους μελετητές του Τσόρτσιλ, όπως η συζύγος του, Κλεμεντίν, η μικρότερη κόρη τους, η Μαίρη, η οποία αμφισβητεί την προστασία των γονιών της εν καιρώ πολέμου, ο γιος τους, Ράντολφ με την όμορφη αλλά δυστυχισμένη σύζυγό του, Πάμελα, καθώς βέβαια και οι σύμβουλοι που ανήκουν στον «Μυστικό Κύκλο» του Τσόρτσιλ και στους οποίους απευθύνεται στις πιο δύσκολες στιγμές.

Μέσα από την καθημερινή εμπειρία του Τσόρτσιλ και της οικογένειάς του ο Larson παρέχει έναν νέο φακό για τη πιο σκοτεινή χρονιά του Λονδίνου

Το βιβλίο του Erik Larson αποτελεί μία πρόταση για το πώς να αφηγηθούμε μία ιστορία που να είναι συμβατή με τη λογοτεχνική δημιουργία χωρίς να παραιτείται από τις μεθοδολογικές δεσμεύσεις της ιστορικής έρευνας.

Μέσα από το βιβλίο έρχονται στο φως οι συνθήκες υπό τις οποίες ο Τσόρτσιλ κατάφερε να εμπνεύσει ένα ολόκληρο έθνος την ώρα της πιο σκληρής δοκιμασίας και πώς δίδαξε στους συμπατριώτες του να μην φοβούνται.

Ο συνδυασμός ιστορίας και λογοτεχνίας καταφέρνει να προάγει τις γνώσεις για το παρελθόν, ευνοώντας παράλληλα και μία βαθύτερη κατανόησή του. Το κείμενο ισορροπεί με επιτυχία ανάμεσα στην αναγκαία αυστηρότητα της ιστορικής καταγραφής και στην πιο τολμηρή ματιά της λογοτεχνίας.

Το αποτέλεσμα είναι μία ιστορία που συγκινεί και συναρπάζει και αναγνωρίζει τους ήρωες της ιστορίας των οποίων οι φαινομενικά ασήμαντες ή ασήμαντες ενέργειες συχνά μετρούν όσο, ίσως και περισσότερο, από όσα αποκαλύπτουν τα παραδοσιακά αρχεία.

Το νέο βιβλίο του Erik Larson, Οι Μέρες που Έχτισαν την Ιστορία, κυκλοφορεί αποκλειστικά από τις Εκδόσεις Διόπτρα.