Το πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2014-2020 «Απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού», με το οποίο καλύπτονταν χιλιάδες θέσεις διδακτικού προσωπικού στα Πανεπιστήμια της χώρας, δεν προκηρύχθηκε για το τρέχον χειμερινό εξάμηνο, αφήνοντας ουσιαστικά τα ΑΕΙ με 1.506 κενές θέσεις διδασκόντων και δημιουργώντας χιλιάδες ανέργους.
Η απάντηση του υπουργείου Παιδείας είναι ότι «δεν πρόλαβε» την προθεσμία, διευκρινίζοντας όμως ότι τα χρήματα του προγράμματος δε χάνονται, αλλά ότι θα μεταφερθούν σε αντίστοιχη πρόσκληση για το χειμερινό εξάμηνο του 2024. Ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει: τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας ξεκίνησαν το ακαδημαϊκό έτος με πολλά κενά τα οποία είναι άγνωστο πότε και αν θα καλυφθούν.
Το νέο ΕΣΠΑ
Στις 26/09/2023, αντίθετα από κάθε άλλη χρονιά που η προκήρυξη έβγαινε περίπου Μάιο με Ιούνιο, αναρτήθηκε στο διαδίκτυο πρόσκληση με τίτλο «Δράσεις διά βίου μάθησης στην Ανώτατη Εκπαίδευση (απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού)» με την οποία ζητάται από τα Πανεπιστήμια να δηλώσουν πόσες θέσεις διδασκόντων χρειάζονται. «Το καινούριο ΕΣΠΑ φαίνεται πετσοκομένο. Προκηρύσσει λιγότερες θέσεις και βάζει και όριο συμμετοχής στο πρόγραμμα τα 2,5 χρόνια, που σημαίνει ότι κάποιος που συμμετείχε στο πρόγραμμα πέρυσι και πρόπερσι δεν είναι δικαιούχος» λέει στο Newsbeast ο Λ.Ο. (τα στοιχεία του στη διάθεσή μας) διδάκτωρ Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και διδάσκων/ερευνητής σε ελληνικό και ξένο πανεπιστήμιο.
«Βέβαια, το μίνιμουμ διδακτικής εμπειρίας που χρειάζεται κάποιος για να εκλεγεί μέλος ΔΕΠ είναι 3 χρόνια. Άρα με 2,5 χρόνια στο πρόγραμμα κάποιος δεν αποκτά το μίνιμουμ για να κάνει αίτηση για μέλος ΔΕΠ, που αυτός είναι υποτίθεται ο σκοπός του προγράμματος» μας λέει και επισημαίνει ότι το νέο ΕΣΠΑ αποκλείει επίσης τους δημόσιους υπαλλήλους με διδακτορικό από το να κάνουν αίτηση, οι οποίοι βέβαια έχουν προσφύγει στον Συνήγορο του Πολίτη και έχουν δικαιωθεί.
«Αναφορικά με την παρούσα πρόσκληση είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι εκδίδεται με μεγάλη καθυστέρηση, γεγονός που σημαίνει ότι είναι αμφίβολο ή σχεδόν αδύνατο να περιλαμβάνονται θέσεις για το χειμερινό εξάμηνο του έτους αυτού στις προκηρύξεις που πρόκειται να βγουν από τα Ιδρύματα. Ο αριθμός των θέσεων που προκηρύσσεται με την παρούσα πρόσκληση είναι μικρότερος σε σχέση με τις αντίστοιχες προκηρύξεις των προηγούμενων ετών, περίπου 400 θέσεις […] Αυτό που φαίνεται όμως ότι έχει μεγαλύτερη σημασία για την κυβέρνηση αποτελεί η ισοπέδωση της προσδοκίας, η οποία γεννάται σε πολλούς/ές συναδέλφους και συναδέλφισσες έπειτα από αρκετά χρόνια διδασκαλίας στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε ότι το τελευταίο αυτό σημείο σχετίζεται άμεσα και με το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της έλλειψης μόνιμων θέσεων στα πανεπιστήμια οι συμβασιούχοι διδάσκοντες/ουσες, οι οποίοι/ες εργάζονταν στο πανεπιστήμιο είχαν αυξηθεί αρκετά σε αριθμό, συμμετείχαν σε συλλογικές διαδικασίες, συνέβαλαν στην οργάνωση των Σωματείων που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα. Η πραγματικότητα αυτή αποτέλεσε απ’ ότι φαίνεται ένα στόχο που ιεράρχησε ψηλά στη νέα του θητεία το Υπουργείο» αναφέρει η ανακοίνωση του Σωματείου Συμβασιούχων Ερευνητών/τριών & Διδασκόντων/ουσών Πανεπιστημίων & Ερευνητικών Κέντρων Ρεθύμνου.
Συμβασιούχοι
Τα τελευταία – πολλά – χρόνια οι ανάγκες σε διδακτικό προσωπικό των Πανεπιστημίων της χώρας καλύπτονται από συμβασιούχους διδάσκοντες, μεταδιδάκτορες και υποψήφιους διδάκτορες. Πρόκειται για χιλιάδες κόσμου με πενιχρές απολαβές, χωρίς ασφαλιστική κάλυψη και με το συνεχές άγχος εύρεσης χρηματοδοτήσεων ή υποτροφιών προκειμένου να μπορέσουν να ολοκληρώσουν την έρευνά τους.
Οι συμβασιούχοι καλύπτουν περίπου το 20% των αναγκών διδασκαλίας, αρκεί κανείς να σκεφθεί ότι ο αριθμός τους φτάνει τους 1.800 την ώρα που ο αντίστοιχος αριθμός των μελών ΔΕΠ, δηλαδή των μόνιμων διδασκόντων, είναι 9.600. Και παρά το γεγονός ότι καλύπτουν πάγιες ανάγκες των ΑΕΙ, εντούτοις έχουν πολύ λιγότερα εργασιακά δικαιώματα και απολαβές από τα μέλη ΔΕΠ. Ενδεικτικά, ένας «καλά αμειβόμενος» συμβασιούχος πληρώνεται με κάτι περισσότερο από 700 ευρώ για δέκα μήνες.
Υπάρχουν τρεις υποκατηγορίες συμβασιούχων διδασκόντων:
● Οι διδάσκοντες με το πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2014-2020 «Απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού», οι λεγόμενοι και ακαδημαϊκοί υπότροφοι. Πρόκειται για την υποκατηγορία με τους περισσότερους εργαζόμενους που συνάπτουν συμβάσεις έργου διάρκειας 10 μηνών.
● Οι διδάσκοντες 407, δηλαδή οι διδάσκοντες του Π.Δ. 407/80, που είναι επιστημονικό προσωπικό το οποίο προσλαμβάνεται με Πράξη Πρύτανη με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου για τη διεξαγωγή διδακτικού, ερευνητικού, επιστημονικού και οργανωτικού έργου σε οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο. Η διάρκεια της σύμβασής τους καθορίζεται μέχρι ενός πανεπιστημιακού έτους και δύναται να ανανεώνεται ή να παρατείνεται, πλην όμως ο συνολικός χρόνος απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβεί τα τρία πανεπιστημιακά έτη. Εχουν τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη βαθμίδα ΔΕΠ με την οποία έχουν εξομοιωθεί μισθολογικά βάσει των προσόντων τους και χρηματοδοτούνται από κρατικά κονδύλια. Κάθε χρόνο προκηρύσσονται περίπου 280 τέτοιες θέσεις πανελλαδικά.
● Οι ακαδημαϊκοί υπότροφοι, πρώην ωρομίσθιοι, που επίσης αποτελούν μεγάλο ποσοστό των συμβασιούχων διδασκόντων. Εργάζονται κυρίως στα μεταπτυχιακά και χρηματοδοτούνται από ίδιους πόρους των ιδρυμάτων.
ΠΟΣΔΕΠ: Μεγάλες ελλείψεις σε μόνιμο προσωπικό
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ), εξέδωσε ανακοίνωση που σχολιάζει την καθυστερημένη έκδοση της πρόσκλησης πρόσληψης για το τρέχον ακαδημαϊκό έτος.
«Το ανθρώπινο δυναμικό του δημόσιου Πανεπιστημίου αποτελεί την πλέον κρίσιμη παράμετρο για την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία του και συνιστά τον πλέον καθοριστικό παράγοντα που μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξή του. Όμως οι συσσωρευμένες ελλείψεις σε θέσεις ΔΕΠ, που διαπιστώνονται και από την ΕΘΑΑΕ, είναι μεγάλες (διπλάσια αναλογία φοιτητών/καθηγητών από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο). Παρά ταύτα, η έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς βρήκε και πάλι τα πανεπιστήμια με νέα κενά σε θέσεις ΔΕΠ και λοιπό προσωπικό, δεδομένης και της αφυπηρέτησης πολλών συναδέλφων στις 31/8/2023, καθώς δεν έχουν ακόμη κατανεμηθεί οι θέσεις του 2023. Η ΠΟΣΔΕΠ ζητά οι νέες θέσεις μελών ΔΕΠ να προγραμματίζονται και δίνονται εγκαίρως, ώστε οι χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτούνται για την πλήρωσή τους να ξεκινούν πολύ πριν την αποχώρηση των συναδέλφων που αφυπηρετούν» αναφέρει η ΠΟΣΔΕΠ και προσθέτει: «Επιπλέον, η πρόσκληση πρόσληψης για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024 προσωρινών διδασκόντων μέσω της δράσης για “απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού” εκδόθηκε με μεγάλη καθυστέρηση στις 26/09/2023, δημιουργώντας μια απαράδεκτη και ιδιαίτερα δυσχερή κατάσταση αναφορικά με την κάλυψη των τακτικών και έκτακτων εκπαιδευτικών αναγκών για το χειμερινό εξάμηνο. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι ακόμη και η αναλογία 1:1 μεταξύ αποχωρήσεων και νέων θέσεων μελών ΔΕΠ καλύπτει μόνο το 65% του συνόλου των αποχωρήσεων στα ΑΕΙ που προϋπήρχαν της αναδιάταξης του χώρου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τον ν.4610/2019. Το υπόλοιπο 35% των νέων θέσεων κατανέμεται, βάσει των κριτηρίων της ΕΘΑΑΕ, στα νεοϊδρυθέντα τμήματα για τη μερική κάλυψη των μεγάλων αναγκών τους, δεδομένης και τη ανεπαρκούς στελέχωσής τους κατά την έναρξη λειτουργίας τους». Η Πανελλήνια Ομοσπονδία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «απαιτείται μια σημαντικού βαθμού υπερκάλυψη των αποχωρήσεων σε βάθος πολλών ετών ώστε να αντιμετωπιστεί δραστικά η υφιστάμενη υποστελέχωση του δημόσιου πανεπιστημίου και να οδηγηθούμε σε έναν αποδεκτό λόγο φοιτητών ανά διδάσκοντα».
