Είναι 12 Νοεμβρίου του 2021 όταν ο αείμνηστος Γιάννης Μπουτάρης στέλνει ένα email στον συνιδρυτή της «Future Library», Γιάννη Τροχόπουλο, περιγράφοντας ένα προσωπικό όραμα και μεράκι: το όνειρό του για τη δημιουργία της πρώτης βιβλιοθήκης οίνου στην Ελλάδα, η οποία θα στεγάζεται στο κτίριο του οινοποιείου του παππού του, ένα διατηρητέο που χρονολογείται από το 1908 και βρίσκεται στην οδό Χατζημαλούση 15, στη Νάουσα. Μάλιστα, σε εκείνο το email περιγράφονται και οι πρώτες δράσεις που έχει αναλάβει προς αυτή την κατεύθυνση, παίρνοντας προσφορές για το κόστος καταλογογράφησης των βιβλίων και ψηφιοποίησης των αρχείων που σχετίζονται με το κρασί.
Ο Γιάννης Μπουτάρης έφυγε από τη ζωή πριν από λίγους μήνες, τον Νοέμβριο του 2024, χωρίς να προλάβει να πραγματώσει το όνειρό του. Το όραμά του απέκτησε όμως ανεξάρτητη ζωή και αναμένεται να μπει σύντομα στην αφετηρία, χάρη στην οικογένειά του και σε μια σειρά από συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μεταξύ άλλων της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας (Δ.Κ.Β.Β.), του Ιδρύματος Γιάννη Μπουτάρη, της ΑΜΚΕ Future Library και οινοποιείων. Ουσιαστικά, τα θεμέλια λειτουργίας της Βιβλιοθήκης Οίνου έβαλε η σύμπραξη της Δ.Κ.Β.Β. και του Ιδρύματος Γιάννη Μπουτάρη, που υπεγράφη τον περασμένο Δεκέμβριο.
«Ο πατέρας μου δεν άφησε κάποια οδηγία για τη δημιουργία της βιβλιοθήκης οίνου, αλλά το όραμά του κάπως έμεινε στον αέρα που αναπνέω κι εγώ. Άλλωστε, με τον πατέρα μου δεν είχαμε πάντα ρητή επικοινωνία, πολλές φορές ήταν άρρητη» περιγράφει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) ο γραμματέας του Ιδρύματος Γιάννη Μπουτάρη, Μιχάλης Μπουτάρης, δίνοντας παράλληλα το στίγμα του σημαντικού έργου δημιουργίας της Βιβλιοθήκης Οίνου, που θα λάβει σταδιακά υπόσταση τους επόμενους μήνες και χρόνια.
Η βιβλιοθήκη -ο φυσικός χώρος της οποίας αναμένεται να είναι επισκέψιμος από τον Οκτώβριο- θα περιλαμβάνει, όπως λέει, περίπου 2500-5000 τόμους για το κρασί, μεταξύ των οποίων ολόκληρη η συλλογή της μεγάλης Ελληνίδας του κρασιού, Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα. «Η Κουράκου ήταν η πρώτη δασκάλα οινολογίας του πατέρα μου στη δεκαετία του ’60 και ο άνθρωπος που δημιούργησε -μεταξύ άλλων- όλο το νομοθετικό πλαίσιο για τα κρασιά ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης). Θέλοντας να τιμήσουμε τη μνήμη της πρώτης προέδρου του Ιδρύματος, απευθυνθήκαμε στα ανίψια της, που προσφέρθηκαν να δωρίσουν στη βιβλιοθήκη τα βιβλία και τα αρχεία της» λέει.
Τα kitsch αντικείμενα της συλλογής του Γιάννη Μπουτάρη
Επιπλέον, μέσα στην επόμενη διετία-τριετία στόχος είναι να ψηφιοποιηθούν περίπου 200.000 τεκμήρια σχετικά με το αμπέλι και το κρασί, ώστε να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων, και το 2027 αναμένεται να κάνει τα πρώτα της βήματα μια εμπειρία Επαυξημένης Πραγματικότητας (AR), που -μεταξύ άλλων- θα δίδει στις επισκέπτριες και επισκέπτες της βιβλιοθήκης τη δυνατότητα να «παίξουν» με εικονικά και τρισδιάστατα αντικείμενα της συλλογής ειδών Kitsch του Γιάννη Μπουτάρη, στο πλαίσιο της «παιχνιδοποίησης» (gamification) της όλης εμπειρίας.
«Πρόκειται για αντικείμενα που ο πατέρας μου μάζεψε από διάφορες χώρες στις οποίες εξήγε τα κρασιά της οικογένειας. Συνολικά η συλλογή του περιλάμβανε περίπου 10.000 kitsch αντικείμενα, που αρχικά δεν αντιλαμβανόμουν τον λόγο ύπαρξής τους, μέχρι που κατάλαβα ότι με αυτά ο πατέρας μου εξασκούταν έμπρακτα στην έννοια της συμπερίληψης και της αποδοχής του διαφορετικού. Έτσι άρχισα να τα αποδέχομαι» λέει ο Μιχάλης Μπουτάρης, διευκρινίζοντας ότι στην εμπειρία AR της βιβλιοθήκης θα συμπεριληφθεί μόνο ένα πολύ μικρό μέρος αυτών των αντικειμένων, ως εργαλείο εξοικείωσης μαθητών με 3D τεχνολογίες, αλλά και ως avatars για τη συνοδεία της εικονικής περιήγησης στον χωροχρόνο της ιστορίας του ελληνικού κρασιού. Παράλληλα, ο Μιχάλης περιγράφει ένα προσωπικό όνειρο: «θα ήθελα να μπορέσουμε να πάρουμε αρχεία για τις σφραγίδες των αρχαίων αμφορέων κρασιού, οι οποίες είναι δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, και αποτελούν την αρχαία “πιστοποίηση” ΠΟΠ, να τις ψηφιοποιήσουμε και να τις παρουσιάζουμε κι αυτές στη βιβλιοθήκη».
Για να γίνει πράξη το όλο εγχείρημα της βιβλιοθήκης οίνου, η Δ.Κ.Β.Β, που ανέλαβε το επιστημονικό του κομμάτι, έχει ήδη καταθέσει πρόταση προς χρηματοδότηση στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Παράλληλα, εκκρεμεί η λήψη άδειας από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων για μιας μικρής κλίμακας ανακαίνιση στο κτίριο, που χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο το 1984 και αναπαλαιώθηκε το 1994, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας βιβλιοθήκης. «Οι μελέτες ωριμάζουν και μέχρι το καλοκαίρι εκτιμώ ότι θα είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε εργασίες, ώστε τον Οκτώβριο να ανοίξουμε τις πόρτες της βιβλιοθήκης» εκτιμά ο Μιχάλης Μπουτάρης, προσθέτοντας ότι δεν θα πρόκειται απλά για μια ερευνητική βιβλιοθήκη, αλλά για έναν χώρο που θα επισκέπτονται μαθητές-τριες, σπουδαστές-τριες και φοιτητές/τριες, αλλά και κάτοικοι της περιοχής για μικρής κλίμακας εκδηλώσεις που θα φιλοξενούνται εκεί, π.χ., με αντικείμενο τον πολιτισμό, αλλά και την κλιματική αλλαγή, καθώς η δημιουργία «Παρατηρητηρίου Κλιματικής Αλλαγής & Ανθεκτικότητας» είναι ο δεύτερος άξονας δραστηριοποίησης της Βιβλιοθήκης Οίνου Νάουσας.
Το διατηρητέο κτίριο
Όλα αυτά θα φιλοξενουνται σε ένα κτίριο-κόσμημα των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Οπως μαθαίνουμε από το τεύχος 69 του περιοδικού «Κτίριο» (Μάιος 1994), το στενόμακρο κτήριο, με τους χοντρούς εξωτερικούς τοίχους των 60 εκατοστών, κατασκευασμένους κυρίως από τοπικό πωρόλιθο με ενδιάμεσες στρώσεις σκληρής πέτρας, είχε χρήση οινοποιείου στο ισόγειο και εργαστηρίου κουκουλιών στον όροφο, ενώ περιλάμβανε και δύο δωμάτια κατοικίας. Οι εξωτερικές του όψεις ήταν βαμμένες στο χρώμα της ώχρας, ενώ εντύπωση προκαλούν οι πεσσοί της πρόσοψης, από επιμελώς λαξευμένο πωρόλιθο.
Σε αυτό ακριβώς το κτήριο αναμένεται να αρχίσει τη λειτουργία της το φθινόπωρο του 2025 η πρώτη θεματική ερευνητική βιβλιοθήκη για το κρασί στην Ελλάδα, η οποία θα στεγάζεται στον ισόγειο χώρο και θα αποτελεί μέλος του Δικτύου Βιβλιοθηκών της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, το οποίο δημιουργήθηκε και υποστηρίζεται από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Η αρχική συλλογή της βιβλιοθήκης προέρχεται από δωρεές του Γιάννη Μπουτάρη, οινοποιού και τέως δημάρχου Θεσσαλονίκης, καθώς και της Σταυρούλας Κουράκου, της πρώτης Ελληνίδας οινολόγου, χημικού και ερευνήτριας. Η συλλογή θα εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες προσκτήσεις και δωρεές. Οι επισκέπτες-τριες θα μπορούν να συμβουλεύονται όλα τα βιβλία στον χώρο του αναγνωστηρίου, καθώς δεν διατίθενται προς δανεισμό.
Εκδήλωση για το κρασί και τη βιωσιμότητα αύριο Σάββατο
Με αφορμή τη δημιουργία της βιβλιοθήκης, αύριο Σάββατο η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας (Δ.Κ.Β.Β.) διοργανώνει ημερίδα με θέμα «Οίνος & Βιωσιμότητα: Μια Νέα Βιβλιοθήκη, Μια Νέα Προοπτική». Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον πολυχώρο της Δ.Κ.Β.Β. (Έλλης 8, Βέροια), στις 11:00 – 13:00 κι εντάσσεται στο πλαίσιο του έργου «Ολοκληρωμένο Ψηφιακό Πληροφοριακό Σύστημα Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και Δημοσίων Βιβλιοθηκών» και της Δράσης Agenda 2030. Με αφορμή την εκδήλωση, το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικού Κρασιού (ΣΕΚ) για τη βιωσιμότητα στον χώρο του κρασιού.
«Η βιωσιμότητα του αμπελώνα δεν επηρεάζεται μόνο από την κλιματική αλλαγή, αλλά και από σειρά άλλων παραγόντων. Με το κλίμα “ξέρουμε και δεν ξέρουμε” πού βρισκόμαστε και προσπαθούμε να αξιολογήσουμε την κατάσταση και να αναλάβουμε δράση, δεδομένου ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι ήδη εμφανείς. Ωστόσο, δεν είναι εύκολο να κάνουμε κάτι, δεδομένου ιδίως ότι δεν υπάρχει εθνική στρατηγική. Η επίδραση της κλιματικής κρίσης, της ξηρασίας και των υψηλών θερμοκρασιών δεν είναι μονοσήμαντη και ομοιογενής σε όλες τις περιοχές, οπότε η προσέγγιση του ζητήματος χρειάζεται να έχει αρκετά περιφερειακά χαρακτηριστικά.
Στην Κρήτη, για παράδειγμα, είχαν πέρυσι πολύ μεγάλο θέμα με την ξηρασία, που είναι παρατεταμένη, αφού εκδηλώνεται τα τελευταία δύο ή και τέσσερα χρόνια, και με τις υψηλές θερμοκρασίες -για κάποια αμπέλια πίστευαν ότι ξεράθηκαν μόνιμα. Στο Αμύνταιο και τη Γουμένισσα αντίθετα, η κατάσταση είναι διαφορετική, για παράδειγμα έχουμε νερά. Άρα, χρειάζεται μια εθνική στατηγική αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά με εξειδίκευση ανά περιφέρεια και μακροχρόνιο σχεδιασμό για το μέλλον» εκτίμησε ο κ. Βογιατζής.
Η είσοδος στην αυριανή εκδήλωση, που διοργανώνεται με τη στήριξη των δήμων Βέροιας και Νάουσας, του Επιμελητηρίου Ημαθίας, του Συνδέσμου Αμπελουργών και Οινοποιών Νάουσας και της ΑΜΚΕ Future Library, είναι ελεύθερη για το κοινό. Κατά της διάρκειά της, στον ισόγειο χώρο της ΔΚΒΒ θα πραγματοποιηθούν εργαστήρια για παιδιά με βιωματικές δράσεις γνωριμίας με την αμπελοοινική παράδοση της Κεντρικής Μακεδονίας.
Πηγή: ΑΠΕ
