Η κλεπτομανία είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια ακατανίκητη παρόρμηση για κλοπή. Τα άτομα με κλεπτομανία κλέβουν αντικείμενα που δεν χρειάζονται, που έχουν τη δυνατότητα να τα αγοράσουν ή δεν έχουν ουσιαστική οικονομική αξία. Ο λόγος είναι πως η πράξη της κλοπής ανακουφίζει μια εσωτερική ένταση που προηγείται της πράξης.
Η διαταραχή κάνει την εμφάνισή της συνήθως στην εφηβεία και είναι συχνότερη στις γυναίκες. Καθώς η κλοπή είναι ποινικό αδίκημα, τα άτομα με κλεπτομανία συνήθως βρίσκονται αντιμέτωπα και με το νόμο, με συλλήψεις, δίκες ή και φυλάκιση. Σε μελέτη έχει διαπιστωθεί πως περισσότερο από το 68% των πασχόντων είχαν συλληφθεί για κλοπή και πάνω από το 20% είχαν καταδικαστεί και φυλακιστεί.
Συμπτώματα και σημάδια της κλεπτομανίας
Η κλεπτομανία, όπως αναφέρει το Very Well Mind, συνδέεται με την αδυναμία να αντισταθεί κάποιος στην παρόρμηση για κλοπή. Πριν από την πράξη, το άτομο βιώνει έντονη συναισθηματική ένταση, η οποία εκτονώνεται με την κλοπή.
Στην αρχή κυριαρχούν συναισθήματα ανακούφισης, ευχαρίστησης ή ακόμα και απόλαυσης. Ωστόσο στη συνέχεια είναι συχνό φαινόμενο τα άτομα να αισθάνονται ντροπή, ενοχή και αυτοκατηγορία.
Όπως επισημαίνουν ειδικοί, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κλεπτομανία δεν σχετίζεται με οικονομικό όφελος ή ανάγκη. Οι κλοπές δεν είναι σχεδιασμένες και πολλές φορές τα κλεμμένα αντικείμενα δεν αξιοποιούνται, απλώς αποθηκεύονται, χαρίζονται ή επιστρέφονται.
Η διαταραχή συχνά συνυπάρχει με άλλα ψυχικά προβλήματα όπως διαταραχές διάθεσης, κρίσεις πανικού, αγχώδεις διαταραχές, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή άλλες διαταραχές ελέγχου παρορμήσεων.
Κύρια Συμπτώματα:
- Επαναλαμβανόμενη αδυναμία να αντισταθεί κάποιος στην παρόρμηση να κλέψει
- Κλοπή αντικειμένων χωρίς αξία ή ανάγκη
- Αίσθηση ανακούφισης ή ευχαρίστησης κατά την κλοπή
Τα αίτια της κλεπτομανίας
Τα αίτια της κλεπτομανίας δεν είναι απολύτως κατανοητά, όμως φαίνεται να εμπλέκονται γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες:
- Ψυχαναλυτική προσέγγιση: Θεωρεί ότι η κλοπή αντισταθμίζει κάποιο πρώιμο ψυχικό τραύμα ή απώλεια.
- Γνωσιακή-συμπεριφορική προσέγγιση: Υποστηρίζει ότι η κλοπή ενισχύεται επειδή ανακουφίζει από το άγχος και την ένταση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
- Βιολογική προσέγγιση: Συνδέει τη διαταραχή με δυσλειτουργία στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου και ανισορροπίες σε νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και τα ενδογενή οπιοειδή.
Η κλεπτομανία θεωρείται σπάνια, με εκτιμώμενο ποσοστό εμφάνισης μεταξύ 0,3% και 0,6% του πληθυσμού. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός ενδέχεται να είναι υποτιμημένος λόγω ντροπής ή φόβου των πασχόντων να αναζητήσουν βοήθεια.
Υπολογίζεται ότι περίπου το 5% των κλοπών θα μπορούσαν να οφείλονται σε κλεπτομανία, ενώ μελέτες έχουν διαπιστώσει πως έως και 24% των δραστών κλοπών παρουσιάζουν συμπτώματα κλεπτομανίας.
Αντιμετώπιση της κλεπτομανίας
Η διάγνωση γίνεται συνήθως μετά από σύλληψη ή λόγω άλλων ψυχικών προβλημάτων καθώς, το αίσθημα ντροπής που συνοδεύει την εν λόγω διαταραχή λειτουργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας στην αναζήτηση βοήθειας από επαγγελματία της ψυχικής υγείας. Συχνά, η διάγνωση συμβαίνει μόνο όταν επέμβει ο νόμος.
Η θεραπεία της κλεπτομανίας συνήθως περιλαμβάνει:
- Φαρμακευτική αγωγή: Χρήση SSRIs και άλλων αντικαταθλιπτικών, κυρίως για τη ρύθμιση της σεροτονίνης.
- Ψυχοθεραπεία: Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία βοηθά στην κατανόηση των παρορμήσεων και στην ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης της έντασης.
Ο συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας φαίνεται να προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα, ενώ είναι απαραίτητη και η αντιμετώπιση των συνοδών διαταραχών.
