Ας είμαστε ειλικρινείς, όλοι θα θέλαμε κάποια πράγματα στη ζωή μας να ήταν πιο βολικά. Αυτό σημαίνει είτε ότι θα θέλαμε να έχουμε περισσότερα χρήματα είτε κάποιες μεγαλύτερες ανέσεις. Αν πάλι είστε ανάμεσα σε αυτούς που έχουν λύσει τα προβλήματα της ζωή τους, αυτή η εισαγωγή δεν είναι για εσάς. Μπορεί το υπόλοιπο κείμενο ωστόσο να σας αφορά.
Ο θυμόσοφος λαός λέει ότι τα χρήματα δεν φέρνουν πάντα την ευτυχία. Η μαγική λέξη είναι το «πάντα». Φέρνουν την ευτυχία αλλά προσωρινά. Αυτό που φαίνεται ότι φέρνουν τα πλούτη, γενικότερα ωστόσο, είναι μία πτώση ηθικών αξιών. Αυτό δείχνουν αποτελέσματα μεγάλης έρευνας.
Οι πλούσιοι είναι πιο πιθανό να είναι εν τέλει κακοί άνθρωποι, παρόμοιοι με τον χαρακτήρα του Εμπενίζερ Σκρουτζ στο A Christmas Carol του Τσαρλς Ντίκενς, σύμφωνα με μια νέα μελέτη, η οποία διαπίστωσε ότι όσοι προέρχονται από φτωχότερα περιβάλλοντα είναι πιο πιθανό να είναι ευγενικοί και με υψηλότερα ηθικά στάνταρ. Το μόνο σίγουρο επίσης είναι ότι οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
Η πρώτη μεγάλης κλίμακας έρευνα τέτοιου είδους παγκοσμίως
Η ανάλυση δεδομένων από 46.000 ανθρώπους σε 67 χώρες, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τον πλούτο και τα επίπεδα ηθικής συμπεριφοράς τους, βοήθησε μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Agder στο Kristiansand της Νορβηγίας να βγάλει τα συμπεράσματά της.
Οι ερευνητές του πανεπιστημίου παραδέχονται ότι η συμπεριφορά κάποιου δεν μπορεί να επηρεάζεται πλήρως από τα χρήματα που κατέχει μιας και μπαίνουν και άλλοι παράγοντες στο παιχνίδι, όπως η ιδιοσυγκρασία, ο χαρακτήρας και τα βιώματα. Ωστόσο τα στοιχεία που ανακύπτουν αντιμετωπίζονται ως μια σημαντική ανακάλυψη, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι οποίοι είπαν ότι οι φτωχότεροι άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να κάνουν δωρεές για φιλανθρωπικούς σκοπούς και να τρέξουν σε βοήθεια κάποιου συνανθρώπου τους ή κάποιου ζώου.
Συνέκριναν τα ευρήματά τους χρησιμοποιώντας την απεικόνιση του πλούτου στις ταινίες της Disney, που δείχνουν ότι οι καλοί χαρακτήρες είναι πιο πιθανό να είναι φτωχοί, από εκείνους με πλούτη.
Η ομάδα έδωσε το παράδειγμα της Σταχτοπούτας, η οποία αντιμετωπίζεται άσχημα στο σπίτι, αλλά που με την αγνή της καρδιά κερδίζει τον πρίγκιπα, ή ακόμα και τους επτά σκληρά εργαζόμενους νάνους που φροντίζουν τη Χιονάτη όταν χρειάζεται βοήθεια.
Ωστόσο, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, τείνουν να βλέπουν τα πράγματα πιο περίπλοκα. Και παρουσιάζεται ως θέσφατο μία τάση η οποία λέει πως οι φτωχοί σκέφτονται μόνο να βγάλουν όσα περισσότερα χρήματα μπορούν (με οποιονδήποτε τρόπο και οι άνθρωποι από τη μεσαία τάξη και πάνω είναι οι καλοί. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι αυτές οι αιτιάσεις καταρρίπτονται.
Η συσχέτιση χαμηλότερου κοινωνικοοικονομικού στάτους και υψηλότερων ηθικών αξιών
«Η έρευνα σε αυτόν τον τομέα πηγαίνει προς πολλές κατευθύνσεις. Ορισμένες μελέτες δείχνουν μια θετική συσχέτιση μεταξύ της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και της ηθικής, ενώ άλλες μελέτες δείχνουν μια αρνητική συσχέτιση», λέει ο Tobias Otterbring, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Agder.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση, καθώς προέρχεται από φτωχότερο υπόβαθρο, συνδέεται άμεσα με υψηλότερες ηθικές στάσεις και συμπεριφορές.
Η «κοινωνικοοικονομική κατάσταση» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται όταν μιλάμε για κοινωνική και οικονομική ανισότητα. Συχνά χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπο όπως ο όρος «κοινωνική τάξη», αλλά είναι λιγότερο πολιτικά φορτισμένος. Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι τα άτομα που είχαν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα με χαμηλούς πόρους είχαν ισχυρότερη ηθική ταυτότητα σε σύγκριση με άλλα. Ήταν πιο πιθανό να δωρίσουν χρήματα σε φιλανθρωπικούς σκοπούς και έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στη συνεργασία.
Οι διαφορές ανάμεσα στις χώρες και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων
Κατά τη σύγκριση χωρών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε εκείνες με υψηλό βαθμό κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας (λόγου χάρη σε χώρες της λατινικής Αμερικής) ο πληθυσμός είχε ισχυρότερη ηθική ταυτότητα από ότι σε χώρες με μικρές διαφορές (όπως η κεντρική και η βόρεια Ευρώπη). Η ηθική ταυτότητα μετρήθηκε παρουσιάζοντας στους συμμετέχοντες δηλώσεις όπως «Θα ένιωθα καλά να είμαι ένα άτομο που είναι…» και βάζοντας το ποιοτικό χαρακτηριστικό στο τέλος.
Οι επιλογές απαντήσεων ήταν σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10 σε ιδιότητες όπως φροντίδα, δίκαιος, ευγενικός, γενναιόδωρος, εξυπηρετικός, εργατικός, ειλικρινής και ευγενικός.
«Αυτοί που ζουν στη φτώχεια εξαρτώνται πιθανώς περισσότερο από άλλους ανθρώπους. Ίσως είναι επίσης πιο ευαίσθητοι στο κοινωνικό τους περιβάλλον», είπε ο Otterbring. «Αν ένας φτωχός κάνει κάτι καλό για κάποιον άλλον, ο παραλήπτης μπορεί να είναι ακόμα περισσότερο ενεργός ώστε να κάνει και αυτός κάτι με τη σειρά του».
Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση μπορεί να πιστεύουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν μόνοι τους και δεν χρειάζονται άλλους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο, πιστεύει ο ερευνητής.
«Αυτό είναι ενδιαφέρον να το λάβουμε υπόψη όσοι από εμάς ζούμε καλά στη Νορβηγία», είπε ο Otterbring, προσθέτοντας ότι «ίσως τα ευρήματά μας μπορούν να εμπνεύσουν όσους έχουν υψηλή κοινωνικοοικονομική θέση να σκεφτούν περισσότερο άτομα εκτός του φιλικού και οικογενειακού τους κύκλου και να ενεργήσουν ανάλογα».
Ο ερευνητής επισημαίνει ότι παρόλο που οι συσχετίσεις βρίσκονται στα δεδομένα, δεν είναι ιδιαίτερα ισχυροί. Τους αποκαλεί «αδύναμους, αλλά σημαντικούς». «Βρήκαμε αυτή τη συσχέτιση ακόμη και όταν ελέγχαμε άλλες μεταβλητές», είπε ο Otterbring.
«Μπορούμε να φανταστούμε ότι ακόμα κι αν μόνο ένα μικρό μέρος της ηθικής των ανθρώπων μπορεί να εξηγηθεί με βάση την κοινωνικοοικονομική τους θέση, θα έχει σημαντικές συνέπειες όταν εξετάζουμε ολόκληρο τον κόσμο».
