Για αύριο, Παρασκευή 11 Οκτωβρίου, είναι προγραμματισμένη στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) η συζήτηση σχετικά με το μπόνους σε ύψος και τετραγωνικά μέτρα, το οποίο προβλέπεται στον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) για τη δόμηση νέων κτιρίων.
Όλοι οι ενδιαφερόμενοι -Πολιτεία, κατασκευαστικές εταιρείες, δήμοι, επιστημονικοί φορείς και γενικά όλοι οι εμπλεκόμενοι στην κτηματαγορά- έχουν στραμμένη την προσοχή τους στην τελική έκβαση της υπόθεσης.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το ζήτημα αυτό έχει προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στην αγορά ακινήτων, καθώς το αποτέλεσμα της απόφασης θα έχει άμεσες επιπτώσεις στο μέλλον της οικοδομικής δραστηριότητας, ειδικά στην πρωτεύουσα. Όποια και να είναι η απόφαση, με την οποία θα εναρμονιστεί και η νομοθεσία, εκτιμάται ότι θα φέρει κανονικότητα, έστω και αν θα αφήσει δυσαρεστημένους κάποιους.
Η αντιπαράθεση για τα κίνητρα δόμησης του ΝΟΚ έχει λάβει διαστάσεις «πολέμου», με κάθε πλευρά να συγκροτεί το νομικό της οπλοστάσιο για να επιχειρηματολογήσει υπέρ των απόψεών της. Οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι συντελεστές της κατασκευής υποστηρίζουν σθεναρά τα ευεργετήματα του ΝΟΚ, τα οποία, σύμφωνα με αυτούς, προωθούν την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και την ενεργειακή αποτελεσματικότητα των κτιρίων. Αντίθετα, οι δήμοι, σε συνεργασία με οργανώσεις πολιτών, αντιδρούν έντονα, υποστηρίζοντας ότι οι αυξήσεις στα πολεοδομικά μεγέθη μπορούν να αλλοιώσουν το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο και τον χαρακτήρα των πόλεων.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση είναι πιθανό να ζητήσει αναβολή στην εκδίκαση της υπόθεσης, προκειμένου να ολοκληρωθεί ειδική μελέτη που αφορά την εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ. Παρότι νομικοί κύκλοι κρίνουν ότι οι πιθανότητες αποδοχής του αιτήματος είναι περιορισμένες, η έκβαση αυτού του αιτήματος θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο πότε θα ληφθεί η τελική απόφαση.
Τι λένε υποστηρικτές του ΝΟΚ και όσοι αντιτίθενται στη νομοθεσία
Εντωμεταξύ, έξι κατασκευαστικές εταιρείες, των οποίων τα έργα έχουν ανασταλεί με προηγούμενες αποφάσεις του ΣτΕ, υποστηρίζουν ότι οι διατάξεις του ΝΟΚ, που αυξάνουν τον συντελεστή δόμησης και το ύψος των κτιρίων, δεν απειλούν το περιβάλλον, καθώς οι ρυθμίσεις αφορούν συγκεκριμένα κτίρια και περιοχές. Οι εταιρείες επισημαίνουν ότι η εφαρμογή του ΝΟΚ συμβαδίζει με τις απαιτήσεις του νομοθέτη για ισορροπία μεταξύ αστικής ανάπτυξης και προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Σημαντική είναι και η παρέμβαση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), το οποίο τάσσεται υπέρ του ΝΟΚ, τονίζοντας ότι τα κίνητρα που προβλέπει ο κανονισμός αποσκοπούν στη βελτίωση του αποτυπώματος της δόμησης και στη βιωσιμότητα των κτιρίων. Το ΤΕΕ υπογραμμίζει ότι οι διατάξεις του ΝΟΚ ενθαρρύνουν την κατεδάφιση παλαιών και ενεργοβόρων κτιρίων, τα οποία αντικαθίστανται με νέα, πιο αποδοτικά κτίρια σε ήδη δομημένες περιοχές. Επιπλέον, αναφέρεται στα φυτεμένα δώματα, που έχουν πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον, όπως η μείωση της θερμοκρασίας στις πόλεις και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με το ΤΕΕ, οι αυξήσεις σε ύψος και συντελεστή δόμησης που επιτρέπει ο ΝΟΚ δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, όπως υποστηρίζουν οι επικριτές του.
Από την πλευρά τους, οι κατασκευαστές έχουν προειδοποιήσει ότι, εάν δεν βρεθεί λύση στο ζήτημα, πολλά κτίρια που έχουν ανεγερθεί ή βρίσκονται υπό κατασκευή με βάση τις προβλέψεις του ΝΟΚ ενδέχεται να χαρακτηριστούν αυθαίρετα. Αυτό θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την οικοδομική δραστηριότητα και την αγορά ακινήτων, καθώς οι επενδυτές αποφεύγουν να επενδύσουν σε νέες κατασκευές λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί.
Απέναντι στις κατασκευαστικές εταιρείες και τους υποστηρικτές του ΝΟΚ βρίσκονται δήμοι και πολίτες που αντιτίθενται στη νομοθεσία. Οι δήμοι, με τη στήριξη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη, αμφισβητώντας τη συνταγματικότητα των αυξήσεων σε ύψος και συντελεστή δόμησης. Σύμφωνα με την ΚΕΔΕ, τέτοιες αλλαγές πρέπει να προκύπτουν από τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό, ο οποίος λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Η οριζόντια εφαρμογή των αυξήσεων αυτών, όπως προβλέπει ο ΝΟΚ, παραβιάζει τις αρχές του πολεοδομικού σχεδιασμού και μπορεί να αλλοιώσει τον χαρακτήρα των πόλεων, υποστηρίζουν οι δήμοι.
Μάλιστα, η ΚΕΔΕ επισημαίνει ότι η εξαίρεση ορισμένων περιοχών, όπως η Φιλοθέη, το Ψυχικό και η Εκάλη, από την εφαρμογή του ΝΟΚ, προκαλεί ερωτήματα σχετικά με τη δίκαιη εφαρμογή των κινήτρων. Αν τα κίνητρα είναι πραγματικά ευεργετικά για την ανάπτυξη των πόλεων, όπως υποστηρίζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, γιατί ορισμένες περιοχές εξαιρούνται από αυτά;
Η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, η οποία αναμένεται στα τέλη του 2024 ή στις αρχές του 2025, θα κρίνει το μέλλον της οικοδομικής δραστηριότητας και των επενδύσεων στην κτηματαγορά. Σε περίπτωση που το δικαστήριο απορρίψει τις διατάξεις του ΝΟΚ, ενδέχεται να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες για χιλιάδες μεταβιβάσεις ακινήτων που έχουν ανεγερθεί κάνοντας χρήση των ευεργετημάτων του κανονισμού. Παράλληλα, η απόφαση αυτή θα επηρεάσει και τη διαδικασία ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας, καθώς τα 247 Ειδικά και Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, που βρίσκονται ήδη σε εκπόνηση, θα χρειαστεί να αναπροσαρμοστούν βάσει της νέας πραγματικότητας που θα δημιουργηθεί.
