Η έλευση του νέου έτους φέρνει στη ζωή όλων μας και τα νέα χρωματιστά τιμολόγια ρεύματος. Καθένα από τα τέσσερα διαφορετικά χρώματα (μπλε, πορτοκαλί, πράσινο και κίτρινο) στα τιμολόγια θα πουλάει και σε διαφορετική τιμή την κιλοβατώρα, με τον καταναλωτή να καλείται να επιλέξει ποιο επιθυμεί.
Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να γνωρίζει, όμως, ποιο είναι αυτό που τον συμφέρει περισσότερο, ιδίως τώρα που σταματούν οι κρατικές ενισχύσεις επιδότησης του ρεύματος, οι οποίες -να θυμίσουμε πως- είχαν ξεκινήσει όταν ξέσπασε η ενεργειακή κρίση και είδαμε τους λογαριασμούς μας να φτάνουν στα ύψη λόγω ενεργοποίησης της πολυσυζητημένης «ρήτρας αναπροσαρμογής», που εφάρμοσαν οι εταιρείες και μέχρι τότε δεν της είχαμε δώσει καμία σημασία.
Από τη στιγμή που οι κρατικές ενισχύσεις κόβονται, την Πρωτοχρονιά του 2024 οι κατηγορίες τιμολογίων γίνονται πλέον τέσσερις (σ.σ. κάποια στιγμή είχαν φτάσει να είναι περίπου… εκατόν τριάντα). Με αυτό τον τρόπο οι επιλογές είναι μικρότερες, αλλά και πάλι πρέπει να τις ξέρουμε καλά, προκειμένου να πάρουμε απόφαση για το χρωματιστό τιμολόγιο που θα διαλέξουμε.
Όπως έχει αναφέρει το αρμόδιο υπουργείο, το μπλε θα είναι το σταθερό τιμολόγιο, το πορτοκαλί το δυναμικό, το πράσινο το ειδικό και το κίτρινο το κυμαινόμενο. Και πάλι, όμως, αυτό από μόνο του δεν μας λέει και πολλά – δεν μας βοηθά να αποφασίσουμε ποιο θα έχουμε, οπότε πάμε τα δούμε αναλυτικότερα με όσο γίνεται πιο απλά και κατανοητά λόγια.
Τι σημαίνει το μπλε (σταθερό) τιμολόγιο και ποιους συμφέρει
Εάν είμαστε οικιακοί καταναλωτές, το αφήνουμε στην άκρη, γιατί η τιμή του είναι μεν σταθερή για έναν χρόνο και δεν πρόκειται ν’ αλλάξει, εάν υπάρξουν διακυμάνσεις, ούτε προς τα πάνω ούτε προς τα κάτω, αλλά είναι εξαρχής πανάκριβο. Εξυπηρετεί ως επί το πλείστον μεγάλες επιχειρήσεις, που δε θέλουν να λαμβάνουν αχρείαστα ρίσκα. Ένα νοικοκυριό, όμως, γιατί να συμφωνήσει να πληρώσει εξαρχής πανάκριβα την κιλοβατώρα; Μπορεί να συμφέρει, επίσης, μόνο όσους οικιακούς καταναλωτές διαθέτουν ένα εξοχικό σπίτι, που το επισκέπτονται μια στο τόσο και έχουν χαμηλή κατανάλωση σε αυτό. Εάν έχουν υψηλή, απορρίπτεται με μιας.
Τα χαρακτηριστικά του μπλε τιμολογίου είναι τα εξής:
- Παρέχει, όπως αναφέραμε, σταθερή χρέωση της κιλοβατώρας (KWh) για όλο τον χρόνο της σύμβασης.
- Δεν επηρεάζεται από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις αγοράς του ρεύματος.
- Έχει την υψηλότερη χρέωση κιλοβατώρας απ’ όλους τους τύπους τιμολογίων.
- Επιβάλλονται ρήτρες αποχώρησης, εάν κάποιος αποφασίσει να φύγει
Τι σημαίνει το πορτοκαλί (δυναμικό) τιμολόγιο και ποιους συμφέρει
Ακούγεται καλό, αλλά απευθύνεται μονάχα σε όσους διαθέτουν έξυπνο μετρητή. Οι περισσότεροι από εμάς, όμως, έχουμε στο σπίτι μας αυτά τα παλιά σκονισμένα κουτιά, που μας είχε τοποθετήσει πριν από χρόνια η ΔΕΗ και καταγράφουν τις κιλοβατώρες που καταναλώνουμε. Οπότε οι περισσότεροι μάλλον θα πρέπει να το αποκλείσουμε και αυτό.
Μάλιστα, έχει δημιουργηθεί σε πολλούς η απορία: ποιος είναι ο λόγος ύπαρξης του πορτοκαλί τιμολογίου, αφού ακόμη και στα ελάχιστα νοικοκυριά, που διαθέτουν έξυπνο μετρητή, οι πάροχοι δεν έχουν ενεργοποιήσει (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) την υπηρεσία χρέωσης του ρεύματος ανά ώρα. Ακόμη και στις σχετικές επιστολές που στέλνουν αυτές τις ημέρες προς τους καταναλωτές για τα χρωματιστά τιμολόγια, δεν αναφέρουν κάτι επ’ αυτού. Είναι σαν να αγνοούν και αυτοί το πορτοκαλί τιμολόγιο.
Τα χαρακτηριστικά του πορτοκαλί τιμολογίου είναι τα εξής:
- Κυμαινόμενη χρέωση της KWh ανά ώρα μέσα στο 24ωρο.
- Επηρεάζεται άμεσα από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις της αγοράς ρεύματος.
- Η χρέωση γίνεται ανά ώρα, ανάλογα με τις μεταβολές στην τιμή ενέργειας. Εάν για παράδειγμα στις 11:00 το πρωί πέσει η τιμή της κιλοβατώρας στο χρηματιστήριο ενέργειας, τότε θα πέσει η τιμή εκείνη την ώρα και στην κατανάλωση που κάνουμε. Εάν αντιθέτως ανέβει στη χρηματιστηριακή αγορά, θα αυξηθεί την ίδια ώρα και σε εμάς. Γι’ αυτό προαναφέραμε πως απαιτείται η εγκατάσταση έξυπνου μετρητή, για να επιλέξει κάποιος το πορτοκαλί τιμολόγιο. Όσοι δεν διαθέτουν τέτοιο μετρητή, το ξεχνάνε).
- Δεν επιβάλλονται ρήτρες αποχώρησης.
Τι σημαίνει το πράσινο (ειδικό) τιμολόγιο και ποιους συμφέρει
Κι αφού αποκλείσαμε το μπλε και το πορτοκαλί τιμολόγιο, πάμε στα άλλα δύο που απομένουν, το πράσινο και το κίτρινο. Επί της ουσίας, μεταξύ αυτών των δύο καλούμαστε να επιλέξουμε ως οικιακοί καταναλωτές ρεύματος.
Το πράσινο ειδικό τιμολόγιο είναι αυτό που «σπρώχνει» περισσότερο η κυβέρνηση προς τα έξω, καθώς μέσω αυτού οι πάροχοι καλούνται ν’ αναλάβουν ένα μέρος του αυξημένου κόστους ρεύματος. Κι αυτό γιατί οι πάροχοι θα πρέπει να ενημερώνουν όσους επιλέξουν το συγκεκριμένο χρώμα από την 1η του εκάστοτε μήνα για την τιμή που θα έχει η κιλοβατώρα ολόκληρο τον μήνα. Σε περίπτωση που στην πορεία η τιμή μεταβληθεί διεθνώς, τότε το μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς θα το επωμίζονται οι εταιρείες και όχι ο καταναλωτής.
Έτσι λοιπόν, τα χαρακτηριστικά του πράσινου τιμολογίου είναι τα εξής:
- Η χρέωση της κιλοβατώρας διαμορφώνεται με βάση σταθερές και μεταβλητές τιμές.
- Επηρεάζεται από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις της αγοράς ρεύματος.
- Εφαρμόζονται ρήτρες αναπροσαρμογής όπως και σήμερα.
- Δεν επιβάλλονται ρήτρες αποχώρησης.
Όσοι οικιακοί καταναλωτές δεν επιλέξουν μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους σε ποιο τιμολόγιο θέλουν θα πάνε, αυτομάτως θα μεταφερθούν σε αυτό, στο πράσινο. Ακολούθως, βέβαια, αν δουν ότι δεν τους συμφέρει, θα μπορούν τον επόμενο μήνα (π.χ. τον Φεβρουάριο) να αλλάξουν τιμολόγιο. Εκτιμάται, πάντως, ότι στο πράσινο τιμολόγιο θα ενταχθούν σε πρώτη φάση πάνω από το 70% των καταναλωτών, ήτοι πάνω από 5 εκατομμύρια καταναλωτές επί ενός συνόλου 7,5 εκατομμυρίων.
Τι σημαίνει το κίτρινο (κυμαινόμενο) τιμολόγιο και ποιους συμφέρει
Είναι αυτό στο οποίο «σπρώχνουν» τα νοικοκυριά οι εταιρείες που παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια. Η διαφορά του με το πράσινο είναι πως στο κίτρινο η τιμή της κιλοβατώρας θα ανακοινώνεται στο τέλος του μήνα (για τον μήνα που έληξε), κάτι που σημαίνει πως το κόστος της όποιας αυξομείωσης της τιμής στο χρηματιστήριο ενέργειας θα την αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου ο καταναλωτής. Αν π.χ. η κιλοβατώρα είναι πιο φθηνή ο καταναλωτής θα είναι κερδισμένος. Εάν όμως η κιλοβατώρα καταλήξει να είναι ακριβότερη, θα την επωμιστεί πλήρως ο καταναλωτής, χωρίς ο πάροχος να αναλάβει έστω ένα μέρος αυτής της αύξησης. Άρα το συγκεκριμένο τιμολόγιο είναι εκτεθειμένο 100% στο χρηματιστήριο ενέργειας. Το «ψωνίζεις» την 1η του μήνα και το πληρώνεις στις 30 του μηνός, με τη μεσοσταθμική τιμή της κιλοβατώρας, που έχει καταγραφεί μέσα σε αυτό το διάστημα.
Έτσι λοιπόν, τα χαρακτηριστικά του κίτρινου τιμολογίου είναι τα εξής:
- Κυμαινόμενη χρέωση της κιλοβατώρας ανά μήνα.
- Η χρέωση ανά μήνα θα εξαρτάται από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις αγοράς ρεύματος.
- Η τιμή της κιλοβατώρας για τον μήνα κατανάλωσης θα γίνεται γνωστή στο τέλος του συγκεκριμένου μήνα.
- Δεν επιβάλλονται ρήτρες αποχώρησης.
Με άλλα λόγια, τόσο το πράσινο όσο και το κίτρινο τιμολόγιο θα επηρεάζονται άμεσα από τις διακυμάνσεις της τιμής της κιλοβατώρας στο χρηματιστήριο ενέργειας. Θα ευνοούνται στις πτώσεις τιμών και θα βάλλονται κάθε φορά που ανεβαίνουν. Άλλους μήνες θα είναι φθηνότερο το «πράσινο» τιμολόγιο και άλλες το «κίτρινο».
Τέλος, κάθε μήνα έχουμε δικαίωμα, αν το επιθυμούμε, να αλλάζουμε χρώμα μεταξύ των δύο (βασικά και του πορτοκαλί, αλλά αυτό είπαμε πως το αποκλείουμε για τους λόγους που προαναφέραμε). Απλώς δεν μπορούμε να είμαστε μάντεις, ώστε να ξέρουμε επακριβώς πότε θα ανεβαίνουν και πότε θα πέφτουν οι τιμές ρεύματος στο χρηματιστήριο ενέργειας.
Δείτε πίνακες και 10 ερωτήσεις – απαντήσεις
Δέκα ερωτήσεις και απαντήσεις για τα νέα τιμολόγια
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει δώσει στη δημοσιότητα απαντήσεις σε μερικά βασικά ερωτήματα που προκύπτουν για τα νέα τιμολόγια ρεύματος στη χαμηλή τάση που αφορούν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις:
Γιατί έχουμε τόσα πολλά τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος;
Γιατί οι πάροχοι έχουν το δικαίωμα να έχουν όσα τιμολόγια θέλουν. Επίσης, γιατί η φύση του συστήματος αγορών ηλεκτρικής ενέργειας που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σύνθετη. Υπάρχει μία αγορά χονδρικής που η τιμή είναι κυμαινόμενη (αλλάζει διαρκώς, ανά ημέρα και ώρα). Υπάρχουν οι πάροχοι λιανικής, που αγοράζουν στη χονδρική και πωλούν στη λιανική, με πολλές διαφορετικές, εμπορικές πολιτικές. Επιπλέον, γιατί οι ανάγκες και οι επιθυμίες των καταναλωτών είναι πολύ διαφορετικές, ανάλογα με το προφίλ κάθε καταναλωτή (νοικοκυριό, επιχείρηση, ενεργοβόροι καταναλωτές κ.λπ.).
Τι είδους τιμολόγια υπάρχουν;
Καταρχάς, υπάρχουν τριών ειδών τιμολόγια (σταθερά, κυμαινόμενα και δυναμικά) και ο καταναλωτής (είτε πρόκειται για νοικοκυριό είτε για επιχείρηση) επιλέγει αυτό που κρίνει ότι είναι το πιο συμφέρον για εκείνον. Πιο συγκεκριμένα:
Σταθερά είναι τα τιμολόγια ορισμένου χρόνου, με σταθερή τιμή χρέωσης για όλη την περίοδο της σύμβασης.
Κυμαινόμενα, είναι τα τιμολόγια, τα οποία είναι συνδεδεμένα με την τιμή της χονδρεμπορικής στο Χρηματιστήριο ενέργειας. Αυτά, διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: i. με καθορισμό τιμής εκ των προτέρων της περιόδου κατανάλωσης και ii. με καθορισμό τιμής εκ των υστέρων.
Δυναμικά, τα οποία αφορούν στη δυνατότητα δυναμικής τιμολόγησης, με διαφορετικές τιμές -ακόμα και μέσα στη διάρκεια της ημέρας- με βάση τις τιμές της αγοράς. Προϋπόθεση για την επιλογή αυτών των τιμολογίων συνιστά η λειτουργία έξυπνου τηλεμετρούμενου μετρητή στην παροχή των καταναλωτών.
Για τη διευκόλυνση του καταναλωτή, τα τιμολόγια συνδέθηκαν με ένα χρώμα. Με το μπλε τα σταθερά, με το κίτρινο τα κυμαινόμενα και με το πορτοκαλί τα δυναμικά.
Σε αυτά τα τιμολόγια προσθέτουμε ειδικό τιμολόγιο, πράσινου χρώματος, που το ειδικό χαρακτηριστικό του είναι πως η δομή του θα είναι απλή και κοινή, επιτρέποντας τη συγκρισιμότητα, για όλους τους παρόχους. Σε αυτό θα μεταπέσουν όλοι οι καταναλωτές, την 1η Ιανουαρίου του 2024, οι οποίοι δεν θα έχουν επιλέξει -μέσα στο 2023- κάποιο συγκεκριμένο είδος τιμολογίου για τη μετάβασή τους την 1.1.2024. Ωστόσο, με μία απλή δήλωση στον πάροχό τους έως 31/01/2024, μπορούν να παραμείνουν στο προηγούμενο τιμολόγιο. Επίσης, για όποιες αλλαγές τιμολογίων γίνουν στη συνέχεια ακολουθείται η συνήθης διαδικασία. Σημειώνεται πως το ειδικό, πράσινο τιμολόγιο, που θα διατίθεται από κάθε πάροχο, θα είναι ομοιόμορφο για όλους τους παρόχους.
Για ποιο λόγο εισάγεται αυτό το ειδικό, πράσινο τιμολόγιο;
Το βασικό πλεονέκτημα του πράσινου τιμολογίου είναι πως διευκολύνει, για πρώτη φορά, τη σύγκριση των τιμών μεταξύ παρόχων και τη διαφανή και απλοποιημένη πληροφόρηση των καταναλωτών για τις τιμές των παρόχων. Την 1η ημέρα κάθε μήνα, η τιμή χρέωσης θα ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του εκάστοτε παρόχου και θα κοινοποιείται στην ΡΑΑΕΥ. Ο καταναλωτής θα γνωρίζει, στις αρχές του μήνα, τί πληρώνει στον πάροχο ηλεκτρικού ρεύματος, την τιμή χρέωσης του μήνα, και το κυριότερο, τί τιμές προσφέρουν, όλοι οι υπόλοιποι πάροχοι.
Στο πράσινο τιμολόγιο η τιμή μέσα στο μήνα θα αλλάζει;
Όχι, ο καταναλωτής θα βλέπει μία τιμή κάθε 1η του μήνα, η οποία θα είναι «κλειδωμένη» για όλη τη διάρκεια του μήνα.
Μπορεί ο καταναλωτής να επιλέξει κάποιο άλλο τιμολόγιο από αυτό που έχει;
Ναι, ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα οποτεδήποτε το επιθυμεί να επιλέξει οποιοδήποτε προσφερόμενο τιμολόγιο, υπογράφοντας νέα σύμβαση με τον πάροχο της επιλογής του. Μόνη εξαίρεση αποτελούν τα σταθερά τιμολόγια, που από τη φύση τους έχουν μακροχρόνιες συμβάσεις. Η αλλαγή παρόχου ή τιμολογίου προμήθειας, δηλαδή, γίνεται οποτεδήποτε και δεν συνεπάγεται δικαίωμα αποζημίωσης του παρόχου λόγω της πρόωρης αποχώρησης του πελάτη, εκτός των περιπτώσεων διακοπής σύμβασης τιμολογίου σταθερής τιμής.
Γιατί έχουμε διαφορετικά χρώματα στα τιμολόγια;
Για να διευκολυνθεί ο καταναλωτής, να κατανοήσει τη φύση των πολλών, διαφορετικών τιμολογίων, ώστε να μπορεί να συγκρίνει, καλύτερα, τα τιμολόγια μεταξύ των παρόχων.
Δεν είναι το σύστημα αυτό πολύ «μπερδεμένο»;
Ναι, το Ευρωπαϊκό σύστημα ενέργειας είναι πολυσύνθετο και για τον καταναλωτή είναι λογικό ότι δεν υπάρχει χρόνος και διάθεση να ασχολείται, διαρκώς, με τον ποιον πάροχο θα επιλέξει. Γι’ αυτό και εισάγεται το «πράσινο» τιμολόγιο, στο οποίο χωρίς να ασχολείται, ιδιαιτέρως, ξέρει τα δύο πιο θεμελιώδη που τον ενδιαφέρουν: Πρώτον, ποια είναι η τιμή του μήνα και δεύτερον ποιος είναι ο πιο φθηνός του μήνα.
Θα πρέπει να αλλάζω κάθε μήνα πάροχο για να βρω τον φθηνότερο;
Έχετε το δικαίωμα να το κάνετε. Στο πράσινο τιμολόγιο, παρακολουθείτε ποιος πάροχος είναι ο φθηνότερος κάθε μήνα και αν δεν είστε ευχαριστημένος κάποιον μήνα ή μετά από κάποιους μήνες με τις τιμές που δίνουν οι πάροχοι, μπορείτε πάντα να αλλάξετε. Είναι λογικό ο καταναλωτής να μην μπαίνει στη διαδικασία, διότι είναι ταλαιπωρία, να αλλάξει πάροχο για μία διαφορά της τάξεως του 1-2 ευρώ το μήνα. Είναι, επίσης, λογικό ότι αν βλέπει πως κάποιος είναι συστηματικά ακριβός, τον αφήνει και πάει σε κάποιον που είναι συστηματικά πιο φθηνός.
Γιατί εγώ που έχω σταθερό μπλε τιμολόγιο σε συγκεκριμένο πάροχο, δεν μπορώ να κάνω σύγκριση τιμών με τους υπόλοιπους παρόχους;
Σε αντίθεση με το ένα ειδικό (πράσινο) τιμολόγιο ανά πάροχο, στις υπόλοιπες κατηγορίες τιμολογίων, οι πάροχοι μπορούν να παρέχουν περισσότερα του ενός τιμολόγια σε κάθε κατηγορία, συνδεδεμένα, πολλές φορές, είτε με υπηρεσίες είτε και με άλλα προϊόντα είτε με συνδυασμό αυτών. Επιπλέον, το ύψος του παγίου μπορεί να διαφέρει, σημαντικά, ανά πάροχο, γεγονός που μειώνει το βαθμό συγκρισιμότητας των προσφερόμενων τιμών ενέργειας. Για τους λόγους αυτούς, η καθιέρωση του πράσινου τιμολογίου, καθιστά πιο άμεση, εύκολη και διαφανή τη σύγκριση των τιμολογίων των διαφορετικών παρόχων.
Θα είναι διαθέσιμο κάποιο εργαλείο επαλήθευσης και σύγκρισης τιμών;
Στους λογαριασμούς ρεύματος (ηλεκτρονικούς και έντυπους) και στα άλλα μηνύματα και e-mails που θα αποστέλλουν οι πάροχοι στους καταναλωτές, θα υπάρχει πλέον και ο κωδικός QR (θα σκανάρεται και θα διαβάζεται μέσω έξυπνου κινητού) και link, τα οποία θα παραπέμπουν στον ιστότοπο δημοσίευσης του εργαλείου σύγκρισης τιμών της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Εκεί, οι καταναλωτές θα μπορούν να ενημερώνονται, κάθε μήνα για την τιμή του ειδικού, κοινού τιμολογίου του παρόχου τους και να τη συγκρίνουν με το σύνολο των προσφερόμενων τιμολογίων.
