Είναι αλήθεια ότι σε κάθε ταινία που κοσμεί τη μεγάλη οθόνη αντιστοιχούν μυριάδες κινηματογραφικά σχέδια που δεν βλέπουν ποτέ το φως της παραγωγής.
Κι έτσι υπάρχουν σενάρια που πεθαίνουν πριν καν γεννηθούν, καθώς δεν καταφέρνουν να κερδίσουν την οικονομική συμπάθεια των παραγωγών, την ίδια στιγμή που άλλα μοιάζουν με όνειρο στο χαρτί, αν και οι απαιτήσεις για την υλοποίησή τους καταδικάζουν μεμιάς τη μοίρα τους.
Κάποια μάλιστα ξεκινούν την παραγωγή, αν και εγκαταλείπονται στη μέση, παραμένοντας θρυλικά για την αποτυχία της ολοκλήρωσής τους. Τι τα θέλετε, το σινεμά είναι ένα ακριβό και παράξενο σπορ, καθώς είναι τόσοι αυτοί που εμπλέκονται στη δημιουργική δουλειά κάνοντας το project σωστό Πύργο της Βαβέλ.
Όταν όμως τα κομμένα σενάρια ανήκουν σε καταξιωμένους δημιουργούς, τότε οι ταινίες αυτές θα μπορούσαν κάλλιστα να αλλάξουν την ίδια τη μοίρα του σινεμά!
Αν και ποτέ τελικά δεν θα μάθουμε, καθώς τα καταραμένα φιλμ ολοκληρώθηκαν μόνο στα όνειρα του σκηνοθέτη…
Nostromo: Ντέιβιντ Λιν
Ο σπουδαίος βρετανός σκηνοθέτης έκανε ένα μεγάλο διάλειμμα στην καριέρα του μεταξύ της «Κόρης του Ράιαν» (1970) και του «Περάσματος στην Ινδία» (1983) για να φέρει στο φως το μεγάλο του όνειρο: την κινηματογραφική μεταφορά του «Nostromo» του Τζόζεφ Κόνραντ. Ο διαπρεπής σκηνοθέτης είχε ήδη εξασφαλίσει μεγάλα ονόματα της υποκριτικής στο καστ του, όπως τους Πίτερ Ο’Τουλ, Μάρλον Μπράντο, Άλεκ Γκίνες και Ιζαμπέλα Ροσελίνι, την ίδια στιγμή που ακόμα και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ είχε εμπλακεί στην υπόθεση, κρατώντας θέση στην παραγωγή. Ο αμερικανός σκηνοθέτης έχωνε ωστόσο συνεχώς τη μύτη του στο σενάριο, κάτι που έκανε τον Λιν να τον πετάξει από την παραγωγή κλοτσηδόν, μόνο και μόνο για να δει τη χρηματοδότηση να παίρνει την άγουσα. Τα γυρίσματα αναβλήθηκαν και κατόπιν οι περιπέτειες κλιμακώθηκαν τόσο (αποχώρησαν και οι σεναριογράφοι) που ο Λιν προσπάθησε να γράψει το σενάριο μόνος του, αν και συνειδητοποίησε ότι θα έκανε μεγαλύτερη ζημιά στην ιστορία. Η πολυδαίδαλη παραγωγή καθυστέρησε για χρόνια, ο Λιν έκανε μια σειρά από ταινίες, αν και ποτέ δεν ξέχασε το μεγάλο του όνειρο. Κι όταν τελικά κατέληξε σε σενάριο και προγραμματιστήκαν επιτέλους τα γυρίσματα έπειτα από χρόνια αποτυχιών, ο σκηνοθέτης έφυγε από τον κόσμο 6 εβδομάδες πριν από την έναρξή τους…
Megalopolis: Φράνσις Φορντ Κόπολα
Ο σκηνοθέτης που μας χάρισε τα αριστουργήματα του «Νονού» και την «Αποκάλυψη Τώρα» θέλησε κάποια στιγμή να δημιουργήσει ένα επικών διαστάσεων φιλμ επιστημονικής φαντασίας (στα ίχνη του μεγαλομανή Σεσίλ Μπ. ΝτεΜιλ), κάτι που θα άφηνε βαθιά το χνάρι του στα κινηματογραφικά πράγματα. Η ταινία περιλάμβανε την ανοικοδόμηση της Νέας Υόρκης έπειτα από «καταστροφικό γεγονός» του μέλλοντος, όπως ήθελε το σενάριο. Ο Κόπολα βάλθηκε να τη χρηματοδοτήσει μόνος του, με ανεξάρτητα κεφάλαια και τα κέρδη από τις εμπορικά υπερεπιτυχημένες ταινίες του της δεκαετίας του 1990 (όπως τον «Δράκουλα»), και μάλιστα γύρισε και 30 ώρες δευτερεύοντος υλικού με πλάνα από τη Νέα Υόρκη. Τι συνέβη τότε και το σχέδιο εγκαταλείφθηκε; Το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001! Το δυστοπικό σύμπαν του Κόπολα για τη Νέα Υόρκη είχε γίνει ξαφνικά ζοφερότατη πραγματικότητα και πλέον δεν ένιωθε καθόλου καλά να φτιάξει μια ταινία για την κατεστραμμένη μεγαλούπολη, καθώς το πράγμα συνέβαινε και συνέβαινε τώρα. «Αισθάνομαι λες και η Ιστορία ήρθε στο κατώφλι μου», είπε ο σκηνοθέτης την ώρα που αποχαιρετούσε οριστικά το πλάνο αλλά και το τρομερό του καστ: Κέβιν Σπέισι, Γουόρεν Μπίτι, Πολ Νιούμαν, Νίκολας Κέιτζ και Ρόμπερτ Ντε Νίρο…
Rendezvous with Rama: Ντέιβιντ Φίντσερ
Ένα από τα μεγάλα ονόματα της πρόσφατης κινηματογραφίας θέλησε να φέρει στην κινηματογραφική ζωή ένα από τα πλέον θρυλικά μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών, το φοβερό και τρομερό βιβλίου του «πολύ» Άρθουρ Κλαρκ (1971). Μια ομάδα αστροναυτών στέλνεται να ερευνήσει ένα τεράστιο εξωγήινο αστρόπλοιο που περιπλανιέται στο ηλιακό μας σύστημα. Το Χόλιγουντ ήθελε διακαώς να κάνει την ταινία κι έτσι προσέλαβε τον Φίντσερ ως σκηνοθέτη, με την παραγωγή μάλιστα να την κρατά ο μεγάλος φαν του βιβλίου Μόργκαν Φρίμαν! Κι όμως, η ταινία μετατράπηκε σε κόλαση, με καυγάδες ασύλληπτους και τρελά τεχνολογικά προβλήματα, καθώς για την τρισδιάστατη υλοποίησή της έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία από το «Avatar» του Τζέιμς Κάμερον, κάτι που περιέπλεξε ακόμα περισσότερο το πράγμα. Ο Φίντσερ αποχώρησε από το project ουκ ολίγες φορές στα 10 αυτά χρόνια υλοποίησης του κινηματογραφικού πλάνου και πλέον δεν φαίνεται κανένα φως στο τούνελ…
Kaleidoscope: Άλφρεντ Χίτσκοκ
Αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο μετρ του σασπένς χάρισε στην ανθρωπότητα κινηματογραφικά αριστουργήματα, μόνο ως τραγωδία μπορεί να λογιστεί το γεγονός ότι δεν ολοκλήρωσε την ταινία. Το «Kaleidoscope» το ήθελε μάλιστα ο μεγάλος δημιουργός ακόμα πιο βίαιο και παραστατικό από το «Ψυχώ», δηλώνοντας ότι αυτή του η ταινία θα εξαφάνιζε από τον χάρτη όλες τις προηγούμενες και αξιομνημόνευτες δημιουργίες του! Κι αυτό γιατί θα ήταν η ιστορία «ενός νεκρόφιλου κατά συρροή δολοφόνου στη Νέα Υόρκη». Τόσο «άρρωστο» και ανώμαλο ήθελε ο Χίτσκοκ το φιλμ του που τρόμαξε όλους τους παραγωγούς, παρά το γεγονός ότι μιλάμε για τον δάσκαλο του θρίλερ. Κι έτσι ο ίδιος, αφού είδε τις κλειστές πόρτες τόσων και τόσων στούντιο, κανιβάλισε την ταινία του εντάσσοντας πολλές σκηνές της στην επίσης βίαιη «Φρενίτιδα» (Frenzy – 1972). Φανταστείτε δηλαδή πόσο πιο προχωρημένο ήθελε ο δημιουργός το «Kaleidoscope» που σκιάχτηκαν όλοι οι αμερικανοί παραγωγοί…
Dune: Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι
Άλλο ένα αριστούργημα της επιστημονικής φαντασίας, αυτή τη φορά το «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ, απαιτούσε για την κινηματογραφική μεταφορά του σκηνικά και κοστούμια πραγματικά επικών διαστάσεων, κάτι που το μετέτρεψε από την αρχή σε άθλο. Όχι βέβαια ότι αυτό τρόμαξε τον σπουδαίο δημιουργό Αλεχάντρο Γιοντορόφκσι, το σενάριο του οποίου για την ταινία κατέληξε σε ένα φιλμ 14 ωρών! Κι αυτό δεν ήταν το μόνο, γιατί βλέπετε ο μεξικάνος auteur ήθελε τον Όρσον Ουέλς και τον Σαλβαντόρ Νταλί στο καστ, την ίδια ώρα που τη μουσική του φιλμ δεχόταν να τη γράψουν μόνο οι Pink Floyd! Στην προπαραγωγή μάλιστα της ταινίας, γιατί ναι, έφτασε ως εκεί το υπερφιλόδοξο σχέδιο, επιστράτευσε όλα τα κορυφαία ονόματα του χώρου, κάνοντας τη δουλειά μια πραγματική dream team του παγκόσμιου σινεμά. Αν ο Γιοντορόφσκι ολοκλήρωνε την ταινία, θα μιλούσαμε για κάτι που δεν θα είχε ξαναδεί ποτέ το σινεμά. Λίγο όμως τα ασύλληπτα προβλήματα με την εξεύρεση των τρελών ποσών για τη χρηματοδότηση, λίγο οι δημιουργικές κόντρες και οι καυγάδες και η παραγωγή έγινε κόλαση. Την ίδια στιγμή, τα δικαιώματα για την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου πουλήθηκαν εκ νέου, κι έτσι το ολυμπιακών διαστάσεων έπος του Γιοντορόφσκι δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Αντ’ αυτού, οι φαν του sci-fi συγκατατέθηκαν με το σαφώς μετριοπαθέστερο δημιούργημα του εξίσου σπουδαίου Ντέιβιντ Λιντς…
Napoleon: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Άλλος ένας κορυφαίος δημιουργός, που δοκιμάστηκε μάλιστα με τεράστια επιτυχία σε πολλά και διαφορετικά κινηματογραφικά είδη, παρέμεινε θρυλικός για τον περφεξιονισμό και την έμφαση που έδινε στη λεπτομέρεια. Έχοντας ήδη στη φαρέτρα του αριστουργήματα όπως τα «2001:Η Οδύσσεια του Διαστήματος», «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι» και «Η Λάμψη», για να αναφέρουμε μερικά μόνο, ο θάνατός του το 1999 ανέκοψε την ολοκλήρωση αυτού που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η κορυφαία ταινία της λαμπρής του καριέρας: τη βιογραφία του Βοναπάρτη! Ο τελειομανής Κιούμπρικ είχε ήδη κάνει τρελή δουλειά στο στάδιο της προπαραγωγής, έχοντας ήδη βρει τους χώρους και καταλήξει στην τελική μορφή του σεναρίου, την ίδια ώρα που μέχρι και τη συνδρομή του ρουμανικού στρατού είχε εξασφαλίσει για τις επικές σκηνές μάχης! Άλλη μια ανολοκλήρωτη δουλειά του σπουδαίου δημιουργού, το σενάριο κυκλοφόρησε κάποια στιγμή και πλέον είναι διαθέσιμο online. Κι αν λάβουμε υπόψη από το άλλο ανολοκλήρωτο έργο του, το «A.I. Artificial Intelligence», το οποίο αποπεράτωσαν μεταθανάτια άλλοι, δεν αποκλείεται να δοκιμάσει κάποιος να φέρει το όραμα του Κιούμπρικ στη ζωή…
The Game of Death: Μπρους Λι
Λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια απήχηση και την επίδρασή του στη βιομηχανία του θεάματος, είναι τραγικό να μαθαίνεις ότι ο Μπρους Λι έφυγε από τη ζωή πριν ολοκληρώσει την ταινία που είχε στα σκαριά, το «Game of Death». Έχοντας ήδη ξεκινήσει την κινηματογράφησή της, του προσφέρθηκε ο ρόλος στο μνημειώδες «Enter the Dragon», μια ταινία δηλαδή που έμελλε να γίνει το πρώτο φιλμ του Χόλιγουντ με καράτε! Ο Λι έβαλε λοιπόν τη δουλειά του Χονγκ Κονγκ στον πάγο, πέθανε όμως προτού επιστρέψει και την ολοκληρώσει. Ευτυχώς, περισσότερα από 100 λεπτά αμοντάριστου υλικού είχαν γυριστεί, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ουκ ολίγες φορές. Ένα μέρος χάθηκε από το αρχείο της εταιρίας παραγωγής του Χονγκ Κονγκ και το υπόλοιπο υλικό χρησιμοποιήθηκε τελικά από τον Robert Clouse (σκηνοθέτη του «Enter the Dragon») για να συναρμολογήσει όπως μπορούσε ένα φιλμ που κυκλοφόρησε τελικά το 1978. Επίσης με τίτλο «Game of Death», αν και δεν ήταν πια η αυθεντική εκδοχή του Μπρους Λι, παρά μια σκιά της ταινίας του «γκουρού» των πολεμικών τεχνών…
Heart of Darkness: Όρσον Ουέλς
Ο σπουδαιότατος για την εξέλιξη της κινηματογραφικής γλώσσας δημιουργός φαντάζει πια ως προστάτης των ανολοκλήρωτων έργων, τόσες δουλειές είχε αφήσει μισοτελειωμένες. Κι αυτό γιατί μπορεί οι κριτικοί και οι σύγχρονοί του κινηματογραφάνθρωποι να τον χαρακτήριζαν ήδη από τις μέρες του ως έναν από τους κορυφαίους σκηνοθέτες που έζησαν ποτέ, ο ίδιος αντιμετώπιζε ωστόσο πολλά προβλήματα με τη χρηματοδότηση των ταινιών του. Κι έτσι έμειναν ανολοκλήρωτες πάμπολλες δουλειές του, κάνοντας σωστό άθλο το να διαλέξεις μία για τη λίστα μας! Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κάλλιστα τον «Δον Κιχώτη» του, τον «Έμπορο της Βενετίας» ή το πολυαναμενόμενο στην εποχή του «The Other Side of the Wind», αν και θα μιλήσουμε για την κινηματογραφική μεταφορά του «Heart of Darkness» του Τζόζεφ Κόνραντ, κι αυτό γιατί θα ήταν η πρώτη του ταινία. Ο μεγάλος δημιουργός είχε προετοιμάσει κοπιωδώς κάθε πλευρά της ταινίας και ήταν έτοιμος να μαγέψει τα πλήθη με την καινοτόμα σκηνοθετική ματιά και τα μακρόσυρτα υποκειμενικά του πλάνα, αν και μία λεπτομέρεια θα έκανε τελικά τη μεγάλη διαφορά: δεν είχε βρει χρηματοδότηση. Και ήταν ακριβώς το γεγονός ότι απέτυχε να φτιάξει τη συγκεκριμένη ταινία που τον ανάγκασε να αρχίσει να δουλεύει στο επόμενο πλάνο του, ένα εργάκι δηλαδή που θα το ονόμαζε κατόπιν… «Πολίτη Κέιν», την κορυφαία ταινία όλων των εποχών για πάμπολλους κριτικούς και κινηματογραφικές ενώσεις!
Ronnie Rocket: Ντέιβιντ Λιντς
Αφού μάγεψε το παγκόσμιο σινεφίλ κοινό με τον μνημειώδη «Eraserhead» του, ο Λιντς έβαλε πλώρη για άλλα και συγκεκριμένα για το δυστοπικό έπος επιστημονικής φαντασίας «Ronnie Rocket». Ηχηρά ονόματα είχαν αναλάβει την παραγωγή του φιλμ, μεταξύ αυτών ο «αυτοκράτορας» του ιταλικού σινεμά Ντίνο ντε Λαουρέντις, αλλά και οι Φράνσις Φορντ Κόπολα και Μελ Μπρουκς. Οι εταιρίες παραγωγής τους όμως είτε φαλίρισαν είτε αποσύρθηκαν από την ταινία πριν από την έναρξη των γυρισμάτων, αναγκάζοντας τον Λιντς να βάλει το project στο συρτάρι. Όχι ότι πέθανε βέβαια το όραμά του, ήταν απλώς σε χειμερία νάρκη, και ο ιδιαίτερος δημιουργός προσπάθησε για χρόνια να φέρει στη ζωή τον «Ronnie Rocket» του, αν και κάποια στιγμή οι εποχές είχαν ξεπεράσει την επιστημονική φαντασία του…
Giraffes on Horseback Salad: Αδελφοί Μαρξ και Σαλβαντόρ Νταλί
Όταν η θεότρελη οικογένεια που άλλαξε την ιστορία της κωμωδίας είναι να συνεργαστεί με τον κορυφαίο σουρεαλιστή ζωγράφο αυτά μόνο καλά νέα τα λες! Ήταν το 1937 λοιπόν όταν ο Νταλί έγραψε πράγματι ένα σενάριο για τους Μαρξ, τους οποίους θαύμαζε άπλετα και αποκαλούσε «πραγματικούς σουρεαλιστές». Στο σενάριο, ο Χάρπο θα έπιανε νάνους με απόχη, ο Γκράουτσο θα απαντούσε σε πολλαπλές τηλεφωνικές κλήσεις με τα πάμπολλα χέρια του, την ίδια ώρα που καμηλοπαρδάλεις με αντιασφυξιογόνες μάσκες θα παραδίδονταν στις φλόγες! Οι Νταλί και Χάρπο ήταν εξάλλου στενοί φίλοι, αν και η φιλία τους δεν ήταν αρκετή στη χολιγουντιανή επικράτεια, ούτε φυσικά και τα βαριά ονόματά τους. Κι έτσι η MGM έσπευσε να χαρακτηρίσει το φιλμ «πολύ σουρεαλιστικό», αν και ακόμα πιο ενοχλητική ήταν η απροθυμία του Γκράουτσο να κάνει την ταινία, καθώς δεν τη θεωρούσε λέει καθόλου αστεία, λέγοντας «απλά δεν θα δουλέψει». Όσο για τον Νταλί, αυτός διασκέδαζε με την καρδιά του το γεγονός ότι το Χόλιγουντ απέρριπτε διαρκώς τα παράλογα και εξώκοσμα σενάριά του (που ήθελαν για πρωταγωνιστές ταινιών μεγάλου μήκους ακόμα και χειράμαξες!), κραυγάζοντας από ικανοποίηση: «Κανείς δεν τολμά να γυρίσει τα σενάρια του Νταλί»!
Leningrad – The 900 Days: Σέρτζιο Λεόνε
Ο βασιλιάς του σπαγγέτι γουέστερν, αφού ολοκλήρωσε το τετράωρο γκαγκστερικό του αριστούργημα «Μια φορά κι έναν καιρό στην Αμερική», προγραμμάτιζε άλλο ένα επικών προδιαγραφών φιλμ, που θα λάμβανε αυτή τη φορά χώρα σε μια από τις πιο μακρόχρονες και αιματηρές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, την πολιορκία του Λένινγκραντ. Η ιστορία βασιζόταν στο χρονογράφημα του Harrison Salisbury «The 900 Days: The Siege of Leningrad» και θα παρακολουθούσε τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο ως αμερικανό φωτογράφο στα μετόπισθεν της μάχης. Το τρελό ποσό του κόστους του όμως για την εποχή δεν ήταν εύκολο να βρεθεί και χρειάστηκαν 7 χρόνια για να μαζέψει ο Λεόνε τα 100 εκατ. δολάρια του προϋπολογισμού, 7 χρόνια μετά το «Μια φορά κι έναν καιρό στην Αμερική» του 1989 δηλαδή! Τα γυρίσματα ήταν πλέον προγραμματισμένα για τις αρχές της επόμενης χρονιάς, αν και ο μεγάλος σκηνοθέτης έφυγε από τον κόσμο 2 μόλις μέρες πριν από την υπογραφή των οριστικών συμβολαίων…
The Idiot: Αντρέι Ταρκόφσκι
Ο κορυφαίος ποιητής των εικόνων, ο πολυπαινεμένος auteur του σινεμά που έβαλε σκοπό να κάνει τον κινηματογράφο πραγματική έβδομη τέχνη, κατέφυγε ουκ ολίγες φορές στη λογοτεχνία για έμπνευση. Κι έτσι ήθελε διακαώς να μεταφέρει στο σινεμά τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι, αν και το project θα παρέμενε ευσεβής πόθος για τον κορυφαίο δημιουργό. Η σοβιετική κυβέρνηση είχε εμποδίσει εξάλλου πολλές ταινίες του από την υλοποίησή τους και δεν πρωτοτύπησε ούτε αυτή τη φορά, παρουσιάζοντάς του εμπόδια και τρικλοποδιές. Αν και το μεγαλύτερο κακό θα του το έκανε ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι και η αξεπέραστη πένα του: «Όσο καλύτερος ο συγγραφέας, τόσο πιο δύσκολη η κινηματογραφική προσαρμογή», θα πει αργότερα ο Ταρκόφσκι για τις ασύλληπτες δυσκολίες που αντιμετώπισε στη συγγραφή του σεναρίου, καθώς η συγγραφική του ομάδα δεν μπορούσε να προσαρμόσει τη λογοτεχνική δημιουργικότητα του ογκόλιθου των ρωσικών γραμμάτων για τη μεγάλη οθόνη, όχι χωρίς να χαθεί τουλάχιστον ένα καλό μέρος της διεισδυτικότητας των ψυχογραφημάτων του Ντοστογιέφσκι…