Ο «γκουρού» των πολεμικών τεχνών Μπρους Λι

Ο δάσκαλος των πολεμικών τεχνών, αστέρας του κινηματογράφου και σκηνοθέτης Μπρους Λι δεν ήταν άλλος ένας «σκληρός» του σινεμά που έσπαγε τους κακούς στο ξύλο. Τον έχουν αποκαλέσει «ο πολεμιστής με την πένα» και όχι άδικα, μιας και ο Μπρους Λι ήταν θεωρητικός των πολεμικών τεχνών και διανοούμενος, ένας άνθρωπος σκεπτόμενος που δεν έπαψε ποτέ να επιδιώκει την «αποκάλυψη της πραγματικής φύσης της ανθρώπινης ψυχής», όπως το έθετε κομψά. Ανέπτυξε τη δική του πολεμική τεχνική και την υπερασπίστηκε με τη ζωή του, αφιερώνοντας το σύνολο του σύντομου βίου του στην προαγωγή του πνεύματος που θα μπορούσε να την υποδεχτεί ως τρόπο ζωής. Ήταν περισσότερο δάσκαλος πολεμικών τεχνών από οτιδήποτε άλλο έκανε ποτέ στην καριέρα του. Και βέβαια κατάφερε να καθιερώσει στο δυτικό σινεμά τις «ταινίες με καράτε», κάνοντας μια σειρά από κινεζικά φιλμ δράσης παγκόσμια επιτυχία και πυροδοτώντας την «τρέλα» του δυτικού κοινού με τις ανατολίτικες πολεμικές τέχνες! Ο Μπρους Λι ήταν ένας άνθρωπος που ήρθε για να μείνει και κανείς δεν αμφιβάλει γι’ αυτό. Όπως άλλωστε το έλεγε και ο ίδιος στις προσωπικές του σημειώσεις: «Πρέπει να θυμάσαι ότι πετυχαίνουν μόνο εκείνοι που έχουν στόχους. Το μεγαλύτερο σφάλμα είναι να μη στοχεύεις ψηλά»… Πρώτα χρόνια Ο Μπρους Λι γεννιέται ως Λι Γιουν-Φαν στις 27 Νοεμβρίου 1940 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια, τη χρονιά μάλιστα του Δράκου. Ο πατέρας του, που ήταν γνωστός ηθοποιός του Χονγκ-Κονγκ και ερμηνευτής της τοπικής όπερας, περιόδευε με τη γυναίκα του και τα τρία τους παιδιά στις ΗΠΑ το 1939, με το τέταρτο παιδί της σχετικά ευκατάστατης φαμίλιας να γεννιέται την ώρα που ο θίασος βρισκόταν στο Σαν Φρανσίσκο. Το «Μπρους» ήταν μάλιστα το όνομα νοσηλευτή στο νοσοκομείο του Σαν Φρανσίσκο που γεννήθηκε ο Λι και η οικογένειά του δεν τον αποκαλούσε έτσι στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Το μελλοντικό αστέρι κάνει μάλιστα την πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο σε ηλικία 3 μηνών, με το βρέφος Μπρους Λι να εμφανίζεται στην αμερικανική ταινία «Golden Gate Girl» (1941). Στις αρχές της δεκαετίας του ’40 η οικογένεια επιστρέφει ωστόσο στο Χονγκ-Κονγκ, που είχε πέσει εν τω μεταξύ στα χέρια του ιαπωνικού ζυγού. Για τον μικρό Μπρους Λι ήταν απόλυτα φυσιολογική φαίνεται η έκθεση μπροστά στην κάμερα και ο ίδιος θα συμμετέχει σε περισσότερες από 20 ταινίες ως παιδί-ηθοποιός, ξεκινώντας από το 1946! Ταυτοχρόνως, μαθαίνει χορό και κερδίζει τον διαγωνισμό τσα-τσα του Χονγκ Κονγκ, την ίδια στιγμή που γίνεται γνωστός και για τα ποιήματά του. Ως έφηβος, γνώρισε την ύβρη και τον χλευασμό από τους βρετανούς μαθητές του Χονγκ-Κονγκ για την κινεζική καταγωγή του, με τον ίδιο να προσχωρεί σε συμμορίες των δρόμων και να παίρνει μέρος στους καυγάδες και τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών. Διαβλέποντας τους κινδύνους, ο πατέρας του του μαθαίνει τα βασικά των πολεμικών τεχνών, ενώ από το 1953 ο ίδιος θα μάθει να δαμάζει τα πάθη του μέσα από την πειθαρχία των πολεμικών τεχνών: ξεκινά μαθήματα κουνγκ-φου. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ο Λι θα επιστρέψει στις ΗΠΑ, ζώντας με οικογενειακούς φίλους έξω από το Σιάτλ και δουλεύοντας αρχικά ως δάσκαλος χορού, καθώς το περιβάλλον του Χονγκ-Κονγκ δεν τον σήκωνε πια: από τη ζωή στον δρόμο και τους ξυλοδαρμούς,είχε κάνει ισχυρούς εχθρούς που δεν μπορούσαν να αγνοηθούν… Αφοσιωμένος δάσκαλος και προσωπική ζωή Ο Μπρους Λι θα ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση σε γυμνάσιο του Σιάτλ, κάνοντας ταυτοχρόνως μια σειρά από δουλειές του ποδαριού για το χαρτζιλίκι του. Σειρά έχει μετά το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, όπου γράφεται στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών και όχι στο Τμήμα Φιλοσοφίας όπως θα ισχυριστεί ο ίδιος αργότερα (αν και θα παρακολουθήσει κατόπιν μαθήματα και σεμινάρια στην ψυχολογία και τη φιλοσοφία). Ταυτοχρόνως, αρχίζει να διδάσκει την πολεμική τέχνη Wing Chun που είχε μάθει στο Χονγκ-Κονγκ για να βγάζει τα προς το ζην. Την ίδια εποχή, θα γνωρίσει στο πανεπιστήμιο τη φοιτήτρια Λίντα Έμερι, με την οποία θα παντρευτούν τον Αύγουστο του 1964. Ο Μπρους Λι ανοίγει αμέσως μετά τον γάμο τη δική του σχολή στο Σιάτλ, ενώ λίγο αργότερα η οικογένεια θα μετακομίσει στην Καλιφόρνια, όπου ο δάσκαλος θα ανοίξει άλλες δύο σχολές πολεμικών τεχνών σε Όκλαντ και Λος Άντζελες. Οι δυο τους θα αποκτήσουν δύο παιδιά, τον Μπράντον Λι (1965) και τη Σάνον Λι (1969). Στις σχολές του, ο Μπρους Λι διδάσκει πλέον μια παραλλαγή της τέχνης που αποκαλούταν Jeet Kune Do, «ο Δρόμος της Αναχαιτιζόμενης Γροθιάς» θα ήταν μια μεταφραστική απόπειρα στα ελληνικά. Ο Λι λάτρευε να διδάσκει πολεμικές τέχνες και συμπεριφερόταν στους μαθητές του σαν οικογένεια, επιλέγοντας μάλιστα οριστικά τον κόσμο του κινηματογράφου για να μην εμπορευματοποιήσει τη διδασκαλία, υπονομεύοντας έτσι τις πατροπαράδοτα διδάγματα που και ο ίδιος είχε λάβει… Αστέρι του κινηματογράφου Ο Λι θα γινόταν αρχικά γνωστός στο ευρύ αμερικανικό κοινό από την τηλεοπτική σειρά που εμφανιζόταν: συμμετείχε στο «The Green Hornet» του ’66-’67, σειρά που προβλήθηκε σε 26 επεισόδια, ενσαρκώνοντας τον ασιάτη βοηθό του Hornet, Kato, μέσα από ακροβατικές επιδείξεις και θεατρικό τρόπο πάλης.

Ο Λι θα εξαργύρωνε την τηλεοπτική του επιτυχία με μια σειρά από γκεστ σταρ εμφανίσεις σε τηλεοπτικές σειρές, όπως το «Ironside» και το «Longstreet», ενώ θα περάσει και στον κινηματογράφο με έναν ρόλο-έκπληξη στην ταινία «Marlowe» του 1969, του περίφημου μυθιστορηματικού ντετέκτιβ δηλαδή του Ρέιμοντ Τσάντλερ που ενσάρκωσε ο James Garner, που ήταν μαθητής του Λι στη σχολή του! Άλλοι γνωστοί μαθητές του Λι στα ντότζο του ήταν οι James Coburn και Στιβ ΜακΚουίν, καθώς και οι δύο σεναριογράφοι του «Marlowe» που του εξασφάλισαν τον ρόλο! Ο Μπρους Λι, που είχε καταπονήσει πολύ τον εαυτό του με καθημερινή γυμναστική και άλλες φυσικές δραστηριότητες, υπέστη έναν σοβαρό τραυματισμό στην πλάτη, από τον οποίο θα έκανε αρκετό καιρό για να αποθεραπευτεί πλήρως. Τον καιρό της ανάρρωσης τον πέρασε γράφοντας και μελετώντας πολεμικές τέχνες, συλλαμβάνοντας παράλληλα την ιδέα που θα γινόταν η βάση για την τηλεοπτική σειρά με τον βουδιστή μοναχό «Kung Fu»: ο Ντέιβιντ Καραντάιν θα του κλέψει ωστόσο τον πρωταγωνιστικό ρόλο που του είχε υποσχεθεί το στούντιο, καθώς οι παραγωγοί θεώρησαν πως δεν θα έπιανε η σειρά με ασιάτη ηθοποιό. Ο ίδιος, εξοργισμένος από τα στερεότυπα για την ασιατική καταγωγή του και αντιμέτωπος συνεχώς με μικρορόλους και κομπαρσιλίκια-μανιέρα που καθόλου δεν εκτιμούσε, εγκαταλείπει το Λος Άντζελες το καλοκαίρι του 1971 και επιστρέφει στο Χονγκ-Κονγκ… Σπάζοντας τα κινηματογραφικά ταμεία Στην ακμάζουσα κινηματογραφική βιομηχανία του Χονγκ-Κονγκ, ο Μπρους Λι θα υπογράψει αμέσως συμβόλαιο για δύο ταινίες, φέρνοντας προοδευτικά και την οικογένειά του εκεί. Το «The Big Boss» (1971) τον κάνει γνωστό στα πέρατα της Ανατολής, ενώ το «Fists of Fury», που προβάλλεται στους κινηματογράφους στα τέλη του 1971-αρχές του 1972, παρουσιάζει τον Λι ως εκδικητικό μαχητή που κυνηγά τους φονιάδες του δασκάλου του. Συνδυάζοντας το άψογο στιλ και τις γνώσεις του στις πολεμικές τέχνες, ο Λι θα γινόταν η ψυχή της ταινίας, την οποία έστειλε μάλιστα στα ουράνια του box-office, σημειώνοντας εισιτήρια-ρεκόρ στο Χονγκ-Κονγκ! Το ρεκόρ έμελλε βέβαια να σπάσει από την επόμενη ταινία του, το φιλμ «The Chinese Connection» (1972), το οποίο παρά την τρομερή εισπρακτική του επιτυχία θα γίνει δεκτό στην Αμερική με πολύ κακές κριτικές από τον Τύπο, όπως είχε άλλωστε συμβεί και με το «Fists of Fury». Μέχρι τα τέλη του 1972, ο Μπρους Λι ήταν τεράστιος κινηματογραφικός αστέρας στην Ασία. Είχε ήδη γυρίσει το «The Way of the Dragon» (1972), μια ταινία που κράτησε, πέρα από τον πρωταγωνιστικό ρόλο, και τη θέση του σεναριογράφου, του σκηνοθέτη αλλά και του χορογράφου των σκηνών πάλης. Ο Μπρους Λι είχε γνωρίσει τον πρωταθλητή του καράτε Τσακ Νόρις στην Καλιφόρνια και τον κάλεσε να συμμετέχει στην ταινία, γεννώντας μια από τις πλέον θρυλικές σκηνές πάλης στην ιστορία του κινηματογράφου! Και βέβαια άρχισε να γυρίζει και το «Game of Death» στα τέλη του 1972, έχοντας ήδη ολοκληρώσει τη μυθική πλέον σκηνή με τη μονομαχία με τον θηριώδη μπασκετμπολίστα Αμπντούλ Καρίμ Τζαμπάρ, ο οποίος ήταν επίσης μαθητής του Μπρους Λι. Ταυτόχρονα, είχε ιδρύσει -από κοινού με τον Raymond Chow- τη δική του εταιρία παραγωγής, την Concord Productions, με την οποία έκανε πλέον τα φιλμ του, όπως η ταινία «Return of the Dragon». Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ακόμα δημοφιλής στις ΗΠΑ, το όνομά του δεν μπορούσαν να το αγνοούν για καιρό ακόμα τα χολιγουντιανά στούντιο: οι συζητήσεις είχαν ήδη ξεκινήσει για την πρώτη του μεγάλη δουλειά στην αμερικανική κινηματογραφία, το περίφημο «Enter the Dragon»… Μυστηριώδης θάνατος Στις 20 Ιουλίου 1973, λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων του «Enter the Dragon» και 6 μόλις ημέρες πριν από την αμερικανική πρεμιέρα του φιλμ, ο Μπρους Λι βρίσκεται νεκρός σε φιλικό σπίτι στο Χονγκ-Κονγκ, σε ηλικία 32 ετών. Η ταινία έμελλε να τον κάνει αυτομάτως αστέρι και στην Αμερική, με τις εισπράξεις της να την εκτινάσσουν στις πιο εμπορικές ταινίες της σεζόν και να πυροδοτούν «τρέλα» με τις πολεμικές τέχνες στις ΗΠΑ!

Η επίσημη αιτία του αιφνίδιου και εντελώς αναπάντεχου θανάτου του ήταν εγκεφαλικό οίδημα, με την αυτοψία να κάνει λόγο για περίεργη αντίδραση του οργανισμού του στα αναλγητικά που έπαιρνε για τον χρόνιο πόνο στην πλάτη του. Όπως όλοι γνωρίζουμε, αναρίθμητα σενάρια έχουν περιβάλει έκτοτε τον θάνατο του κορυφαίου δασκάλου των πολεμικών τεχνών, με τις θεωρίες να δίνουν και να παίρνουν ήδη από την πρώτη στιγμή: από δολοφονία μέχρι και κατάρα που τον ακολουθούσε έχουν υποστηριχθεί ως λόγοι για τον πρόωρο χαμό του. Οι φήμες για την κατάρα που σερνόταν ξοπίσω του θα επανεμφανιστούν μάλιστα και το 1993, όταν ο 28χρονος γιος του, Μπράντον Λι, σκοτώθηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στα γυρίσματα της ταινίας «Το Κοράκι» από όπλο που περιείχε μυστηριωδώς αληθινά πυρά εκεί που όφειλε να ήταν γεμάτο με άσφαιρα… Κληρονομιά Το σινεμά έκανε τα πάντα για να παγιώσει τη φήμη του Μπους Λι ως κινηματογραφικού σταρ, και ο ίδιος όμως δεν άφησε τον κινηματογράφο παραπονεμένο: από τις μνημειώδεις εμφανίσεις του θα άνοιγε ο δρόμος της ευρύτερης απεικόνισης του Ασιάτη στον δυτικό κινηματογράφο, την ίδια στιγμή που ένας νέος τύπος ήρωα δράσης είχε μόλις γεννηθεί: του άσου των πολεμικών τεχνών! Την παράδοση θα συνέχιζαν, με διαφορετικούς βαθμούς επιτυχίας φυσικά, αστέρες όπως ο Τσακ Νόρις, ο Στίβεν Σιγκάλ, ο Ζαν-Κλοντ Βαν Νταμ, ο Τσάκι Τσαν, ο Τζετ Λι και τόσοι ακόμα. Αυτό που άφησε ωστόσο γερή παρακαταθήκη ο δαιμόνιος Μπρους Λι ήταν η βιρτουοζιτέ του στις πολεμικές τέχνες και οι απαράμιλλες φυσικά επιδόσεις του, σχεδόν υπεράνθρωπες. Όσο για την πολεμική τέχνη που υπηρέτησε στη ζωή του, το Jeet Kune Do, που ήταν πάντρεμα περισσότερων από δύο τεχνικών, έμελλε να την πάει μπόλικα επίπεδα παραπάνω, σεβόμενος ωστόσο απεριόριστα τις διδαχές που έμαθε από τους κινέζους δασκάλους του ως παιδί στο Χονγκ-Κονγκ… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr