Η πρώτη ελληνική ταινία για την Επανάσταση του ’21 που χάθηκε και άλλα άγνωστα φιλμ που δεν τα βλέπουμε στην τηλεόραση

«Παπαφλέσσας», «Μαντώ Μαυρογένους», «Σουλιώτες» είναι κάποιες από τις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, που είναι αφιερωμένες στην Ελληνική Επανάσταση. Ταινίες με τις οποίες μεγαλώσαμε και τώρα μεγαλώνουν τα παιδιά μας και όπως φαίνεται δεν αποκλείεται να πάει λέγοντας, αφού κάθε χρόνο 25 Μαρτίου προβάλλονται στην τηλεόραση. Και έχουν πια καθιερωθεί την ημέρα αυτή, όπως η παρέλαση και ο… μπακαλιάρος σκορδαλιά.

Ωστόσο, εκτός από τις κλασικές ταινίες για την Επανάσταση του ’21 που δεν υπάρχει τηλεθεατής, ο οποίος να μην τις έχει δει, υπάρχουν και κάποιες που είναι άγνωστες, αφού δεν παίζουν σχεδόν ποτέ στην τηλεόραση.

Ας δούμε παρακάτω 5 άγνωστες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου για την Ελληνική Επανάσταση:

Το Χάνι της Γραβιάς και αι τελευταίαι ημέραι του Οδυσσέως Ανδρούτσου

Είμαι σίγουρη πως παίζει να μην έχετε ακούσει ξανά για τη συγκεκριμένη ταινία. Προσωπικά, την ανακάλυψα ψάχνοντας για το αφιέρωμα. Πρόκειται, λοιπόν, για την πρώτη ελληνική ταινία -του βωβού κινηματογράφου- που έχει ως θέμα την Επανάσταση του ‘21. Έκανε πρεμιέρα στις 21 Δεκεμβρίου 1928 στο ζυθοπωλείο «Αργυλλά» του Βόλου (!) και στη συνέχεια προβλήθηκε στη Θεσσαλονίκη, μάλλον στην Αθήνα καθώς δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία αλλά εικάζεται και στη Νέα Υόρκη (!).

Το «Αι τελευταίαι ημέραι του Οδυσσέως Ανδρούτσου» ήταν παραγωγή της εταιρείας «Ηρώ Φιλμ Νέας Ελλάδος» σε σκηνοθεσία Δημήτριου Καμινάκη, ενώ έπαιζαν ερασιτέχνες ηθοποιοί. Η ταινία αφηγείται τη ζωή και τη δράση του ήρωα της Επανάστασης Οδυσσέα Ανδρούτσου και βασίζεται στα απομνημονεύματα του γαμπρού του, του άγγλου φιλέλληνα Εδουάρδου Τρελόνι. Και μπορεί τα μέσα εκείνη την εποχή να ήταν πενιχρά, όμως, φαίνεται ότι η παραγωγή ήταν φιλόδοξη, καθώς είχε αρκετά εξωτερικά γυρίσματα, όπως στις Θερμοπύλες, στη Γραβιά, στο σπήλαιο του Ανδρούτσου στον Παρνασσό και στην Ακρόπολη. Δυστυχώς, η ταινία δεν υπάρχει σήμερα, καθώς λέγεται πως όταν γκρεμίστηκε το σπίτι του Δημήτριου Καμινάκη το 1955, μαζί με τα οικοδομικά μπάζα πετάχτηκε και το αρνητικό φιλμ της.

Ζάλογγο: Το κάστρο της λευτεριάς

Οι «Σουλιώτες» με τον Χρήστο Πολίτη και την Κάτια Δανδουλάκη είναι από τις ταινίες που βλέπουμε κάθε χρόνο στην τηλεόραση. Ωστόσο, ο ηρωισμός, η αυταπάρνηση και η προσφορά στον Αγώνα των Σουλιωτών, ενέπνευσαν προηγουμένως και άλλους παραγωγούς, πλην του Τζέιμς Πάρις.

Το 1959, παραμονές της 25ης Μαρτίου έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους η ταινία «Ζάλογγο: Το Κάστρο της λευτεριάς» σε σκηνοθεσία Στέλιου Τατασόπουλου. Η ταινία τα πήγε σχετικά καλά στις εισπράξεις, καθώς εκείνη τη χρονιά έκοψε 37.960 εισιτήρια και βρέθηκε στην 11η θέση ανάμεσα σε 51 ελληνικές ταινίες της σαιζόν. Εδώ, κάνει και το κινηματογραφικό της ντεμπούτο σε μικρό ρόλο η Ευαγγελία Σαμιωτάκη, ενώ ο Δήμος Σταρένιος υποδύεται τον Πήλιο Γούση, ο οποίος δύο χρόνια μετά τον «γερό-Λαδά» στον «Χριστό ξανασταυρώνεται» του Ζυλ Ντασέν (ενσάρκωσε τον ίδιο ρόλο χρόνια μετά στην τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη) επανέρχεται με έναν ρόλο προδότη.

Οι ηρωικοί Σουλιώτες έχουν καταφέρει να απωθήσουν το ασκέρι του Αλή Πασά, κι ο γενναίος Μαλάμος Δράκος στέλνει τη μητέρα του να ζητήσει το χέρι της Μάρως, ανιψιάς της καπετάνισσας Τζαβέλαινας. Εκείνη παραβλέπει την έχθρα που χώριζε από χρόνια τις δυο φαμίλιες και δέχεται να του δώσει την ανιψιά της, χωρίς όμως να ξέρει ότι η Μάρω αγαπά τον Κίτσο Μπότσαρη. Όταν ο γιος της, ο Φώτος Τζαβέλλας, αρραβωνιάζει τη Μάρω με τον Κίτσο, ο Μαλάμος πνίγει τον πόνο του κι εξαπολύει την οργή του κατά των Τούρκων, οι οποίοι προσπαθούν και πάλι να πάρουν το Σούλι.

Σκηνοθεσία: Στέλιος Τατασόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Τζαβαλάς Καρούσος, Ανδρέας Ζησιμάτος, Νίνα Σγουρίδου, Βύρων Πάλλης, Δήμος Σταρένιος, Ελένη Ζαφειρίου,
Πρεμιέρα: 23 Μαρτίου 1959

Οι Υπερήφανοι

Ακόμη μία ταινία που οι περισσότεροι την αγνοούν, με πρωταγωνιστές τον Γιάννη Βόγλη και την Αλεξάνδρα Λαδικού, η οποία τότε έχοντας κατακτήσει το 1953 τον τίτλο της Μις Ελλάς και κατόπιν αποφοιτώντας από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, κάνει το κινηματογραφικό της ντεμπούτο. Όπως και ο Δημήτρης Ιωακειμίδης, ο οποίος θα εμφανιστεί ξανά στο σινεμά τέσσερα χρόνια μετά, ενώ ο Θανάσης Βέγγος υποδύεται τον παπά-Φώτη.

Το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Ανδρέας Λαμπρινός, ενώ οι «Υπερήφανοι» με 16.563 εισιτήρια, ήρθαν στην 37η θέση ανάμεσα σε 68 ελληνικές ταινίες το 1962.

Σε ένα χωριό του Μοριά, λίγο μετά την επανάσταση του 1821, ο κολίγας Λιάκος Μπουρνόβας ερωτεύεται την αρχόντισσα Φωτεινή, η οποία δεν παραδέχεται τα αισθήματά της εξαιτίας της κατώτερης κοινωνικής του θέσης. Όταν ο αδερφός της Φωτεινής, ο ισχυρός Παναγής Νοταράς, ατιμάζει την αδερφή του Λιάκου, η σύγκρουση των δύο αντρών με κίνητρο την τιμή και την υπερηφάνεια είναι αναπότρεπτη.

Σκηνοθεσία: Ανδρέας Λαμπρινός
Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Βόγλης, Πέτρος Φυσσούν, Αλεξάνδρα Λαδικού, Δημήτρης Ιωακειμίδης, Θανάσης Βέγγος.
Πρεμιέρα: 12 Μαρτίου 1962

Μπουμπουλίνα

Το 1959, η Ειρήνη Παπά και ο Ανδρέας Μπάρκουλης γυρίζουν δύο ταινίες που αντλούν τη θεματολογία τους από την Επανάσταση του ’21, με πρωταγωνίστριες δύο γυναίκες που για διαφορετικούς λόγους, έμειναν στην ιστορία. Η μία ταινία είναι η «Λίμνη των Στεναγμών» για την κυρά Φροσύνη που μέχρι και σήμερα προβάλλεται στην τηλεόραση.

Η δεύτερη ταινία που όμως δεν είναι το ίδιο προβεβλημένη, είναι η «Μπουμπουλίνα», η οποία για πολλά χρόνια, θεωρείτο πως είχε χαθεί. Υπήρχε μόνο ένα σωζόμενο αντίγραφό της, μία κασέτα VHS, εγγραφή σε οικιακό βίντεο από παλαιότερη μετάδοση της ΕΡΤ. Μετά από έναν αγώνα δρόμου, η ταινία τελικά αποκαταστάθηκε μετά από πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Μελέτης Ελληνικού Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (ΕΜΕΚΤ) του τμήματος Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και προβλήθηκε στην κρατική τηλεόραση στην επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Στην προσπάθεια αποκατάστασής της βοήθησαν σημαντικά και τα δύο παιδιά του Νίκου Κούρκουλου, Εριέττα και Φίλιππος, καθώς ο ηθοποιός συμμετέχει σε αυτήν στα πρώτα χρόνια της κινηματογραφικής του διαδρομής. Η «Μπουμπουλίνα» έκοψε 37.675 εισιτήρια και ήρθε στην 21η θέση ανάμεσα σε 52 ελληνικές ταινίες.

Η ζωή και η δράση της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας, η οποία για δεύτερη φορά χήρα ταξιδεύει στην Οδησσό, επικοινωνεί με τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και συμμετέχει στην επανάσταση, διαθέτοντας πλοία ή με την προσωπική της αγωνιστική παρουσία.

Σκηνοθεσία: Κώστας Ανδρίτσος
Πρωταγωνιστούν: Ειρήνη Παπά, Ανδρέας Μπάρκουλης, Βασίλης Κανάκης, Χριστόφορος Νέζερ, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Μιράντα Μυράτ, Γεωργία Βασιλειάδου, Νίκος Κούρκουλος
Πρεμιέρα: 30 Νοεμβρίου 1959

Μπάυρον: Η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου

Από τις πιο νέες ταινίες που αφορούν την Επανάσταση του ’21, είναι αυτή του Νίκου Κούνδουρου σε μια ελληνορωσική παραγωγή, ενώ τη μουσική υπογράφει ο Γιάννης Μαρκόπουλος. Η ταινία έχει και την εξής ανατροπή θα λέγαμε, αφού αναφέρεται στην παρουσία του Λόρδου Βύρωνα (τον υποδύεται ο Μάνος Βακούσης) στο Μεσολόγγι το 1824 και στους προσωπικούς του δαίμονες.

Προβλήθηκε τη σεζόν 1992-1993, έκοψε 30.000 εισιτήρια πανελλαδικά και κατέλαβε την 4η θέση ανάμεσα σε 11 ταινίες, ενώ απέσπασε επτά βραβεία στο Φεστιβάλ Διεθνούς Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και έξι Κρατικά Βραβεία.

Στις αρχές του 1824, ο ποιητής Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον εισέρχεται με τη συνοδεία του στο Μεσολόγγι, συνεπαρμένος από το ρομαντικό ιδεώδες της επανάστασης και την έλξη του θανάτου. Αυτό που συναντάει είναι η πραγματικότητα της κακουχίας και της εξαθλίωσης. Μια Ελλάδα ταπεινή χωρίς το φως της, άσχημη. Του απονέμεται ο βαθμός του στρατηγού του ελληνικού στρατού, όμως γύρω του υπάρχουν λίγοι έλληνες άτακτοι και ξένοι μισθοφόροι, τους οποίους πληρώνει ο ίδιος. Η ημέρα της μεγαλειώδους μάχης στην οποία θα δοξαστεί με νίκη ή θάνατο δεν έρχεται ποτέ, κι αντί αυτής διαρκώς παλεύει με τους δικούς του δαίμονες.

Σκηνοθεσία: Νίκος Κούνδουρος
Πρωταγωνιστούν: Μάνος Βακούσης, Vera Sotnikova, Βασίλης Λάγγος, Igor Yasulovich, Άκης Σακελλαρίου
Πρεμιέρα: 12 Μαρτίου 1993