Κάθε κινηματογραφόφιλος που σέβεται τον εαυτό του απολαμβάνει μια καλή ταινία καταστροφής, για τους δικούς του πάντα λόγους.
Η καταστροφή ήταν εξάλλου η μαγική συνταγή της έβδομης τέχνης ήδη από τα πρώιμα χρόνια του βωβού. Το 1901 δεν κυκλοφόρησε μήπως το επικό δράμα, όπως το έλεγαν τότε, «Φωτιά!», για ένα σπίτι που τυλίχθηκε στις φλόγες; Αλλά και φιλμάκια για την καταστροφή της Πομπηίας γέμιζαν τις σκοτεινές αίθουσες εκεί στις πρώτες ώρες της νέας τέχνης.
Αν και θα έπρεπε ο κόσμος του σινεμά να περιμένει τη δεκαετία του 1970 για να βγουν με τον σωρό οι ταινίες καταστροφής, έχοντας πια all-star casts και τεράστιους προϋπολογισμούς.
Και παρά το γεγονός ότι η μόδα βούλιαξε πιο σύντομα απ’ όσο θα ήθελαν οι παραγωγοί, η ανάπτυξη των ψηφιακών εφέ αναβίωσε το είδος δύο δεκαετίες αργότερα, φέρνοντας πρωτόγνωρο χάος και όλεθρο στο μεγάλο πανί.
Είναι αλήθεια πως η πλήρης κινηματογραφική μαγεία ξεδιπλώνεται αβίαστα σε ένα φιλμ καταστροφής και το Χόλιγουντ μάς έχει δώσει αναρίθμητα διαμαντάκια του είδους. Για να το περιορίσουμε κάπως, δεν θα μιλήσουμε για ταινίες που την καταστροφή τη φέρνουν απόκοσμα πλάσματα, ζόμπι και εξωγήινοι. Όχι, η «Μέρα ανεξαρτησίας» (1996) δεν θα φιγουράρει στη λίστα μας!
Ούτε θα παίξουν ταινίες για την επομένη της καταστροφής, καθώς αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι η σκοτεινή μαγεία του φυσικού ολέθρου να απλώνεται στο σελιλόιντ…
Το καλοκαίρι του 1998 ήταν μεγάλη στιγμή για το είδος της καταστροφής, καθώς κυκλοφόρησαν σχεδόν ταυτοχρόνως δύο σταθμοί: το «Deep Impact» και το «Armageddon»! Και στα δυο ένας αστεροειδής κατευθύνεται στη Γη με σκοπό να αφανίσει κάθε είδος ζωής πάνω της, αλλά η πραγμάτευση του θέματος είναι κομματάκι διαφορετική.
Η «Ολέθρια σύγκρουση» της Mimi Leder επικεντρώνεται στους καταδικασμένους ανθρώπους εδώ στη Γη, ενώ ο «Αρμαγεδδών» του Michael Bay μας μεταφέρει στο Διάστημα. Το «Deep Impact» ήταν σαφώς πιο πομπώδες και μελοδραματικό από το αδελφάκι του, πόσο μάλλον που αστρονόμοι και αστροναύτες της εποχής βγήκαν και είπαν πως ήταν και πιο επιστημονικά ορθό.
Όσο για τη δράση, έμεινες με το στόμα ανοιχτό όταν ο μικρότερος αστεροειδής χτύπησε τελικά τη Γη, σωστά;
Εκεί στη δεκαετία του 1990 το Χόλιγουντ είχε τον αδιαφιλονίκητο βασιλιά της καταστροφής του, τον Roland Emmerich! Ο τύπος διασταύρωσε το είδος της καταστροφής με εξωγήινους και τέρατα και μας χάρισε κολοσσιαίες στιγμές όπως τα «Independence Day» (1996) και «Godzilla» (1998). Με το «2012» έκλεισε ωστόσο πονηρά το μάτι στη δεκαετία του 1990, υπογράφοντας άλλη μια αξιομνημόνευτη στιγμή.
Έπειτα από μια σειρά τουλάχιστον ατυχών γεωλογικών φαινομένων, που συνδέονται φυσικά με το ημερολόγιο των Μάγια, είναι σαφές πως πουθενά στη Γη δεν είσαι ασφαλής. Η κλίμακα μάλιστα της καταστροφής και της απελπισίας είναι τέτοια που σε κάνει να ξεχνάς την κάκιστη πλοκή και τους σχηματικούς χαρακτήρες. Αυτή είναι η μαγεία του καλού disaster movie όμως, να σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό λησμονώντας όλα τα άλλα…
Στο «Volcano», άλλο ένα κλασικό του είδους, ο Tommy Lee Jones παλεύει με ποτάμια λάβας και βρίσκει εντωμεταξύ χρόνο να φλερτάρει και με την καυτή σεισμολόγο. Ένα ηφαίστειο ξεπετάχτηκε κάτω από το Λος Άντζελες, θυμίζοντας πολύ το διδυμάκι εκείνης της χρονιάς, την «Κορυφή του Δάντη», που βγήκαν επίσης με διαφορά μερικών εβδομάδων.
Το «Dante’s Peak» ωστόσο, εκεί που ο Pierce Brosnan παθιάζεται με την απροσδιόριστη σεισμική δραστηριότητα, επικεντρώνεται περισσότερο στο ειδύλλιο του σεισμολόγου με τη δήμαρχο Linda Hamilton, χάνοντας λες τον στόχο. Ενώ στο «Volcano» τέτοια δεν χωρούν: σου παίρνει τα μυαλά το απίθανο μέγεθος της καταστροφής και μόνο! Εξαιρετικά γελοίο, για τα σημερινά δεδομένα, αναμφίβολα, αλλά και εξαιρετικά διασκεδαστικό, είναι λες και περιέχει σε ίσες δόσεις όλα τα καλά και τα κακά στοιχεία των ταινιών καταστροφής…
Στην επικών διαστάσεων οικολογική καταστροφή του πάντα αγαπημένου Roland Emmerich, όταν μια νέα εποχή των παγετώνων εγκαθιδρύεται στη Γη, το θέαμα σου κόβει την ανάσα. Κι αν η όλη οδύσσεια του Dennis Quaid να φτάσει στο Μανχάταν για να σώσει τον γιο του μοιάζει κομματάκι κωμωδία, όσα εκτυλίσσονται στην οθόνη μόνο γέλιο δεν προκαλούν.
Μύθος είπατε η κλιματική αλλαγή; Το «The day after tomorrow» έσπασε τα ταμεία, θάφτηκε για το σενάριο και την έλλειψη οποιασδήποτε αληθοφάνειας, όλοι το επαίνεσαν όμως για τα ειδικά εφέ του. Κι αυτό φτάνει προφανώς για το θέμα μας…
Το κλασικό των κλασικών, εκεί απ’ όπου ξεκίνησε ουσιαστικά το είδος και δεν ευτύχησε να ξαναφτάσει! Η φωτιά σε αυτόν τον τεράστιο ουρανοξύστη του Σαν Φρανσίσκο, τον ψηλότερο του κόσμου, αλίμονο, είναι μια πραγματική σαπουνόπερα αμαρτίας, φιλοδοξίας και ηρωισμού, πραγματικά αριστουργηματική.
Είναι όμως και το φοβερό καστ που την κάνει αναγκαστικά κλασική: Paul Newman ως αρχιτέκτονας του τεράστιου οικοδομήματος, Richard Chamberlain ως αδιάντροπος εργολάβος που ευθύνεται τελικά για τη φωτιά, Steve McQueen ως ηρωικός πυροσβέστης που παλεύει με το πύρινο τέρας, ακόμα και ο O.J. Simpson να σώζει τη γάτα της Jennifer Jones. Τι άλλο να ζητήσεις πια από ταινία καταστροφής;
Και κάτι ακόμα, που έχει τη σημασία του εδώ: είναι η πρώτη ποτέ συμπαραγωγή δύο κορυφαίων στούντιο, καθώς για να χρηματοδοτηθεί ο δυσβάσταχτος προϋπολογισμός του «The Towering Inferno», 20th Century Fox και Warner Bros. έπρεπε να συνεργαστούν…
