Τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως έχουν συνταγματικώς κατοχυρωθεί έχουν γίνει περίπου «ψωμοτύρι» σε πιθανές και απίθανες θεωρίες ασχέτων κατά βάσιν με την νομική παιδεία και επιστήμη ανθρώπων επ’ αφορμής της πανδημίας. Αυτή η ξαφνική «συνταγματολογία» του πλήθους δεν είναι τόσο αλλόκοτη. Έχει αρχίσει ήδη στις Δυτικές Κοινωνίες ένας μακρύς δρόμος μεταλλάξεως του τι θεωρούμε ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως διά δυναμικών μειονοτήτων και φορέων ανατρεπτικών δικαιωματισμών. Από την άλλη εμφανίζεται διά της πανδημίας ένα ανάστροφο συσταλτικό πεδίο, δηλαδή μία περίπτωση περιστολής των δικαιωμάτων στα όρια της καταστολής τους. Αυτό δημιουργεί σύγχυση, φόβο, αποπροσανατολισμό ακόμη και θεωρίες συνωμοσίας. Μία ψύχραιμη νομική ματιά έχει ως εξής:

Του Βασίλη Φασούλα*

Γενικώς ναι (άρθρα 2 παρ.1, άρθρο 5παρ1 .παρ.4 και παρ. 5, του Συντάγματος, άρθρα 1, 5, 8 της ΕΣΔΑ, άρθρο 3 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κοκ) κανείς δεν μπορεί να επιβάλει σε κανέναν αμέσως διά της βίας ή εμμέσως διά ατομικών περιοριστικών μέτρων τον εμβολιασμό καθώς και οποιαδήποτε βιοιατρική επέμβαση. Πλήν όμως η αντικοινωνική άρνηση, όπως εκφράζεται και συνταγματικά άρθρο 5παρ1 «εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων, το Σύνταγμα και τα χρηστά ήθη», ναι μπορεί να έχει συνέπειες εναντίον του αρνητή.

Περαιτέρω η απαγόρευση ατομικών διοικητικών μέτρων που περιορίζουν την ελεύθερη κίνηση (όπως εδώ των ανεμβολίαστων) κατά την ερμηνευτική δήλωση του Ψηφίσματος της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ’ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων, ισόκυρης με το άρθρο 5παρ.4 του Σ, δεν περιλαμβάνει λήψη μέτρων που επιβάλλονται για την προστασία της δημόσιας υγείας ή της υγείας ασθενών, ενώ κατά την ΕΣΔΑ ο αυτοκαθορισμός της ιδιωτικής ή της οικογενειακής ζωής είναι δεκτικός επεμβάσεως από την Δημόσια Αρχή εφόσον, μεταξύ άλλων τίθενται θέματα και Δημόσιας Υγείας (άρθρο 8παρ.1ΕΣΔΑ). Τέλος η μέριμνα για την Υγεία είναι ούτως ή άλλως συνταγματική υποχρέωση του Κράτους κατά το άρθρο 21παρ3 του Συντάγματος. Υπό αυτές τις δικαιοπολιτικές συνθήκες, τόσο απλά και σαφέστατα γραμμένες, είναι απορίας άξιον πώς τόσοι και τόσοι, ακόμη και νομικοί, ξιφουλκούν τόσο ακραία αλλά και τόσο ακροθιγώς για την apriori αντισυνταγματικότητα εκτάκτων μέτρων επί πανδημίας.

Επακολούθησαν τόσο στην ημεδαπή όσο και στην αλλοδαπή σημαντικές αποφάσεις. Όπως η απόφαση του ΣτΕ υπ’ αριθμ. 2387/2020 για μητέρα αρνούμενη να εμβολιάσει το παιδί της καθώς και του ΣτΕ (Ασφαλιστικά Μέτρα) 133/2021 ανδρών της ΕΜΑΚ επί των οποίων το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Χώρας απορρίπτει με πολυσέλιδες αναλύσεις τα αιτήματα των αρνητών, ενώ προ ολίγων ημερών, στις 3/12/2021 η Ολομέλεια του ΣτΕ σε διάσκεψή της έκρινε συνταγματικό τον υποχρεωτικό εμβολιασμό συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων απορρίπτοντας τις αιτήσεις ακυρώσεως των προσφευγόντων εργαζομένων της ΕΜΑΚ, της ΠΟΕΔΗΝ και του ΕΚΑΒ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΕΔΔΑ) 8/4/2021 είχε ήδη δείξει τον δρόμο : Βαρβίτσκα και άλλοι κατά Τσεχικής Δημοκρατίας (5 αιτήσεις ήδη από το έτος 2013 ) :καμμία Παράβαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ και μη παραβίαση στην ιδιωτική σφαίρα από την Δημόσια Αρχή σε υποχρεωτικό εμβολιασμό παιδιών.

Στα πλαίσια αυτά της φλύαρης «συνταγματολογίας» ορισμένων αποκρύπτεται μάλιστα από το ευρύ «κοινό» ο νόμος 4675/2020, δημοσιευθείς ήδη την 11η Μαρτίου του 2020 και ουδέποτε ακυρωθείς, ο οποίος στο 4ο άρθρο του ακριβώς προβλέπει δυνατότητα υποχρεωτικότητας σε πληθυσμιακές ομάδες καθόσον ορίζει: «Σε περιπτώσεις εμφάνισης κινδύνου διάδοσης μεταδοτικού νοσήματος, που ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, μπορεί να επιβάλλεται, με απόφαση του υπουργού Υγείας μετά από γνώμη της ΕΕΔΥ (Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας) υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού με σκοπό την αποτροπή της διάδοσης της νόσου. Με την ανωτέρω απόφαση ορίζονται η ομάδα του πληθυσμού ως προς την οποία καθίσταται υποχρεωτικός ο εμβολιασμός με καθορισμένο εμβόλιο, η τυχόν καθορισμένη περιοχή υπαγωγής στην υποχρεωτικότητα, το χρονικό διάστημα ισχύος της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού, το οποίο πρέπει πάντοτε να αποφασίζεται ως έκτακτο και προσωρινό μέτρο προστασίας της δημόσιας υγείας για συγκεκριμένη ομάδα του πληθυσμού, η ρύθμιση της διαδικασίας του εμβολιασμού και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.».

Εφόσον λοιπόν ο Νόμος αυτός ουδέποτε ακυρώθηκε ως αντισυνταγματικός και δη εντός της νόμιμης προθεσμίας, ούτε καν εκ πλαγίου, διά σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων, αποτελούσε οδοδείκτη του τι έμελλε να γίνει. Δεν χρειαζόταν καν καινούργιος Νόμος για τους άνω των 60 συμπολίτες μας. Το Νομικό οπλοστάσιο της Κυβερνήσεως ήταν πλήρες και με μία απλή υπουργική απόφαση μπορούσε να εφαρμοσθεί. Προφανώς υπερίσχυσαν λόγοι πολιτικής και εντυπώσεων για το ψηφισθέν νομοσχέδιο. Ήδη δε, ισχύει ο Νόμος 4820/23-7-2021 με το άρθρο 206, όπως έχει τροποποιηθεί από τον Νόμο 4829/2021 άρθρα 36 έως 39, για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό υγειονομικών, ενώ ήδη έχουν εκδοθεί και ΥΑ για εξαιρούμενες ιατρικώς ομάδες από τον εμβολιασμό.

Η εύλογη κριτική αναφέρει ότι «επ’ αφορμής πανδημιών» οι Κυβερνήσεις θα βρίσκουν ευκαιρία να περιστέλλουν τα δικαιώματά μας κατά το δοκούν, έστω «προσωρινώς» και βλέπουμε. Σύμφωνοι. Πλήν όμως ας σκεφθούν όσοι αρνούνται το εμβόλιο για κάθε πιθανό και απίθανο λόγο αν εν τέλει εξυπηρετούν οι ίδιοι τις Κυβερνήσεις που τόσο αντιμάχονται με την αντιδραστική άρνηση της κοινής λογικής. Καμμιά φορά οι μεγαλύτεροι αντιστασιακοί είναι οι χρησιμότεροι αχθοφόροι καινούργιων κοινωνικών αχθών.

Ο Βασίλης Φασούλας είναι δικηγόρος, μέλος της Δημοκρατικής Ευθύνης