Αναλυτές υποστηρίζουν πως βιώνουμε τις διεργασίες μεγάλων αλλαγών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο κόσμος όπως τον ξέραμε έως τώρα φαίνεται πως αλλάζει. Τον αλλάζει ο πόλεμος στην Ουκρανία ή η εισβολή των Ρώσων ήταν μια ακόμη αφορμή; «Έχουμε μπει σε έναν νέο παγκόσμιο ανταγωνισμό, υψηλού ρίσκου», λέει ο Κωνσταντίνος Γρίβας στο Newsbeast.
Ο καθηγητής γεωπολιτικής και σύγχρονων στρατιωτικών τεχνολογιών, Διευθυντής του τομέα θεωρίας και ανάλυσης πολέμου στρατιωτικής σχολής Ευελπίδων, μιλάει για τις δραματικές εξελίξεις ενός πολέμου που κανείς δε γνωρίζει πότε θα τελειώσει και τι θα αφήσει πίσω του. Αναλύει το διευρυμένο αλλά επιρρεπές ΝΑΤΟ. Στέκεται στην αντίσταση των Ουκρανών απέναντι στη ρωσική στρατιωτική μηχανή και εξηγεί το ρόλο που παίζουν πλέον οι χώρες της Ασίας με πρώτη και καλύτερη την Κίνα. «Το κέντρο βάρος του πλανήτη μετακινείται κυρίως προς την Ανατολή. Ο ανταγωνισμός που υπάρχει μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού κομματιού της Ευρώπης, ουσιαστικά λειτουργεί προς όφελος αυτών των δυνάμεων».
Ας δούμε όσα είπε στο Newsbeast ο κ. Γρίβας μετά τη συνέντευξή του για τις κρίσιμες εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά: «Ο υβριδικός “πόλεμος” που ασκεί ήδη η Τουρκία στην Ελλάδα και το ελεγχόμενο επεισόδιο που ψάχνει ο Ερντογάν».
– Πώς βλέπετε την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία;
Ο πόλεμος έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις. Είναι μακράν ο πιο μεγάλος συμβατικός πόλεμος υψηλής έντασης που γίνεται στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και δε βλέπω να έχει ημερομηνία λήξης στον ορατό ορίζοντα. Ακόμη κι αν υπάρξει αυτή η ημερομηνία, δύσκολα θα μιλάμε για πλήρως σταθεροποιημένη κατάσταση. Κάτι που δεν περιμέναμε να συμβεί στην αρχή. Το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε αυτή τη στιγμή είναι να πάμε σε μία κατάσταση τύπου Βόρειας και Νότιας Κορέας, να υπάρξει δηλαδή μια κατάπαυση του πυρός ή ακόμη χειρότερα, να έχουμε κάποια μορφή Λιβανοποίησης. Δηλαδή να υπάρχουν συνεχώς τριβές και επεισόδια.
– Οι περισσότεροι αναλυτές αφενός δεν περίμεναν πως θα γίνει αυτός ο πόλεμος. Και αφετέρου, από τη στιγμή που ξεκίνησε, η πλειοψηφία περίμενε πως η Ρωσία θα κάνει περίπατο και θα πετύχει τους στόχους της μέσα στις πρώτες εβδομάδες. Γιατί δεν έγινε κάτι τέτοιο; Ήταν απλά μια λανθασμένη εντύπωση;
Καταρχάς να πω πως ήμουν από αυτούς που δεν περίμενε να γίνει πόλεμος διότι η γεωπολιτική συμπεριφορά της Ρωσίας, ακόμη και ως Σοβιετική Ένωση ή ως Τσαρική Ρωσία, είναι τέτοια που δύσκολα προχωρά σε παρακινδυνευμένες ενέργειες. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά πυροβολεί τα πόδια της, τουλάχιστον στο ευρωπαϊκό σύστημα. Κάνει μεγάλη ζημιά στην ευρύτερη γεωπολιτική της στρατηγική. Δεν έχουμε, βέβαια, την πλήρη εικόνα για το πώς σκέφτονταν και σχεδίασαν την εισβολή.
Υπάρχει η άποψη πως η Ουκρανία κινούνταν προς μια πυρηνικοποίηση και για αυτό έκαναν ό,τι έκαναν. Ή θεωρούσαν, που είναι το πιθανό, ότι κάνοντας ένα είδος κεραυνοβόλου πολέμου θα πετύχαιναν κάτι αντίστοιχο και μεγαλύτερο με αυτό που έγινε στην πρώτη εισβολή των Σοβιετικών στην Καμπούλ, στο Αφγανιστάν. Θα πετύχαιναν γρήγορη αλλαγή του καθεστώτος.
– Τι δεν πήγε καλά στα σχέδια των Ρώσων;
Οι Ρώσοι δεν είχαν υπολογίσει τόσο μεγάλη αντίσταση, τουλάχιστον από κομμάτια του ουκρανικού λαού. Αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. Σχεδόν κανένας πόλεμος στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχει ξεκινήσει για να είναι μακρόχρονος. Και ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος θεωρούσαν πως θα τελειώσει μέχρι το φθινόπωρο. Ή ο πόλεμος Ιράν – Ιράκ. Το Ιράκ θεωρούσε πως θα έκανε μια γρήγορη εισβολή στο Ιράν, θα τους διαλύσει και πάρει τα εδάφη που ήθελε. Τελικά οδηγήθηκαν σε έναν πόλεμο 8 χρονών. Στην προκειμένη περίπτωση, σίγουρα δε λειτούργησαν κάποια πράγματα της ρωσικής πολεμικής μηχανής.
– Όπως;
Οι μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες δυνάμεις που λειτουργούν ριψοκίνδυνα και επιθετικά, με βαθιές διεισδύσεις, για παράδειγμα. Θεωρούσαμε πως θα αποδιοργάνωναν τον αντίπαλο μέσα στον μεγάλο κάμπο, που ουσιαστικά είναι η Ουκρανία, και θα έφερναν γρήγορο αποτέλεσμα. Αποδείχθηκε πως δε λειτούργησαν όσο θα έπρεπε. Αποδείχτηκε πόσο επικίνδυνα είναι κάποια ταπεινά συστήματα και μικρές ομάδες αποφασισμένου πεζικού. Ειδικά αν λειτουργούν σε ένα δικτυοκεντρικό πλαίσιο με αποκεντρωτικό τρόπο διοίκησης. Τι εννοώ;
Γίνεται ανταλλαγή πληροφοριών, δεδομένα στοχοποίησης και διαχέονται γρήγορα και άμεσα στις δυνάμεις που είναι εκεί. Δε σωρεύονται οι πληροφορίες στην ανώτατη διοίκηση, επεξεργάζονται, βγαίνουν σχέδια και συγκεκριμένες οδηγίες. Γίνεται, μπορούμε να πούμε, ένας χαοτικός τρόπος πολέμου από την πλευρά των Ουκρανών. Έτσι υπήρξε μεγαλύτερη φθορά των ρωσικών δυνάμεων απ’ ό,τι περιμέναμε. Να σημειώσουμε βέβαια πως οι πληροφορίες που παίρνουμε είναι λίγες και ελεγχόμενες.
– Είναι δόκιμο να πούμε πως οι Ρώσοι έπεσαν στην παγίδα του ΝΑΤΟ και τελικά ξεκίνησαν έναν πόλεμο που στήθηκε με αυτό το σκοπό;
Οι Αμερικανοί είχαν προσπαθήσει στο παρελθόν να βάλουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, στην περιβόητη διάσκεψη κορυφής στο Βουκουρέστι, όταν η Ελλάδα είχε ασκήσει βέτο για τα Σκόπια. Η Γαλλία του Σαρκοζί και η Γερμανία της Μέρκελ είχαν βάλει βέτο για την Ουκρανία και τη Γεωργία. Ευτυχώς. Η επέκταση του ΝΑΤΟ δεν έγινε ποτέ με στρατηγικά κριτήρια. Γίνεται με ιδεολογικά, πολιτικά και εμμονικά κριτήρια. Σκοπός δεν ήταν η ενίσχυση του, αλλά γιατί έπρεπε να επιβεβαιωθεί η ήττα του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Αυτά μπορεί ν’ ακούγονται περίεργα αλλά ας σκεφτεί κανείς τι ακριβώς κέρδισε το ΝΑΤΟ με την είσοδο του Μαυροβουνίου, της Αλβανίας, ή της Σλοβενίας, για παράδειγμα; Κέρδισε σε ισχύ; Έχει δημιουργηθεί μια πληθωριστική δομή, πολλές χώρες που πρέπει να συνεννοηθούν από τη στιγμή που οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία.
Στα ελάσσονα ζητήματα κάνουν ό,τι τους πουν οι Αμερικανοί και οι ισχυρότεροι αλλά αν τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο, σε ένα ενδεχόμενο πυρηνικού πολέμου, θα συμφωνήσουν απροβλημάτιστα; Έχει δημιουργηθεί ένα «φουσκωμένο» ΝΑΤΟ το οποίο είναι επιρρεπές σε τέτοιου είδους πυρηνικούς εκβιασμούς. Μπορεί να ζωντάνεψε το τελευταίο διάστημα αλλά είναι ένα ΝΑΤΟ πολύ πιο ευπαθές σε σχέση με αυτό που υπήρχε τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
– Βρεθήκαμε κοντά σε μια γενική σύρραξη; Έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Έχουμε μπει σε έναν νέο παγκόσμιο ανταγωνισμό, υψηλού ρίσκου. Υπάρχει κίνδυνος, μεγάλος κίνδυνος. Στην αρχή υπήρξαν κάποιες παρανοϊκές αναγνώσεις της πραγματικότητας από την πλευρά κάποιον δυτικών κέντρων που πίεζαν για άμεση στρατιωτική παρέμβαση από τη Δύση. Οι Αμερικάνοι περίμεναν πως σε μια τέτοια περίπτωση, οι Ρώσοι θα έκαναν με το καλημέρα περιορισμένη χρήση πυρηνικών. Κλιμάκωση με σκοπό την αποκλιμάκωση. Δηλαδή να ανεβάζουν το επίπεδο, να περάσουν το πυρηνικό κατώφλι ώστε να προκαλέσουν παραλυτικό αποτέλεσμα στον αντίπαλο και ν’ αρχίσει η αποκλιμάκωση. Αυτά τα έλεγαν οι Αμερικάνοι.
Μπορούμε να πούμε πως υπήρξε ένα είδος γεωπολιτικού κρετινισμού από την πλευρά των δυτικών κέντρων που ευτυχώς οπισθοχώρησαν πολύ γρήγορα, μετά από την παρέμβαση πιο σοβαρών δυνάμεων. Το επίπεδο σήμερα δείχνει να είναι ελεγχόμενο, ωστόσο είναι δεδομένα ότι στα επόμενα χρόνια θα έχουμε σίγουρα μια πυρηνική κρίση μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Τα πυρηνικά είναι στο τραπέζι και αργά ή γρήγορα θα υπάρξουν πυρηνικοί εκβιασμοί.
– Η στάση της Κίνας και ο ρόλος που διαδραματίζει στα γεγονότα;
Το διεθνές σύστημα δεν είναι αυτό που ήταν. Οι μεγάλοι ρυθμιστές είναι πλέον οι μεγάλες ασιατικές δυνάμεις. Πρώτοι και καλύτεροι οι Κινέζοι, μετά η Ινδία. Το Πακιστάν. Και δεν είναι μόνοι τους. Οι χώρες της Ασίας έχουν ανέβει πάρα πολύ. Οικονομικά, τεχνολογικά, βιομηχανικά, στρατιωτικά. Το κέντρο βάρος του πλανήτη μετακινείται κυρίως προς την Ανατολή. Ο ανταγωνισμός που υπάρχει μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού κομματιού της Ευρώπης, ουσιαστικά λειτουργεί προς όφελος αυτών των δυνάμεων.
Να σημειώσουμε πάντως πως η Κίνα μόνη της δεν μπορεί να σταθεί στο διεθνές σύστημα. Έχει τεράστιες τρωτότητες. Όσο ανεβαίνει η ισχύς της, τόσο αυξάνονται οι αχίλλειες πτέρνες της. Για παράδειγμα, η Κίνα μέχρι το 1995 εξήγαγε πετρέλαιο. Σήμερα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ενέργειας στον πλανήτη. Είναι εξαρτώμενη 100% από το εξωτερικό από εισροές πρώτων υλών, τροφίμων ακόμη και πόσιμου νερού. Επίσης είναι περικυκλωμένη από χώρες που είναι εχθροί ή υποψήφιοι εχθροί. Δεν μπορεί να λειτουργήσει μόνη της, ούτε μπορεί να κυριαρχήσει μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Χρειάζονται γεωπολιτικά συμπληρώματα. Το βασικό τους γεωπολιτικό συμπλήρωμα είναι η Ρωσία. Οι Ρώσοι τους προσφέρουν ενέργεια, φυσικούς πόρους αλλά και κάλυψη από το πυρηνικό τους οπλοστάσιο.
Από την άλλη, οι σχέσεις τους δε σημαίνει πως είναι καλές. Δεν είναι αγαπημένες χώρες. Ή μία βλέπει με καχυποψία την άλλη. Υπό φυσιολογικές συνθήκες όπως λένε οι μεγάλοι μαέστροι της παγκόσμιας διπλωματίας, ο Κίσινγκερ πρώτος και καλύτερος, θα έπρεπε η Δύση να ακολουθήσει μια πολιτική διαίρει και βασίλευε, να προσεγγίσει τη Ρωσία και να απομονώσει την Κίνα. Αυτό ούτε επιθυμητό φαίνεται να είναι, ούτε εφικτό. Έτσι, με την ευγενική χορηγία της Δύσης, οι μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις προσεγγίζουν η μία την άλλη.
