Η Γενική Εισαγγελέας της Γουατεμάλας απομάκρυνε διεθνώς γνωστό εισαγγελικό λειτουργό από τη θέση του επικεφαλής της μονάδας για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, προκαλώντας επικρίσεις από τις ΗΠΑ, που χαρακτήρισαν την εξέλιξη πλήγμα στο κράτος δικαίου.
Ο Χουάν Φρανσίσκο Σαντοβάλ παύθηκε από το αξίωμα του επικεφαλής της ειδικής μονάδας της εισαγγελίας κατά της ατιμωρησίας (Fiscalía Especial contra la Impunidad, FECI). Η ίδια η FECI έχει βρεθεί αντιμέτωπη με προσφυγές στη δικαιοσύνη που έχουν απώτερο στόχο να καταργηθεί επειδή κατά την άποψη όσων το επιδιώκουν η ίδια η ύπαρξή της είναι αντισυνταγματική.
Η μονάδα αυτή ιδρύθηκε για να χειριστεί έρευνες στις οποίες είχε πρωτοστατήσει η Επιτροπή Κατά της Ατιμωρησίας στη Γουατεμάλα (CICIG), που δρούσε με την υποστήριξη του ΟΗΕ αλλά διώχτηκε από τη χώρα το 2019.
«Δοθείσης της τεράστιας έλλειψης εμπιστοσύνης στη σχέση» ο Χουάν Φρανσίσκο Σαντοβάλ «παύεται σήμερα», ανέφερε η Γενική Εισαγγελέας, η Μαρία Πόρας, σε ανακοίνωση Τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα, κατηγορώντας τον υφιστάμενό της ότι καταχράστηκε επανειλημμένα τη θέση του και υπονόμευσε το έργο της. Δεν έδωσε καμία λεπτομέρεια.
Ο κ. Σαντοβάλ, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε, έχοντας τον διαμεσολαβητή για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γουατεμάλα, είπε ότι θα αμφισβητήσει νομικά την «παράνομη παύση του». Κατηγόρησε τη Γενική Εισαγγελέα ότι απαιτούσε να τη συμβουλεύεται και να την ενημερώσει για οποιαδήποτε υπόθεση αφορούσε την κυβέρνηση του προέδρου Αλεχάντρο Γιαματέι.
Ακόμα και «αν ήταν απαραίτητο να πληρώσω το τίμημα με την απομάκρυνσή μου, το προτιμώ από το να σωπαίνω όσον αφορά παράνομες δραστηριότητες», είπε ο κ. Σαντοβάλ. «Είμαι ο τελευταίος στη σειρά των εισαγγελικών λειτουργών που υπέστησαν τις συνέπειες επειδή ζητούσαν να αποκαλυφθεί η αλήθεια και να αποδοθεί δικαιοσύνη», συμπλήρωσε.
Τον Ιούνιο ο δεξιός πρόεδρος είχε επικρίνει τον συγκεκριμένο εισαγγελικό λειτουργό κατά τη διάρκεια συνέντευξης που είχε παραχωρήσει στο πρακτορείο Reuters τον Ιούνιο, κρίνοντας ότι ο κ. Σαντοβάλ κι ένας κορυφαίος γουατεμαλτέκος δικαστικός άφησαν τις πολιτικές τους πεποιθήσεις να χρωματίσουν τη δουλειά τους.
Όμως, οι ΗΠΑ είχαν εκφράσει ανοικτά την υποστήριξή τους στο έργο του κ. Σαντοβάλ, ο οποίος είχε διενεργήσει έρευνες και είχε ασκήσει διώξεις εναντίον πρώην αξιωματούχων, προέδρων και ισχυρών επιχειρηματιών. Η Ουάσιγκτον τον χαρακτήριζε «μαχητή κατά της διαφθοράς» στη Γουατεμάλα και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ του βράβευσε τον Φεβρουάριο.
Η απομάκρυνσή του προκάλεσε την αντίδραση της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Η Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Τζούλι Τσανγκ έκανε λόγο για «σοβαρό πλήγμα στο κράτος δικαίου» και τόνισε πως είναι εκ των ων ουκ άνευ η FECI να συνεχίσει το έργο της αλώβητη.
Η παύση του κ. Σαντοβάλ «συμβάλλει στην ιδέα πως γίνεται συστηματική προσπάθεια να υπονομευθούν όσοι είναι γνωστοί διότι μάχονται εναντίον της διαφθοράς», τόνισε η κυρία Τσανγκ μέσω Twitter, προτρέποντας τις αρχές της Γουατεμάλας «να εγγυηθούν την ασφάλειά του».
Ο Χουάν Γκονσάλες, ένας από τους κυριότερους συμβούλους του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν για θέματα που αφορούν τη Λατινική Αμερική, τόνισε μέσω Twitter ότι «δεν ξέρω σε τι αποσκοπεί η Πόρας, αλλά κάθε μέρα που περνάει γίνεται ολοένα πιο προφανές πως δεν είναι το κράτος δικαίου».
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δηλώνει αποφασισμένη να βοηθήσει τα κράτη της κεντρικής Αμερικής να καταπολεμήσουν τη διαφθορά και την ατιμωρησία κορυφαίων αιρετών και δημοσίων λειτουργών που παρανομούν. Τους τελευταίους μήνες, η Ουάσιγκτον ανακάλεσε τις βίζες δύο ανώτερων γουατεμαλτέκων δικαστικών που βαραίνουν υποψίες για διαφθορά και επέκρινε την απόφαση του κοινοβουλίου να επικυρώσει έναν διορισμό στο Συνταγματικό Δικαστήριο.
Ο διαμεσολαβητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα Χόρδαν Ρόδας προέτρεψε την κυρία Πόρας να παραιτηθεί.
