Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Ελβετίας δείχνει πως οι λαοί είναι «λαϊκιστές» αλλά ταυτόχρονα και κυρίαρχη. Αυτή είναι η είδηση που μας έρχεται από την Ελβετία και είναι συντριπτική.
Μια πλειοψηφία, έστω και μικρή, μπορεί να ψηφίσει εναντίον της γραμμής όλων των μεγάλων κομμάτων, αλλά και εναντίον των ίδιων της των «οικονομικών συμφερόντων». Και αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ελβετία.
Η εξέγερση των Ελβετών στρέφεται εναντίον της «μαζικής μετανάστευσης». Ελεύθερο εμπόριο, ναι, αλλά όχι και ελευθερία εγκατάστασης, που μεταφράζεται σε μια εισροή 77.000 μεταναστών τον χρόνο.
Αυτό, τα 8 εκατομμύρια των Ελβετών δεν το θέλουν. Είναι δικαίωμά τους. Και παρόλο που αυτό οδηγεί στην αναθεώρηση των διεθνών συνθηκών, πρέπει να γίνει σεβαστό.
Αχαριστία; Ξενοφοβία; Ψήφος της υπαίθρου εναντίον της πόλης; Δυσαρέσκεια για τους Γερμανούς, τους Γάλλους, τους Ιταλούς, τους Πορτογάλους, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των μεταναστών; Κακός υπολογισμός από μία χώρα που η ανεργία της είναι μόλις 4% και έχει ανάγκη από εισαγόμενη εργατική δύναμη; Όλα έχουν ακουστεί.
Όπως επισημαίνει όμως η εφημερίδα Φιγκαρό σε κύριο άρθρο της, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους αυτά τα ρεύματα που κτίζονται πάνω στην ταυτότητα. Γιατί το επόμενο «δημοψήφισμα» είναι ήδη προγραμματισμένο και θα συμπέσει με τις ευρωεκλογές του Μαΐου.
Σε κάθε περίπτωση, η ψήφος των Ελβετών δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στην Ευρώπη. Όπως το έθεσε η επίτροπος Βίβιαν Ρέντινγκ στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, «αντίθετα με το ελβετικό τυρί, η ευρωπαϊκή αγορά δεν μπορεί να έχει τρύπες».
Οι τέσσερις ελευθερίες της κυκλοφορίας (άτομα, αγαθά, κεφάλαια, υπηρεσίες) είναι αναπόσπαστες.
Αυτό αναφέρεται άλλωστε και στις επτά συμφωνίες που υπεγράφησαν από την ΕΕ και την Ελβετία και εγκρίθηκαν με δημοψήφισμα το 2000. Οι συμφωνίες αυτές καλύπτουν την ελεύθερη κυκλοφορία, που αμφισβητείται μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Κυριακής, αλλά και την αφαίρεση των εμπορικών φραγμών, την πρόσβαση στις δημόσιες αγορές, τη γεωργία, τις μεταφορές, την έρευνα και τις υποτροφίες Erasmus. Αν καταγγελθεί μία από αυτές τις συμφωνίες, ολόκληρο το οικοδόμημα καταρρέει.
Αυτή τουλάχιστον είναι η θέση της Κομισιόν. Τα κράτη δεν συμφωνούν κατ’ ανάγκη. Η Γαλλία, για παράδειγμα, ανακοίνωσε ότι οι σχέσεις με τη Βέρνη θα επανεξεταστούν, αλλά όχι όλες οι σχέσεις.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε εξέφρασε τη λύπη του, αλλά ούτε αυτός θέλει την απομόνωση της Ελβετίας. Και ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον δεν μπορεί να κρύψει τον ενθουσιασμό του για την επιβεβαίωση της σκληρής γραμμής του κατά της ενδοευρωπαϊκής μετανάστευσης.
Αυτό που θέλει τώρα είναι να πραγματοποιηθεί και στη χώρα του ένα δημοψήφισμα που θα επιτρέψει τον περιορισμό της μετανάστευσης, χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο όμως η πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά. Από το Βερολίνο μέχρι το Παρίσι, οι εταίροι του λένε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει.
