Η μόνη μας επαφή με την αδελφότητα των Άμις προέρχεται από τον αμερικανικό κινηματογράφο και τη «γραφική» αποτύπωση της παραδοσιακής ζωής που έχουν επιλέξει αμετάκλητα.
Ποιοι είναι όμως πραγματικά οι Άμις και πώς βλέπουν την επίγεια ζωή;
Η εκκλησία των Άμις ιδρύθηκε μετά το σχίσμα με τους Αναβαπτιστές (μιας χριστιανικής ομολογίας που εμφανίστηκε τον 15ο αιώνα στην Ευρώπη) στην Ελβετία κατά το 1693, με ηγέτη τον Jakob Ammann.
Η χριστιανική αδελφότητα, που μεταφράζει κυριολεκτικά τη Βίβλο, μετανάστευσε στις αρχές του 18ου αιώνα στην Αμερική και κυρίως στην Πενσιλβάνια. Ακόμα και σήμερα μιλούν μια ιδιαίτερη διάλεκτο, που ονομάστηκε κοινώς πενσιλβανικά γερμανικά (ή πενσιλβανικά ολλανδικά).
Όσο για τον πληθυσμό των Άμις, μετρά σήμερα γύρω στα 250.000 μέλη, που είναι διασκορπισμένα σε κοινότητες στην Πενσιλβάνια, την Ιντιάνα και άλλες αμερικανικές πολιτείες, αλλά και στον Καναδά.
Η αδελφότητα είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική για την απλότητα που έχει υιοθετήσει στην καθημερινότητά της, τόσο σε επίπεδο ένδυσης και εμφάνισης όσο και σε τρόπο ζωής.
Ακόμα πιο εμφατική είναι ίσως η αποστροφή που νιώθουν οι Άμις για την τεχνολογία και την επιστημονική πρόοδο, επιλέγοντας ακόμα και σήμερα τις άμαξες και τα άλογα από τα αυτοκίνητα.
Ας δούμε μερικές πλευρές της ζωής της ιδιαίτερης αυτής κοινότητας σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε την ετερότητά τους…
Συνήθειες ύπνου
Το πατροπαράδοτο κρεβάτι με το χώρισμα στη μέση διασφαλίζει ότι οι περιπτύξεις του ζευγαριού δεν θα συμβαίνουν κατά βούληση. Δύο ξεχωριστές κουβέρτες στο ίδιο κρεβάτι αποτρέπουν την οικειότητα του ζεύγους και τη σεξουαλική επαφή. Η παλιά πρακτική έχει πλέον πεθάνει στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, διατηρείται ωστόσο αναλλοίωτη στην κοινότητα των Άμις…
Διάταγμα
Το Διάταγμα είναι μια ομάδα κανονισμών που διέπει κάθε κοινότητα Άμις και περιέχει τόσο θρησκευτικούς νόμους όσο και κοσμικές εντολές. Καθώς οι Άμις πιστεύουν στην αυστηρά κυριολεκτική μετάφραση της Βίβλου, οι εντολές υπάρχουν για να εναρμονίζουν την καθημερινότητα της κοινότητας με τις βιβλικές προσταγές. Οι Άμις δεν έχουν κεντρική διοίκηση και κάθε κοινότητα καταλήγει στη δική της εκδοχή του Διατάγματος. Υπάρχουν μάλιστα δύο ειδών κανονισμοί: αυτοί που έχουν καθοριστεί κατά τα πρώτα χρόνια της θρησκείας από συνόδους (και είναι συνήθως γραπτοί) και εκείνοι που μεταφέρονται προφορικά από γενιά σε γενιά. Όσο για τους ίδιους τους κανονισμούς, οι περισσότεροι πηγάζουν κατευθείαν από τη Βίβλο, ενώ όσοι δεν έχουν ευθεία αναφορά στο χριστιανικό κείμενο δικαιολογούνται από το γεγονός ότι υπάρχουν για να εξασφαλίζουν ακριβώς την πίστη και την αφοσίωση στις βιβλικές διδαχές…
Θρησκεία και τεχνολογία
Οι Άμις πιστεύουν στον διαχωρισμό της ζωής τους από τους μη-Άμις, καθώς τι κοινό μπορεί να έχει ο πιστός με τον άπιστο, ο άνθρωπος που πιστεύει στη θεϊκή δικαιοσύνη με τον άνθρωπο που επικροτεί τη φαυλότητα; Κάθε κοινότητα διαθέτει επίσκοπο, δύο ιερείς και έναν διάκονο, ενώ αντί για εκκλησία η λειτουργία συντελείται διαδοχικά στα σπίτια των μελών, με τις κατοικίες των Άμις να είναι χτισμένες κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν να φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Οι κηδείες γίνονται στο σπίτι του εκλιπόντος, ενώ οι τάφοι σκάβονται απαραιτήτως με τα χέρια, καθώς οι Άμις θεωρούν ότι η τεχνολογία αποτελεί εμπόδιο στην ενάρετη οικογενειακή ζωή, απορρίπτοντας ακόμα και τον ηλεκτρισμό ή τον μηχανικό εξοπλισμό. Εξαιτίας μάλιστα των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων, που τους απαγορεύουν να στρατεύονται και να εκτελούν ένα μεγάλο μέρος των πολιτικών τους υποχρεώσεων, η αμερικανική κυβέρνηση τους έχει στερήσει τα προνόμια που απολαμβάνουν οι πολίτες της, ακόμα και την κοινωνική ασφάλιση.
Ένδυση
Γάντια, ζώνες, γραβάτες, σνικεράκια, όλα απαγορεύονται! Οι Άμις έχουν υιοθετήσει έναν ιδιαίτερα απλό τρόπο ντυσίματος, που συμβαδίζει με την απλότητα του τρόπου ζωής και της κοσμοθεωρίας τους. Τα ρούχα τους είναι χειροποίητα και συνήθως σε σκούρα χρώματα, ενώ ο τρόπος ραφής τους οφείλει να υπακούει στην αρχή της λιτότητας: τα πουκάμισα δεν έχουν μανσέτες, τα παντελόνια δεν έχουν τσάκιση κ.ο.κ. Ο παντρεμένος άντρας πρέπει απαραιτήτως να διαθέτει μούσι, την ώρα που το μουστάκι απαγορεύεται. Οι γυναίκες απαγορεύεται να φορούν ενδύματα με σχέδια και μοτίβα ή κοσμήματα, την ώρα που ούτε το κόψιμο των μαλλιών τους επιτρέπεται. Όσο για το μήκος των ρούχων, καθορίζεται επακριβώς από το Διάταγμα κάθε κοινότητας…
Υποτάγματα
Δεν είναι όλοι οι Άμις το ίδιο, υπάρχουν διαφοροποιήσεις μέσα στην αδελφότητα, με κάθε κοινότητα να υπακούει στη δική της εκδοχή των κανονισμών. Ο λόγος γι’ αυτό είναι, όπως και σε άλλες αιρέσεις, δογματικές διαφωνίες, με τους Άμις να χωρίζονται πλέον σε 8 διακριτά τάγματα, όλα όμως πηγάζουν από το πλέον συντηρητικό «Παλιό Τάγμα» του 1860. Κάποιες φορές μάλιστα τα υποτάγματα δημιουργούνται ακόμα και για «τετριμμένους» λόγους, όπως ας πούμε το μήκος του γείσου του καπέλου!
Επιθέσεις στα… μούσια
Επειδή οι παντρεμένοι άντρες πρέπει να αφήνουν το μούσι τους άκοπο και οι γυναίκες τα μαλλιά τους ακούρευτα, τα δύο αυτά χαρακτηριστικά αποτελούν πρωταρχικούς στόχους βίας μέσα στην κοινότητα! Οι επιθέσεις περιλαμβάνουν κόψιμο των γενιών ή των μαλλιών του φταίχτη ως τρόπος τιμωρίας. Δεν πρόκειται φυσικά για θεσμοθετημένη και νομότυπη ποινή των Άμις, συμβαίνει απλώς για να φέρει ανείπωτη ντροπή στο μέλος της κοινότητας. Η πρακτική αυτή χρησιμοποιείται μάλιστα ευρέως για επιθέσεις μελών σε Άμις άλλων κοινοτήτων, με την ατίμωση που προκύπτει να μην υποκαθίσταται με τίποτα…
Ενδογαμία
Καθώς όλοι οι Άμις προέρχονται από τις οικογένειες των 200 πιονέρων του 18ου αιώνα, οι κοινότητές τους μαστίζονται από πολύ υψηλά ποσοστά γενετικών ανωμαλιών, εξαιτίας της ενδογαμίας. Για τον ίδιο λόγο έχουν και πολύ υψηλό δείκτη παιδικής θνησιμότητας, κάτι που δεν πτοεί βέβαια τους πιστούς, αφού το αποδίδουν στη «θέληση του Θεού». Οι Άμις αρνούνται να υποβληθούν σε προγεννητικούς ελέγχους ή τεστ πριν από τον γάμο για τον βαθμό συγγένειας του μελλοντικού ζευγαριού…
Υγεία
Όποιος Άμις σταθεί τυχερός και επιβιώσει από τη γέννα ή δεν έρθει στον κόσμο με γενετικές διαταραχές, διαθέτει το προνόμιο μειωμένων ποσοστών εμφάνισης καρκίνου, γεγονός που αποδίδεται κοινώς στον υγιεινό τρόπο ζωής τους, ο οποίος περιλαμβάνει ζωή στη φύση και πολύ λίγο αλκοόλ ή καπνό. Είναι όμως και το άλλο: οι Άμις έχουν σημαντικά χαμηλότερους δείκτες αυτοκτονιών από μη θρήσκους ανθρώπους (το 1/3), αλλά και από τους πιστούς άλλων δογμάτων (50%)…
«Rumspringa»
Το «Rumspringa» είναι ο όρος που χρησιμοποιούν οι Άμις για την εφηβεία. Κατά την περίοδο αυτή, οι έφηβοι Άμις είναι πιθανό να «εξεγερθούν» κατά του κλειστού τρόπου ζωής τους (όπως και κάθε άλλος έφηβος της οικουμένης βέβαια!), γι’ αυτό και αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη επιείκεια από την κοινότητα, στην προσπάθεια να μην απομακρυνθούν τα νιάτα από τις παραδόσεις. Στο τέλος της περιόδου «Rumspringa», ο νέος καλείται να επιλέξει αν θέλει να παραμείνει μέλος της κοινότητας ή να ανοίξει τα φτερά του και να απομακρυνθεί. Αν διαλέξει τον τρόπο των Άμις, βαφτίζεται και υιοθετεί τα αυστηρά καθημερινά πρότυπα ζωής, αλλιώς αφορίζεται και εκδιώκεται από την κοινότητα…
«Meidung»
Το «Meidung» είναι η λέξη που μεταχειρίζονται οι Άμις για τον αφορισμό. Η ακραία αυτή ποινή χορηγείται για παραβίαση του Διατάγματος ή για άλλα σημαντικά αδικήματα, όπως ο γάμος με άτομο εκτός πίστης. Ο αφορισμός περιλαμβάνει εκδίωξη του μέλους από την κοινότητα και αποκλεισμό του από κάθε εκδήλωση, με τους συγγενείς του να μην μπορούν πλέον να έχουν ευθεία επαφή με το αφορισμένο μέλος. Το «Meidung» είναι η εσχάτη των ποινών για τους Άμις, είναι αμετάκλητη και διαρκεί ως τον θάνατο του μέλους, εκτός κι αν μετανοήσει δημόσια μπροστά στους πιστούς…
