Η κάποτε επίζηλη πολιτική της Πορτογαλίας για τα ναρκωτικά, που είχε χρησιμεύσει ως πρότυπο και για άλλες χώρες (όπως η Νορβηγία και η Αργεντινή που είχαν ενδιαφερθεί ζωηρά να την εφαρμόσουν), οδεύει προς το να γίνει σκιά του εαυτού της, σύμφωνα με ειδικούς, ένεκα των υφιστάμενων και των επικείμενων περικοπών, αλλά και λόγω της αύξησης της χρήσης σκληρών ναρκωτικών.

«Έχουμε μία συγκεκριμένη ευθύνη να διατηρήσουμε τα βασικά παρά την ύφεση. Άλλες χώρες έχουν τα μάτια τους στραμμένα επάνω μας και ζητούν την τεχνογνωσία μας. Εάν απομακρυνθούμε τόσο, τότε θα είμαστε αναγκασμένοι να μιλούμε για την πολιτική της Πορτογαλίας για τα ναρκωτικά σε παρελθόντα χρόνο», τόνισε ο Ζοάου Γκοουλάου, επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας ναρκωτικών.

«Ήδη έχουμε υποστεί ορισμένες περικοπές στον προϋπολογισμό μας, αλλά έχουμε διατηρήσει τις βασικές παρεμβατικές υπηρεσίες μας, Τώρα έχει καταρτιστεί ο προϋπολογισμός για το ερχόμενο έτος και πολύ φοβούμαι πως θα υπάρξουν περαιτέρω περικοπές», πρόσθεσε ο ίδιος.

Τα κυριότερα θύματα των αναπόφευκτων περικοπών αναμένεται να είναι τα 40 κέντρα αποθεραπείας και απεξάρτησης, όπως η κλινική Τάιπας στη Λισσαβόνα, που κράτησαν το μεγαλύτερο βάρος στα 11 χρόνια εφαρμογής της πολιτικής αποποινικοποίησης της χρήσης ναρκωτικών και της δωρεάν προσφοράς θεραπείας και επιδοτούμενων από το κράτος επαγγελματικών προγραμμάτων επανένταξης.

Σε γενικές γραμμές, ο τομέας της υγείας έχει χάσει το 2012 περί το 10% των κονδυλίων που προορίζονταν για τα προγράμματά του.

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως η αυτόνομη υπηρεσία IDT του Γκοουλάου ήδη έχει αποδυναμωθεί αφού οι υπηρεσίες της και τα 1.700 στελέχη του προσωπικού της συγχωνεύθηκαν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, στα πλαίσια των περικοπών και της εξοικονόμησης δαπανών.

Την ίδια στιγμή ωστόσο, το ποσοστό των χρηστών ναρκωτικών που έχουν προσφύγει στα κέντρα του προγράμματος έχει διπλασιασθεί τον περασμένο χρόνο στο 14% και τείνει να αυξηθεί έτι περισσότερο, μολονότι υπολείπεται κατά πολύ του 36% που είχε καταγράψει το 2000.

«Διαπιστώνουμε περισσότερη χρήση ναρκωτικών που οφείλονται στην απελπισία–κυρίως ηρωίνη, το ναρκωτικό που καταπραΰνει», τονίζει ο Γκοουλάου. «Δεν χωρεί αμφιβολία πως οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες επιδεινώνουν το φαινόμενο ναρκωτικά», τονίζει.

Ο Γκοουλάου, που επίσης είναι πρόεδρος της υπηρεσίας ναρκωτικών της ΕΕ EMCDDA, με έδρα τη Λισσαβόνα, δηλώνει πως τα περισσότερο χειμαζόμενα κράτη από την οικονομική κρίση στην ευρωζώνη, όπως η Ελλάδα, τα οποία έχουν εφαρμόσει εκτεταμένες περικοπές, έχουν παρουσιάσει κατά συνέπεια μεγάλη αύξηση στη χρήση ναρκωτικών και στα επακόλουθα νοσήματα που συνδέονται με το Έϊτζ.

Το 2001, η Πορτογαλία αποποινικοποίησε τη χρήση, όπως και την κατοχή για προσωπική χρήση, ναρκωτικών, σε μία προσπάθεια να καταπολεμήσει την έξαρση του Έϊτζ μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών. Έκτοτε ήσαν ορατές πολλές ανοικτές αγορές σε πολλές αστικές περιοχές.

Ως επακόλουθο, η χρήση ενδοφλεβίως χορηγούμενων ναρκωτικών ουσιών μειώθηκε στο ήμισυ, στο 0,5% του πληθυσμού, πολύ χαμηλότερα από τα ποσοστά στη Βρετανία και στην Ιταλία. Επίσης κατακόρυφα έπεσαν και τα ποσοστά της εμφάνισης του ιού HIV.

Συνολικά, η χρήση ναρκωτικών στην Πορτογαλία είναι πολύ χαμηλότερη από το μέσο ευρωπαϊκό ποσοστό, σύμφωνα με την EMCDDA. Παράλληλα, έχουν αυξηθεί και οι συλλήψεις για ναρκωτικά από την αστυνομία.