Ο Τιτανικός είναι αναμφίβολα το πιο διάσημο ναυάγιο στην Ιστορία. Ωστόσο ο μύθος που έχει δημιουργηθεί οφείλεται εν μέρει τουλάχιστον στο πλήθος τηλεοπτικών και κινηματογραφικών μεταφορών της ιστορίας του υπερωκεάνιου.
Και αν τα ντοκιμαντέρ και οι αφηγήσεις που προσπαθούν να ρίξουν φως στην υπόθεση του ναυαγίου επιλέγουν να μείνουν όσο πιο κοντά στα πραγματικά γεγονότα μπορούν, οι ταινίες κάθε άλλο παρά γι’ αυτό ενδιαφέρονται.
Έτσι διάφοροι μύθοι συνεχίζουν να αναπαράγονται και μάλιστα λόγω και της επιτυχίας του «Τιτανικού» του Τζέιμς Κάμερον, πλέον θεωρούνται δεδομένοι λίγο-πολύ από τους περισσότερους. Είναι όμως ακριβώς έτσι;
Ακολουθούν 5 μύθοι σχετικά με τον Τιτανικό που οφείλουν τη διάδοσή τους και στις ταινίες, αν και μικρή σχέση έχουν με τα όσα πραγματικά συνέβησαν.
Το «αβύθιστο» πλοίο
Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους σχετικά με τον Τιτανικό που καλλιεργήθηκε και από τα διάφορα φιλμ που αναπαριστούσαν το γνωστό ναυάγιο, είναι η πεποίθηση περί του «αβύθιστου» υπερωκεάνιου. Όπως όμως λέει ο Richard Howells του Kings College του Λονδίνου, «δεν είναι αλήθεια ότι όλοι πίστευαν κάτι τέτοιο». Αντίθετα, «πρόκειται για μύθο που δημιουργεί μια καλύτερη ιστορία».
Η βρετανική εταιρεία White Star Line ποτέ δεν προέβαλε ισχυρισμούς ότι ο Τιτανικός ήταν αβύθιστος, υποστηρίζει ο Howells.
Το τελευταίο τραγούδι της ορχήστρας
Μια από τις πιο διάσημες και ανατριχιαστικές σκηνές των ταινιών με θέμα τον Τιτανικού είναι αυτή της ορχήστρας να συνεχίζει να παίζει ενώ το πλοίο βυθίζεται. Ενδεικτικό είναι το πρωτοσέλιδο της Daily Mirror στις 20 Απριλίου «Οι ήρωες της ορχήστρας του Τιτανικού που βυθίζονταν έπαιζαν το “ Nearer, My God, To Thee” ενώ το πλοίο βυθίζεται».
Σύμφωνα με τον Simon McCallum οι αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι πράγματι η ορχήστρα έπαιζε στο κατάστρωμα, αλλά οι γνώμες διίστανται αναφορικά με το κομμάτι που έπαιζαν. Οι περισσότεροι ανέφεραν ότι επρόκειτο για τζαζ και ποπ ήχους.
«Οι επιβάτες που θυμόντουσαν το συγκεκριμένο κομμάτι να παίζεται, ήταν αρκετά τυχεροί ώστε να φύγουν πριν το πλοίο βυθιστεί. Ποτέ δεν θα ξέρουμε τι συνέβη καθώς και οι 7 μουσικοί χάθηκαν – πρόκειται για ποιητική άδεια. Το “Nearer, My God, To Thee” είναι ένας επιβλητικός ύμνος που λειτουργεί σαν μια ρομαντική εικόνα στις ταινίες», λέει ο Simon McCallum.
Ο θάνατος του καπετάνιου Smith
Αν και ελάχιστα γνωρίζουμε για τις τελευταίες ώρες του καπετάνιου, η διαδεδομένη άποψη είναι πως επρόκειτο για ήρωα παρόλο δεν απέτρεψε τη σύγκρουση με το παγόβουνο και δεν επιβράδυνε το πλοίο στις προειδοποιήσεις για ύπαρξη παγόβουνων στην πορεία που είχε πάρει.
«Γνώριζε πόσοι επιβάτες υπήρχαν και πόσος χώρος ήταν διαθέσιμος στις σωστικές λέμβους και επέτρεψε στις λέμβους να φεύγουν μισογεμάτες», λέει ο Louden-Brown που δεν αποδέχεται το πορτραίτο του ήρωα.
«Η Ιστορία τον καταγράφει να γνώρισε έναν ηρωικό θάνατο. Αγάλματα ανεγέρθησαν στη μνήμη του. Υπήρχαν αναμνηστικές κάρτες και ιστορίες με αυτόν να κολυμπάει στο νερό κρατώντας ένα παιδί στα χέρια του και να λέει “καλή τύχη, παλικάρια, να προσέχετε”… όλα αυτά ποτέ δεν συνέβησαν», τονίζει ο Louden-Brown.
«Ο Smith ήταν ο αποκλειστικός υπεύθυνος για όλες τις αποτυχίες της διοίκησης στο σκάφος, κανείς άλλος δεν μπορεί να κατηγορηθεί».
Ο καπετάνιος Smith δεν έδωσε διαταγή για εγκατάλειψη του πλοίου, κάτι που σημαίνει ότι πολλοί επιβάτες δεν θα είχαν αντιληφθεί ότι ο Τιτανικός βρίσκονταν σε άμεσο κίνδυνο.
Ο κακός πρόεδρος
Ο J Bruce Ismay, πρόεδρος της εταιρίας κατασκευής του Τιτανικού έχει κατηγορηθεί από πολλούς ότι υπήρξε εξαιρετικά δειλός καθώς επιχείρησε πρώτος να διαφύγει τη στιγμή που γυναίκες και παιδιά έμειναν πίσω.
Επιπλέον, κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές του χρεώνουν πως ανάγκασε τον καπετάνιο να αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα και στη συνέχεια απλά έφυγε με την πρώτη σωστική λέμβο.
Σύμφωνα με τον Paul Louden-Brown η επίθεση αυτή στο πρόσωπο του J Bruce Ismay ξεκινάει από τον William Randolph Hears, ιδιοκτήτη εφημερίδων στις ΗΠΑ που στο παρελθόν είχε συγκρουστεί με τον πρόεδρο της εταιρίας κατασκευής. Ο Randolph Hears, δημοσίευσε λίστες όλων των θυμάτων του ναυαγίου, ενώ στη στήλη με τους διασωθέντες υπήρχε μόνο το όνομα του J Bruce Ismay!
Ο Lord Mersey που συμμετείχε στη συγγραφή της έκθεσης του 1912 για το ναυάγιο του Τιτανικού, κατέληξε ότι ο Ismay βοήθησε πολλούς επιβάτες να σωθούν πριν φύγει με την τελευταία λέμβο.
Τελικά, ο Ismay παραιτήθηκε από τη θέση του 1 χρόνο αργότερα.
Ο ταξικός διαχωρισμός των επιβατών
Η πιο δραματική ίσως στιγμή των ταινιών με τον Τιτανικό, είναι η κλειστή πόρτα των επιβατών τρίτης θέσης για να μην τους επιτραπεί να φθάσουν πρώτοι στις λέμβους. Ο Richard Howells ωστόσο, υποστηρίζει ότι η άποψη αυτή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί.
Πράγματι πόρτα που χώριζε τους επιβάτες τρίτης θέσης με τους υπόλοιπους επιβάτες υπήρχε, όχι όμως για να κρατήσει μακριά από τις σωστικές λέμβους τους επιβάτες σε περίπτωση ναυαγίου, αλλά επειδή έτσι πρόσταζε η αφρικανική νομοθεσία για τη μετανάστευση μπροστά στο φόβο διάδοσης ασθενειών. Είναι γνωστό άλλωστε ότι οι μετανάστες πριν λάβουν άδεια να εγκατασταθούν στην Αμερική, αποβιβάζονταν στο Ellis Island όπου και υποβάλλονταν σε ιατρικές εξετάσεις.
Κάθε θέση είχε πρόσβαση στο κατάστρωμα αν και στην τρίτη θέση δεν υπήρχαν σωστικές λέμβοι. Έτσι οι επιβάτες της θέσης αυτής είχαν να διασχίσουν μεγαλύτερες αποστάσεις προκειμένου να φτάσουν στα λέμβους κάτι που για τους υπόλοιπους ήταν ευκολότερο.
Σύμφωνα με την έκθεση που συνετάχθη για το ναυάγιο, ο Τιτανικός είχε συμμορφωθεί με την αμερικανική νομοθεσία και πως οι ισχυρισμοί ότι οι επιβάτες της τρίτης θέσης ήταν αποκλεισμένοι δεν ευσταθούν.
Αν και προτεραιότητα δόθηκε στις γυναίκες και τα παιδιά, πράγματι τα δεδομένα αποδεικνύουν ότι λιγότερο από το ένα τρίτο των επιβατών τρίτης θέσης επιβίωσε…
Οι αριθμοί για τους επιζήσαντες και τους νεκρούς:
Αριθμός επιβαινόντων – Αριθμός επιζησάντων – Αριθμός νεκρών
Πρώτη θέση: 325 – 201 – 124
Δεύτερη θέση: 284 – 118 – 166
Τρίτη θέση: 708 – 178 – 530
Πλήρωμα: 908 – 216 – 692
