Η διεθνής κοινότητα έχει πολύ περιορισμένα μέσα για να υποχρεώσει τον ηγέτη της Λιβύης Μουάμαρ Καντάφι να αποχωρήσει και να σταματήσει τη βία σε μια χώρα κλειστή και αδιαφανή, όπου η επιρροή των φυλών θα έκανε μια μετάβαση εξίσου αβέβαιη.
«Η Δύση έχει πολύ μικρή επιρροή. Οι ξένες κυβερνήσεις ‘κατάπιαν’ την ψευδαίσθηση της μεταρρύθμισης. Υπήρχαν πολλές καλές προθέσεις αρχικά, αλλά πολύ σύντομα φάνηκε ότι όλο αυτό ήταν παραπλανητικό», λέει ο Μόλι Ταρχούμα, εμπειρογνώμων σχετικά με τη Λιβύη, στη βρετανική δεξαμενή σκέψης Chatham House.
Δυτικοί το 2004 είχε κάνει μια στροφή προς τον ιδιότροπο Λίβυο ηγέτη, που ξανάγινε «αξιοσέβαστος» μετά την αποκήρυξη των όπλων μαζικής καταστροφής. Ελκύονταν από τα έσοδα του πετρελαίου που αντιπροσώπευε η Λιβύη και την ικανότητά της να ελέγξει τη μετανάστευση και την τρομοκρατία.
«Θα είναι δύσκολο για τη διεθνή κοινότητα να αναγκάσει το καθεστώς σε μια αυτοσυγκράτηση στην καταστολή. Η Τρίπολη κάνει μια αμφισβητήσιμη πετρελαϊκή διπλωματία. Αν μια κυβέρνηση παρεμβαίνει στις εσωτερικές πολιτικές υποθέσεις της, θα αποκλειστεί από τις αγορές πετρελαίου», σημειώνει ο Λούις Μαρτίνεζ, του Κέντρου Έρευνας και Διεθνών Σπουδών (CERI), σε συνέντευξη του στην εφημερίδα Le Monde, στο φύλλο Κυριακής-Δευτέρας.
Η Λιβύη έχει πράγματι σημαντικά αποθέματα πετρελαίου, με παραγωγή 1,5 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα και εκτιμώμενα αποθέματα ύψους 42 δισ. βαρελιών. Οι ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται ιδιαίτερα, καθώς το 79% του λιβυκού αργού πηγαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Χάρη στο πετρέλαιο της ο ηγέτης της Λιβύης πρόσφατα κατάφερε να διευθετήσει το παρελθόν της με την Ιταλία, με μια ηχηρή νίκη εξασφαλίζοντας μια συγγνώμη από τη Ρώμη για την εποχή της αποικιοκρατίας, με «πριμ» 5 δισ. δολάρια ως αποζημίωση.
«Η λύση δεν θα έρθει από το εξωτερικό. Ο Καντάφι μπορεί να πεισμώσει. Καθώς θα του είναι δύσκολο να βρει μια χώρα να καταφύγει», λέει από την πλευρά του ο Καρίμ Εμίλ Μπιτάρ, ερευνητής στο Ινστιτούτο των Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (IRIS).
«Είναι λίγο ο Καντάφι εναντίον του λαού του», υπογράμμισε ο εμπειρογνώμονας αυτός, σημειώνοντας ότι οι χώρες που θα επιθυμούσαν να φιλοξενήσουν τον Λίβυο ηγέτη είναι μάλλον σπάνιες. Η Σαουδική Αραβία είδε έτσι τη δημοτικότητά της στον αραβικό κόσμο να φθίνει, μετά την άφιξη εκεί του πρώην δικτάτορα της Τυνησίας Ζιν Αμπιντίν Μπεν Άλι.
Οι φήμες που κυκλοφόρησαν σήμερα για αναχώρηση του Μουάμαρ Καντάφι προς τη Βενεζουέλα γρήγορα διαψεύστηκαν.
Στην Τυνησία και την Αίγυπτο, τις δύο γειτονικές χώρες της Λιβύης προδρόμοι της «αραβικής Άνοιξης», η διεθνής κοινότητα, που στην αρχή ήταν σε αναμονή, τελικά εργάστηκε για μια μετάβαση.
Ο Μπαράκ Ομπάμα, που ήταν πολύ αιχμηρός για τον αιγυπτιακό φάκελο, παραμένει σιωπηλός σχετικά με τη Λιβύη, και η κυβέρνηση των ΗΠΑ δηλώνει σήμερα ότι «εξετάζει όλα τις ενδεδειγμένες ενέργειες». Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της Λιβύης και των Ηνωμένων Πολιτειών, που είχαν διακοπεί το 1981, αποκαταστάθηκαν το 2004.
Το 2006, η Λιβύη αφαιρέθηκε από τον κατάλογο των ΗΠΑ για τις χώρες που υποθάλπουν την τρομοκρατία, και οι δύο χώρες διόρισαν πρεσβευτές. Πολλές αμερικανικές εταιρείες έχουν ήδη αναλάβει πετρελαϊκά συμβόλαια στη Λιβύη.
Αλλά ο συνταγματάρχης Καντάφι έχει και άλλα όπλα εκτός από το πετρέλαιο, όπως το δήλωσε σήμερα ο πρόεδρος της Γαλλικής Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Ενσωμάτωσης, Ντομινίκ Πάιγ, για τον οποίο η παράνομη μετανάστευση μέσω της Λιβύης προς την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωση είναι “προφανώς ένα όπλο” για το καθεστώς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε ότι λαμβάνει σοβαρά την απειλή.
Για τους δυτικούς, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη λογω των πολλών φυλών της λιβυκής κοινωνίας. «Στην Αίγυπτο και στην Τυνησία, υπήρχαν ακόμη οι κοινωνίες των πολιτών. Εκεί είναι οι φυλές που μπορεί να έχουν τον τελευταίο λόγο», τονίζει ο Καρίμ Εμίλ Μπιτάρ του IRIS.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για την αποστασία μιας σημαντικής φυλής που μέχρι σήμερα υποστήριζε το καθεστώς Καντάφι.
