Η ιδέα μιας «κρυμμένης» αποθήκης σπόρων σε μια απομακρυσμένη νήσο της Αρκτικής μπορεί να ακούγεται σαν σκηνή από ταινία James Bond. Ωστόσο, το Svalbard Global Seed Vault είναι απόλυτα πραγματικό και θα μπορούσε μια μέρα να σώσει τον πλανήτη από καταστροφή.
Βρίσκεται σε μια πλαγιά του βουνού στο Spitsbergen, σε ένα νησί στο απομακρυσμένο νορβηγικό αρχιπέλαγος Svalbard στην Αρκτική Θάλασσα. Η αποθήκη φιλοξενεί «αντίγραφα ασφαλείας» περισσότερων από 1,3 εκατομμύρια ποικιλίες σπόρων.
Οι σπόροι αποθηκεύονται στην αποθήκη σε θερμοκρασίες περίπου −18°C, ενώ το μόνιμο ψύχος και ο πυκνός βράχος που περιβάλλει τον καταφύγιο εξασφαλίζουν ότι τα δείγματα θα παραμείνουν κατεψυγμένα, ακόμα κι αν χαθεί η ηλεκτροδότηση.
Αν η καταστροφή πλήξει τον κόσμο, είτε μέσω πολέμου, ατυχήματος, είτε φυσικής καταστροφής, το Seed Vault μπορεί να προσφέρει στους επιζώντες πρόσβαση σε κάθε σημαντική ποικιλία καλλιέργειας που υπάρχει στον κόσμο σήμερα.
Αυτή την εβδομάδα, η αποθήκη δέχτηκε περισσότερους από 14.000 νέους σπόρους, που περιλαμβάνουν από βόρεια δέντρα της Σουηδίας και ρύζι από την Ταϊλάνδη.
«Οι σπόροι που κατατέθηκαν αυτή την εβδομάδα αντιπροσωπεύουν όχι μόνο τη βιοποικιλότητα, αλλά και τη γνώση, τον πολιτισμό και την ανθεκτικότητα των κοινοτήτων που τους διαχειρίζονται», δήλωσε ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Crop Trust, Στέφαν Σμιτζ.
Σύμφωνα με την Daily Mail, οι τράπεζες σπόρων σε όλο τον κόσμο διατηρούν συλλογές καλλιεργειών για λόγους ασφαλείας. Ωστόσο, πολλές από αυτές δεν βρίσκονται σε ιδανικές τοποθεσίες, με συνέπεια να βρίσκονται εκτεθειμένες σε κινδύνους.
«Πολλές από αυτές είναι ευάλωτες, εκτεθειμένες όχι μόνο σε φυσικές καταστροφές και πολέμους, αλλά και σε αποτρέψιμες καταστροφές, όπως η έλλειψη χρηματοδότησης ή η κακή διαχείριση», εξηγεί το Crop Trust στην ιστοσελίδα του.
«Κάτι τόσο απλό όπως μια κακώς λειτουργούσα κατάψυξη μπορεί να καταστρέψει ολόκληρη τη συλλογή», αναφέρει.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, το Svalbard Global Seed Vault άνοιξε τις πόρτες του το 2008, ως την «τελική ασφάλεια για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων».
Σύμφωνα με το Crop Trust, το Seed Vault βρίσκεται σε ιδανική τοποθεσία για τους εξής λόγους:
Πρώτον, το Svalbard είναι απομακρυσμένο, αλλά ταυτόχρονα προσβάσιμο. «Το Svalbard είναι το πιο βόρειο σημείο στο οποίο μπορεί να πετάξει κάποιος με προγραμματισμένη πτήση, προσφέροντας μια απομακρυσμένη τοποθεσία που παραμένει προσβάσιμη», εξηγεί η οργάνωση.
Η είσοδος είναι ορατή, αλλά το Seed Vault βρίσκεται 100 μέτρα μέσα στο βουνό. Η περιοχή είναι γεωλογικά σταθερή, τα επίπεδα υγρασίας είναι χαμηλά, ενώ η αποθήκη βρίσκεται επίσης πολύ πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, προστατευμένη από τις παλίρροιες, σύμφωνα με τις πιο ακραίες εκτιμήσεις αύξησης της στάθμης.
Τέλος, ο μόνιμος παγετός και ο πυκνός βράχος προσφέρουν φυσική κατάψυξη, παρέχοντας μια οικονομική και αδιάβλητη μέθοδο για τη συντήρηση των σπόρων.
Η Αρκτική αποθήκη έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύει έως και 500 σπόρους από 4,5 εκατομμύρια ποικιλίες καλλιεργειών, συνολικά 2,5 δισεκατομμύρια σπόρους. Στο τέλος του Μαΐου 2024, η αποθήκη φιλοξενεί πάνω από 1,3 εκατομμύρια ποικιλίες σπόρων που προέρχονται από σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου.
«Η ταχεία απώλεια γενετικής ποικιλότητας στο πεδίο και η απώλεια ποικιλότητας στη διατροφή μας καθιστούν τη συντήρηση και την προσβασιμότητα πιο σημαντικές από ποτέ», δήλωσε η Χιδελίσα Ντε Τσάβες από το Πανεπιστήμιο των Φιλιππίνων. Πρόσθεσε ότι η ποικιλία των καλλιεργειών «είναι η ραχοκοκαλιά της γεωργίας σε όλο τον κόσμο».
