Η πόλη Νογκάλες βρίσκεται ακριβώς πάνω στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού στις πολιτείες Αριζόνα και Σονόρα, αντίστοιχα, και χωρίζεται στα δύο από ένα φράχτη. Στο Νογκάλες της Αριζόνα, το οποίο ανήκει στην κομητεία Σάντα Κρουζ, σύμφωνα με τους οικονομολόγους Ασέμογλου και Ρόμπινσον, το εισόδημα του μέσου νοικοκυριού είναι περίπου 30.000 δολάρια ετησίως. Οι περισσότεροι έφηβοι πηγαίνουν στο σχολείο και η πλειονότητα των ενηλίκων είναι απόφοιτοι λυκείου.

Ο πληθυσμός είναι σχετικά υγιής και το προσδόκιμο ζωής είναι υψηλό με βάση τα παγκόσμια κριτήρια. Πολλοί από τους κατοίκους είναι άνω των εξήντα πέντε ετών και δικαιούνται ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στο πλαίσιο του συστήματος Medicare.

Οι περισσότεροι κάτοικοι του Νογκάλες της Αριζόνα θεωρούν δεδομένες υπηρεσίες όπως η ηλεκτροδότηση, η τηλεφωνική επικοινωνία, το αποχετευτικό σύστημα και ένα καλά συντηρημένο οδικό δίκτυο που συνδέει την πόλη τους με άλλες πόλεις της περιοχής και τις υπόλοιπες Ηνωμένες Πολιτείες.

 Η «άλλη» Νογκάλες

Αντίθετα, οι Ασέμογλου και Ρόμπινσον παρουσιάζουν στο βιβλίο τους «γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη» ένα πολύ διαφορετικό νότιο Νογκάλες. Η πόλη μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια σχετικά πλούσια περιοχή για τα δεδομένα του υπόλοιπου Μεξικού, αλλά στην πραγματικότητα το εισόδημα του μέσου νοικοκυριού που ζει στο Νογκάλες της Σονόρα, δεν υπερβαίνει το ένα τρίτο αυτού στο Νογκάλες της Αριζόνα.

Οι περισσότεροι ενήλικοι στο Νογκάλες της Σονόρα δεν έχουν απολυτήριο λυκείου και πολλοί έφηβοι δεν πηγαίνουν στο σχολείο. Υπάρχουν  υψηλά ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας και οι κάτοικοι του Νογκάλες της Σονόρα, δεν έχουν πρόσβαση σε πολλές δημόσιες παροχές. Οι δρόμοι βρίσκονται σε κακή κατάσταση, δεν υπάρχει τήρηση του νόμου και της τάξης και η εγκληματικότητα είναι μεγάλη, ενώ η έναρξη μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας συνιστά επικίνδυνο εγχείρημα

Οι διαφορές μεταξύ των δύο πόλεων είναι ξεκάθαρες. Πώς όμως γίνεται δύο περιοχές στις οποίες ουσιαστικά επικρατούν ολόιδιες γεωγραφικές και κλιματικές  συνθήκες να έχουν αναπτυχθεί με τόσο διαφορετικό τρόπο;

Οι δύο οικονομολόγοι θεωρούν ότι οι κάτοικοι των δύο Νογκάλες ουσιαστικά ζουν σε δύο διαφορετικούς κόσμους, οι οποίοι έχουν διαμορφωθεί από άλλους θεσμούς. Οι διαφορετικοί αυτοί θεσμοί τείνουν να δημιουργούν εντελώς ανόμοια κίνητρα για τους κατοίκους των δύο Νογκάλες και κατά επέκταση των δύο χωρών.

Διαφορετικοί θεσμοί, διαφορετικές χώρες

Οι συγγραφείς ορίζουν τους θεσμούς αόριστα ως κανόνες και νόρμες που κατευθύνουν τις ενέργειες και τα κίνητρα των παραγόντων που λειτουργούν στο πλαίσιο του κράτους και διαχωρίζουν την οικονομική σφαίρα από την πολιτική σφαίρα. Στο βιβλίο τους αναφέρουν δύο κατηγορίες θεσμών.

Η πρώτη κατηγορία ονομάζεται συμπεριληπτικοί θεσμοί. Αυτοί οι οικονομικοί και πολιτικοί θεσμοί μοιράζουν ευρέως την οικονομική και πολιτική εξουσία και τις ευκαιρίες στην κοινωνία, υποστηρίζουν τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη μέσω της δημιουργίας κινήτρων για επενδύσεις, ανάληψη κινδύνων και καινοτομία.

Οι κάτοικοι του Νογκάλες της Αριζόνας μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα το επάγγελμα τους και έχουν ισχυρά δικαιώματα ιδιοκτησίας. Ταυτόχρονα, οι εργοδότες έχουν την επιλογή να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες και να είναι καινοτόμοι. Οι πολιτικοί θεσμοί των ΗΠΑ επιτρέπουν στους πολίτες να συμμετέχουν στις δημοκρατικές διαδικασίες, να εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους και να τους αντικαθιστούν σε περίπτωση που παρεκτρέπονται.

Αυτούς τους θεσμούς εντοπίζουν οι Ασέμογλου και Ρόμπινσον στην Αγγλία κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, και επισημαίνουν την καλή σχέση μεταξύ του αγγλικού στέμματος και των εμπόρων που αργότερα αποτέλεσαν τη  μεσαία τάξη, ως κρίσιμο λόγο για τον οποίο αναδύθηκαν αργότερα ισχυροί δημοκρατικοί θεσμοί. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι κομμάτι των Ηνωμένων Πολιτειών υπήρξε στο παρελθόν αποικία της Βρετανικής αυτοκρατορίας.

Μία διαφορετική πορεία

Σε αντίθεση με τους Βρετανούς, οι Ισπανοί κονκισταδόρ αντιμετώπιζαν όλες τις αποικίες τους σαν μέσα εξαγωγής πλούτου. Με αποτέλεσμα την εγκατάσταση σε μέρη όπως το Μεξικό, ισχυρών ελίτ που είχαν συγκεντρώσει όλη την εξουσία και ήταν σε θέση να ελέγξουν κάθε πτυχή της οικονομικής και πολιτικής ζωής του τόπου. Σκοπός αυτής της ελίτ δεν ήταν η ουσιαστική ανάπτυξη της περιοχής αλλά η εξαγωγή όσο του δυνατόν περισσότερου πλούτου τον οποίο, στη συνέχεια, μοιράζονταν με τον ισπανό βασιλέα. Η επανάσταση στο Μεξικό ουσιαστικά δεν προέκυψε από τον αγώνα του απλού κόσμου να ανεξαρτητοποιηθεί από την ισπανική αυτοκρατορία, αλλά της ελίτ που ήθελε να αναλάβει τα ηνία της εξουσίας. Συνεπώς, όταν το Μεξικό αναδύθηκε σαν ανεξάρτητο κράτος, ένας πολύ περιορισμένος αριθμός ατόμων συνέχισε να βρίσκεται στο επίκεντρο των οικονομικών και πολιτικών θεσμών. Αυτούς τους θεσμούς, οι Ασέμογλου και Ρόμπινσον τους ονομάζουν κλειστούς και αναδεικνύουν την ισχύ που εξακολουθούν να έχουν στη σημερινή εποχή.             

Ένας κάτοικος της Νογκάλες του Μεξικού που θέλει να ανοίξει μία επιχείρηση, πρέπει πρώτα να δωροδοκήσει τον κατάλληλο ντόπιο αξιωματούχο και να εξασφαλίσει την προστασία τουλάχιστον μίας από τις ντόπιες συμμορίες και καρτέλ. Με αυτό τον τρόπο η ροή του μαύρου χρήματος και η διαφθορά τροφοδοτούν ένα φαύλο κύκλο, ενισχύοντας την ανισότητα και τον αποκλεισμό.

Στο Μεξικό λοιπόν, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, έχει δημιουργηθεί σε μεγάλο βαθμό ένα οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο το οποίο είτε περιορίζει εξολοκλήρου την οικονομική ανάπτυξη, είτε την επιτρέπει σε πολύ αργό ρυθμό εφόσον «συμβαδίζει» με τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης.  

Επομένως, οι Ασέμογλου και  Ρόμπινσον εξηγούν πως οι διαφορές στην ανάπτυξη των κοινωνιών συνδέονται άμεσα με την ιστορική τους διαδρομή.

Δηλαδή, σε δύο κατά τα άλλα όμοια σύνολα μπορεί να έχει καθιερωθεί ένα εντελώς διαφορετικό κίνητρο και οικονομικό και πολιτικό θεσμικό πλαίσιο. Συνεπώς, οι οικονομίες,  όπου η «εξουσία» και η λήψη αποφάσεων μοιράζεται σε μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, τείνουν να αναπτύσσονται γρηγορότερα από ότι εκείνες όπου παρατηρείται μεγαλύτερος συγκεντρωτισμός.