Το μακελειό της «Θύρας 12» με τους 71 νεκρούς που έμεινε ατιμώρητο

Σε χρόνια σκοτεινά ο λαός βρίσκει διάφορες διεξόδους. Προσπαθεί να εκτονώσει το άγχος και τα νεύρα μέσα από διάφορες εκδηλώσεις. Η σημαντικότερη από τις διεξόδους είναι το ποδόσφαιρο. Επειδή, όμως, αυτά τα πράγματα είναι αμφίδρομα δεν είναι λίγες οι φορές που το ποδόσφαιρο έχει χρησιμοποιηθεί από την πολιτική προκειμένου να επιτευχθούν διάφοροι στόχοι.

Ποδόσφαιρο και πολιτική είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός που κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει ακόμα και φονικός. Οι άνθρωποι που αγαπούν το ποδόσφαιρο στην Αργεντινή αυτό το τελευταίο αξίωμα το γνωρίζουν καλά.

Έχουν ζήσει ή έμαθαν για τη σφαγή της «Puerta 12». Ένα τραγικό περιστατικό που άφησε πίσω του 71 νεκρούς και σε πολλά του σημεία οι ομοιότητές με την τραγωδία της «Θύρας 7» είναι ανατριχιαστικές.

Η μόνη διαφορά μεταξύ των δυο πολύνεκρων περιστατικών είναι πως  στην περίπτωση της Αργεντινής υπάρχει μια θεωρία που μετατρέπει ένα δυστύχημα σε μια πολιτική συνωμοσία άνευ προηγουμένου.

Η τεταμένη πολιτική κατάσταση τη δεκαετία του 1960

Το 1946 είναι μια χρονιά που σημάδεψε τη σύγχρονη ιστορία της Αργεντινής. Είναι η χρονιά που ο Χουάν Περόν αναλαμβάνει την εξουσία και σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες υποστηρίζει με όλες του τις δυνάμεις την εργατική τάξη παραχωρώντας σε αυτή πολλά προνόμια. Ήταν τότε που με σύμμαχο τη γυναίκα του Εβίτα ανέπτυξαν όσο ποτέ άλλοτε το κοινωνικό κράτος.

Η Εβίτα, ωστόσο, το 1952 πεθαίνει, ο Χουάν Περόν αρχίζει και παίρνει τον… λάθος δρόμο, χάνει την υποστήριξη της εργατικής τάξης και κάπως έτσι γίνεται εύκολη λεία στα «δόντια» των συντηρητικών οι οποίοι με μπροστάρηδες τους στρατιωτικούς τον ανατρέπουν. Μέσα από διαδοχικά στρατιωτικά πραξικοπήματα φτάνουμε στις 27 Ιουνίου του 1966 όπου ο αντιπερονιστής Χουάν Κάρλος Ογκάνια αναλαμβάνει την εξουσία ανατρέποντας με πραξικόπημα τον… προηγούμενο δικτάτορα!

Ο Ογκάνια επιβάλει ένα απολυταρχικό καθεστώς που χτυπά κυρίως εργάτες και φοιτητές οι οποίοι ξεσηκώνονται. Ο εξόριστος στην Ισπανία Περόν, στηρίζει τις κινητοποιήσεις και καλεί τον κόσμο να βγει στους δρόμους. Η απάντηση του Ογκάνια είναι σκληρή και αιματηρή. Η βία κλιμακώνεται επικίνδυνα.

Το ντέρμπι μεταξύ Ριβερ και Μπόκα

Οι Αργεντίνοι ζουν για το ποδόσφαιρο. Ακόμα και σε εκείνες τις σκοτεινές εποχές όταν ερχόταν η ώρα για τα παραδοσιακό ντέρμπι μεταξύ της Ρίβερ Πλέιτ και της Μπόκα Τζούνιορς όλα έμπαιναν στην άκρη για ‘90 λεπτά.

Αυτό γινόταν συνήθως, δηλαδή, γιατί στον αγώνα που πραγματοποιήθηκε στις 23 Ιουνίου του 1968 στο Μπουένος Άιρες κάτι έδειχνε να αλλάζει. Η παραδοσιακή κόντρα ανάμεσα στους οπαδούς των δυο ομάδων φαίνεται πως μπήκε στην άκρη για λίγο. Οι «πλούσιοι» της Ρίβερ και οι «φτωχοί» της Μπόκα είχαν πλέον ένα κοινό εχθρό. Την δικτατορία του Ογκάνια.

Αυτό φαίνεται πως το γνώριζε το καθεστώς και έτσι είχε «φυτέψει» πολλούς ασφαλίτες μέσα στο θρυλικό στάδιο «Μονουμενταλ». Τόσο στις κερκίδες των οπαδών της Ρίβερ όσο και (κυρίως) σε εκείνων της Μπόκα που θεωρούνταν οι πλέον… επίφοβοι, ώστε, να αρχίζουν να φωνάζουν αντιδικτατορικά συνθήματα. Στο γήπεδο υπήρχαν 90.000 άνθρωποι και αυτό δεν θα άρεσε καθόλου στο καθεστώς το οποίο ήδη προετοιμαζόταν να γιορτάσει περίπου μια εβδομάδα  αργότερα την επέτειο των δυο ετών  από την άνοδό του στην εξουσία.

Οι φόβοι των χουντικών έγιναν πραγματικότητα. Οι οπαδοί της Μπόκα άρχισαν να φωνάζουν αντιδικτατορικά συνθήματα -ανάμεσα σε εκείνα για την αγαπημένη τους ομάδα- και συμπαρέσυραν, μάλιστα, και αρκετούς της Ρίβερ. Από το «μενού» δεν έλειψαν και τα συνθήματα υπέρ του Περόν και μάλλον αυτό εξόργισε τα «όργανα της τάξης».

Λίγοι ήταν αυτοί που ασχολούνταν με τον αγώνα, δεδομένου πως οι δυο ομάδες πρόσφεραν κακό θέαμα και τελικά το ντέρμπι έληξε με 0-0. Έτσι οι οπαδοί της Μπόκα που κάθονταν στη θύρα 12 άρχισαν να τρέχουν προς την έξοδο του γηπέδου. Εκεί, όμως, τους περίμενε ο θάνατος.

Η σφαγή στην «Puerta 12» 

Από την κερκίδα στην έξοδο μεσολαβούσαν κάτι λιγότερο από 100 σκαλιά και ένας μεγάλος σκοτεινός διάδρομος που «έκρυβε» τις πόρτες.  Όταν οι πρώτοι οπαδοί της Μπόκα έφτασαν στην πόρτα την βρήκαν ερμητικά κλειστή. Σε ένα σκηνικό που μοιάζει ανατριχιαστικά με την τραγωδία της «Θύρας 7» στο στάδιο Καραϊσκάκη, μερικά χρόνια αργότερα, στις 8 Φεβρουαρίου του 1981, οι οπαδοί της Μπόκα που έφτασαν πρώτοι προσπάθησαν να ειδοποιήσουν όσους έρχονταν κατά κύματα πως η πόρτα της εξόδου ήταν κλειστή και πως δεν υπάρχει τρόπος διαφυγής.

Μάταια. Όσο περνούσαν εκείνα τα δραματικά δευτερόλεπτα όλο και περισσότεροι άνθρωποι έπεφταν ο ένας πάνω στον άλλο. Οι κραυγές του πόνου και της αγωνίας ανακατεύονταν και τελικά χάνονταν ανάμεσα στα τραγούδια και τα συνθήματα για την Μπόκα. Οι πίσω δεν άκουγαν τους μπροστά και έτσι η πίεση συνεχιζόταν. Εκατοντάδες ποδοπατιούνται και όταν πλέον όλοι αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι έχει συμβεί είναι αργά.

Η μεγάλη, βαριά, σιδερένια πύλη της «Puerta 12» ανοίγει από κάποιους αστυνομικούς που τόση ώρα παρακολουθούσαν αμέτοχοι το μακελειό να εξελίσσεται. Ένα τεράστιο κύμα φοβισμένων, τρομαγμένων και ματωμένων ανθρώπων ξεχύνεται με μανία στο δρόμο, πατώντας κυριολεκτικά πάνω σε πτώματα.

Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα τα νοσοκομεία της μεγαλούπολης γεμίζουν νεκρούς και τραυματίες. Οι σκηνές εκεί είναι εξίσου σπαρακτικές. Γονείς καλούνται να αναγνωρίσουν τα παιδιά τους ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς.

Ενδεικτική του πανικού που επικρατούσε είναι και η ιστορία του «νεκρού, νούμερο 19». Ο Μιγκέλ Ντεριέ ήταν τότε 14 ετών. Βρισκόταν ανάμεσα στους πρώτους οπαδούς της Μπόκα που κατέβηκαν στην έξοδο της θύρας που αποδείχθηκε παγίδα θανάτου.

Τραυματίστηκε σοβαρά στο πρόσωπο και έχασε τις αισθήσεις του. Στην πρώτη πρόχειρη διαλογή που γινόταν έξω από το γήπεδο ανάμεσα σε νεκρούς και τραυματίες από τα σωστικά συνεργεία που είχαν σπεύσει, θεωρήθηκε νεκρός. Κάποιος νοσοκόμος έγραψε στο στήθος του τον αριθμό «19». Ήταν ο 19ος νεκρός της τραγωδίας. Όταν, ωστόσο, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Πιβοράνο, οι γιατροί ανακάλυψαν πως ανέπνεε. Τελικά τον επανέφεραν και κατάφεραν να τον κρατήσουν στη ζωή!

Τραγικό δυστύχημα ή πράξη εκδίκησης;

Όταν όλα πλέον είχαν τελειώσει υπήρχε μια πικρή αλήθεια και ένα ερώτημα που καίει σαν πυρακτωμένο σίδερο. Συνολικά 71 άνθρωποι, με μέσο όρο ηλικίας τα 19 χρόνια, ήταν νεκροί. Ποιοι έκλεισαν μια πόρτα που λίγα λεπτά νωρίτερα, σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, ήταν ανοιχτή;

Δεκάδες αυτόπτες μάρτυρες, λίγες ώρες μετά το τραγικό περιστατικό έσπευσαν στα αστυνομικά τμήματα του Μπουένος Άιρες και κατέθεσαν πως η πόρτα της εξόδου ήταν ανοιχτή μέχρι και λίγα λεπτά πριν τελειώσει ο αγώνας. Όταν οι πρώτοι οπαδοί της Μπόκα κατέβηκαν τα σκαλιά την βρήκαν κλειστή, επειδή οι αστυνομικοί την κλείδωσαν.

Ο τότε πρόεδρος της Ρίβερ Πλέιτ, Ουίλιαμ Κεντ, ήταν ένας από αυτούς που κατέθεσαν πως η τραγωδία οφείλεται στην εκδικητική μανία των ασφαλιτών. «Όταν οι οπαδοί της Μπόκα κατάλαβαν πως ανάμεσά τους βρισκόντουσαν μυστικοί αστυνομικοί του καθεστώτος, τους εκδίωξαν φωνάζοντας αντικαθεστωτικά συνθήματα και ξυλοκοπώντας τους. Κάποιοι οπαδοί, μάλιστα, ουρούσαν μέσα σε πλαστικά ή χάρτινα ποτήρια και τους τα πετούσαν. Ήταν καθαρά μια πράξη εκδίκησης. Μια πράξη ακραίας καταστολής» είχε πει.

Καμία από αυτές τις μαρτυρίες δεν μπήκε στο φάκελο της υπόθεσης. Το καθεστώς του δικτάτορα Ογκάνια προέταξε την αιτία της «εγκληματικής αμέλειας» από τους υπαλλήλους του δήμου που ήταν υπεύθυνοι να ανοίξουν τις πόρτες του «Μονουμενταλ» λίγα λεπτά πριν τελειώσει ο αγώνας. Οι μόνες καταθέσεις που έγιναν δεκτές ήταν εκείνες των αστυνομικών.

Τελικά, κανείς δεν τιμωρήθηκε για τη σφαγή της «Puerta 12». Τα αποδεικτικά στοιχεία που θα έριχναν φως στην τραγωδία «χάθηκαν» και έτσι το ερώτημα «από πόσο ψηλά ήρθε η εντολή για το κλείδωμα της πόρτας», έμεινε για πάντα αναπάντητο.