Ένας ιστορικός αγώνας που μετατράπηκε σε ντέρμπι θανάτου

Οι περισσότερες κινηματογραφικές επιτυχίες ακολουθούν πιστά το «δόγμα» πως το τέλος πρέπει να δικαιώνει το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Στην πραγματική ζωή, ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι… Για την ακρίβεια στην περίπτωση της χολιγουντιανής ταινίας «η μεγάλη απόδραση των 11» η πραγματική ιστορία πάνω στην οποία βασίστηκε έχει ένα εντελώς διαφορετικό τέλος. Καθόλου θριαμβευτικό και σίγουρα εξαιρετικά αιματηρό. Μερικά χρόνια αργότερα, μάλιστα, βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες και μια ταινία ουκρανικής παραγωγής η οποία εστιάζει στον αγώνα και παραλείπει τις συνέπειες… Σήμερα 9 Αυγούστου, συμπληρώνονται 73 χρόνια από το ντέρμπι του θανάτου που έγινε στο Κίεβο.

Η υπεροψία των ναζί και οι ουκρανοί αιχμάλωτοι

Στα τέλη Ιουλίου του 1942, ο Γερμανός διοικητής της περιοχής, αποφασίζει πως προκειμένου να ανυψωθεί το ηθικό των στρατιωτών του και με σκοπό να ξεφύγουν, έστω και για λίγο, από τα καθήκοντά τους, θα ήταν καλό να οργανωθεί ένας ποδοσφαιρικός αγώνας. Η μια ομάδα θα αποτελούταν από Γερμανούς ποδοσφαιριστές που υπηρετούν τη θητεία τους στη Βέρμαχτ. Η άλλη ομάδα θα ήταν ένα «μείγμα» από οκτώ ποδοσφαιριστές της Ντιναμό Κιέβου, και της Λοκομοτίβ Κιέβου οι οποίοι ήταν αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ντάρμιτσα αλλά και κάποιοι εργάτες από ένα φούρνο που ήταν κοντά στο γήπεδο. Λίγες ημέρες πριν τον αγώνα οι Γερμανοί επιτρέπουν στα μέλη της ομάδας να τρώνε κανονικά και να προπονούνται ενώ ο Γερμανός διοικητής της πόλης, παρακολουθούσε προσωπικά τους έξι αγώνες προετοιμασίας που έπαιξε η ομάδα των Ουκρανών, πριν αντιμετωπίσει την γερμανική ομάδα των επίλεκτων. Εκεί πήρε μια πρώτη γεύση αυτού που θα ακολουθούσε. Η ομάδα των Ουκρανών έπαιζε εντυπωσιακό ποδόσφαιρο και στα φιλικά που έδωσε δεν κέρδισε με κάτω από 5-0! Η υπεροψία του Γερμανού ναζί δεν τον εμπόδισε από τη σκέψη να γίνει τελικά ο αγώνας στις 6 Αυγούστου. Οι Ουκρανοί σκορπίζουν στους πέντε ανέμους την Flakelf (την ομάδα των Γερμανών) και επικρατούν σε βάρος τους με 5-1! Ο διοικητής έξαλλος δεν μπορούσε να χωνέψει αυτό το αποτέλεσμα και σε έξαλλη κατάσταση απαιτεί να γίνει επαναληπτικός αγώνας σε τρεις ημέρες.

Το ντέρμπι του θανάτου

Το ημερολόγιο έδειχνε 9 Αυγούστου και το ρολόι 5 το απόγευμα. Το ραντεβού των δυο ομάδων έγινε στο στάδιο της Zenit. Ο Γερμανός διοικητής, αυτή τη φορά ήταν αποφασισμένος να μην αφήσει τίποτα στην τύχη του. Θεατές ήταν μόνο Γερμανοί φαντάροι και Ουκρανοί δοσίλογοι. Στρατιώτες με τεράστια Γερμανικά λυκόσκυλα, έδιωχναν πίσω όσους ουκρανούς ήθελαν να δουν τον αγώνα και να υποστηρίξουν την Start. Διαιτητής «ορίστηκε»  ένας αξιωματικός των SS ο οποίος, μάλιστα, λίγο πριν ξεκινήσει ο αγώνας μπήκε στα αποδυτήρια των Ουκρανών και τους είπε: «Ξέρω πως είστε μια πολύ καλή ομάδα, με πολύ καλούς παίκτες. Πρέπει όμως να ακολουθήσετε τους κανόνες και να χαιρετίσετε την γερμανική ομάδα με τον Ναζιστικό τρόπο πριν τον αγώνα». Η απάντηση  ήταν άμεση και ουσιαστικά έστελνε ένα προμήνυμα για αυτό που θα ακολουθούσε εντός αγωνιστικού χώρου. «Το μοναδικό πράγμα που θα χαιρετίσουμε, θα είναι τα στρατεύματα σας όταν θα φεύγετε»! Και όντως έτσι έγινε. Όταν οι ομάδες συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του γηπέδου, οι 11 Ουκρανοί δεν σήκωσαν το χέρι τους να χαιρετίσουν ναζιστικά. Αντίθετα, οι παίκτες της Start μόλις τελείωσε ο Ναζιστικός ύμνος, ύψωσαν της γροθιές τους και μετά ακούμπησαν το στήθος τους στην πλευρά της καρδιάς και φώναξαν τον χαιρετισμό του Κόκκινου Στρατού: «izcult Huraaa», δηλαδή «Πάμε δυνατά, Ουράαα», ενώ ο αρχηγός της ομάδας, ο τερματοφύλακας της Ντιναμό, Mykola Trusevych ζήτησε από τους συμπαίκτες του να παίξουν δυνατά και να αποδείξουν πως το χρώμα της σοβιετικής σημαίας (κόκκινες ήταν και οι εμφανίσεις της ομάδας) δεν χάνει ποτέ!

Το φιλμ του αγώνα

Αν οι συνθήκες ήταν φυσιολογικές θα μπορούσαμε να πούμε πως οι Ουκρανοί ήταν σε θέση, ώστε, να κάνουν έναν… υγιεινό περίπατο.  Ο αγώνας ξεκίνησε με τους Ουκρανούς να παραδίδουν δωρεάν μαθήματα ποδοσφαίρου. Αντίθετα οι… υποψιασμένοι πλέον ναζί προσπαθούν  παίζοντας αντιποδόσφαιρο να περιορίσουν τους αντιπάλους τους. Μάταια, όμως… Οι κλωτσιές, οι αγκωνιές, τα κλαδέματα, τα τραβήγματα της φανέλας , δεν αρκούσαν. Προς το τέλος του ημιχρόνου ένας Γερμανός επιθετικός κλωτσάει στο κεφάλι τον τερματοφύλακα των Ουκρανών και τον αφήνει αναίσθητο. Ο διαιτητής δεν βλέπει το παραμικρό και οι στρατιώτες της Βέρμαχτ βάζουν το πρώτο τους γκολ.

Το ημίχρονο έληξε 3-1. Στην ανάπαυλα οι Ουκρανοί παίκτες δέχτηκαν και νέα επίσκεψη στα αποδυτήρια. Ήταν ο Γερμανός διοικητής της πόλης ο οποίος συνοδευόμενος από αξιωματικούς των SS είπε στους παίκτες: «Εντάξει μπορείτε τώρα να τα παρατήσετε. Δείξατε σε όλους τι αξίζετε, αλλά μέχρι εδώ. Είστε φανταστική ομάδα με απίστευτες ικανότητες και μας έχετε εντυπωσιάσει όλους, αλλά όπως καταλαβαίνετε, δεν μπορείτε να κερδίσετε. Δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση. Μέχρι εδώ. Σκεφτείτε τις συνέπειες των πράξεων σας». Οι Ουκρανοί, όμως,  είχαν πάρει τις αποφάσεις τους. Στο δεύτερο ημίχρονο η κάθε ομάδα σκόραρε από 2 φορές και 5 λεπτά πριν τη λήξη, ενώ το σκορ ήταν 5-3 υπέρ των Ουκρανών. Σε εκείνο το σημείο έγινε η φάση που σημάδεψε τον αγώνα αλλά και την μοίρα των Ουκρανών.  Ο Klimenko, ένας κεντρώος που έπαιζε όμως στα μπακ, πέρασε έχοντας την μπάλα στα πόδια τους τη μισή ομάδα των Γερμανών και αφού έκανε… πλάκα με τον τερματοφύλακα τον οποίο πέρασε δυο φορές, βρέθηκε μόνος του σε κενή εστία. Ο Klimenko φτάνει στην γραμμή του άδειου τέρματος χαμογελάει, γυρίζει την πλάτη του και σουτάρει επιδεικτικά με δύναμη προς το κέντρο του γηπέδου.

Ο Γερμανός διαιτητής έξαλλος σφυρίζει την λήξη του αγώνα στο 85. Οι Γερμανοί επίσημοι άφριζαν από το κακό τους και αποχώρησαν αμέσως. Οι Ουκρανοί σαν μικρά παιδιά αγκαλιάζονταν και έκλαιγαν στο κέντρο του γηπέδου…

Η θλιβερή κατάληξη των νικητών

Μια εβδομάδα μετά, το βράδυ της 16ης Αυγούστου όσοι παίκτες της Start, συμμετείχαν στον αγώνα, συνελήφθησαν από τους Γερμανούς. Κατηγορούνταν πως  ήταν μέλη της NKVD (μυστική αστυνομία της Σοβιετικής Ένωσης) Οι 11 παίκτες της Start κατηγορήθηκαν σαν κατάσκοποι. Βαριά κατηγορία και η ποινή ήταν μόνο μια: Θάνατος. Αμέσως οδηγήθηκαν στα κρατητήρια. Το πρώτο βράδυ στα κρατητήρια της Γκεστάπο ο Mykola Korotkykh το αριστερό εξτρέμ της Start, πέθανε από τα βασανιστήρια. Την επόμενη μέρα (ύστερα από ολονύχτιο ξύλο και βασανισμούς) έστειλαν τους υπόλοιπους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Syrezky, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Κίεβο στην περιοχής Babi yar. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943, οι περισσότεροι παίκτες εκτελέστηκαν ή πέθαναν από της κακουχίες. Ανάμεσα τους οι Ivan Kuzmenko, Oleksey Klimenko, και ο αρχηγός Mykola Trusevich. Το τέλος του πολέμου, βρίσκει ζωντανούς μόνο τρεις από τους 11 παίκτες της Start. Τους Fedir Tyutchev, Mikhail Sviridovskiy και Makar Honcharenko… Δείτε όλα τα θέματα του Weekend