Οι άγνωστες ιστορίες και τα κειμήλια του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη

Φάρο για την Ομογένεια της Πόλης, αποτελεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο, πέρα από ορόσημο για την Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη. Ό,τι και να γράψει κανείς για αυτό, δεν μπορεί να αποτυπώσει το μέγεθος τόσο της τεράστιας σημασίας που έχει για τον Χριστιανισμό όσο και για τον ελληνισμό γενικότερα, μιας και χωρίς την ύπαρξή του, ενδεχομένως πολλά πράγματα να ήταν διαφορετικά, παρά τις αντιρρήσεις και τις ενστάσεις που μπορεί να έχει κάποιος ανατρέχοντας σε διάφορους συμβιβασμούς και παραχωρήσεις που μπορεί να έκανε στους αιώνες. Στην τελική όποιος είναι έξω από τον χορό πολλά τραγούδια λέει. Αποστολή του newsbeast.gr στην Τουρκία Ρεπορτάζ: Μαρίνος Γκασιάμης Φωτογραφίες / Βίντεο: Γιάννης Κέμμος Στο newsbeast.gr δόθηκε η δυνατότητα να ξεναγηθεί στους χώρους του και να ενημερωθεί σχετικά με την ιστορία του και όχι μόνο. Μας υποδέχθηκε και μας ξενάγησε ένας από τους λίγους γνώστες προσώπων και πραγμάτων τόσο του Πατριαρχείου όσο και της Ομογένειας. Ο φωτογράφος του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Νικόλαος Μαγγίνας. Το πρώτο πράγμα που μας έκανε εντύπωση όπως και σε κάθε επισκέπτη του Πατριαρχείου, ήταν η αμπαρωμένη πύλη του κτιρίου, στην οποία απαγχονίστηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’, ανήμερα του Πάσχα του 1821, παρά το γεγονός ό,τι υπό την απειλή γενικής σφαγής των χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, αναγκάστηκε να αφορίσει τους επαναστάτες. Η πύλη παραμένει αμπαρωμένη στην μνήμη του.

Ο Πατριάρχης αφήνει λουλούδια στον τάφο του Τουργκούτ Οζάλ

Το κτίριο παρά το ότι έχει διατηρήσει το παραδοσιακό ύφος του Φαναριού, είναι νεότατο καθώς εγκαινιάστηκε μόλις το 1989! Είχε καεί το 1941 και επί 46 χρόνια η τουρκική ηγεσία κώφευε στις εκκλήσεις των Πατριαρχών. Τελικά το 1987 ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας, Τουργκούτ Οζάλ έδωσε την άδεια και οι εργασίες ξεκίνησαν τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς. Τα εγκαίνια έγιναν τον Δεκέμβριο του 1989! Όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην συνέχεια συναντήθηκε με τον Οζάλ για να τον ευχαριστήσει, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που μας μεταφέρθηκαν, ο τούρκος πολιτικός είπε: «Μη με ευχαριστείτε. Ήταν το σπίτι σας που κάηκε». Σύμφωνα με την ίδια πηγή μετά το θάνατο του Οζάλ, κάθε χρόνο ο Οικουμενικός Πατριάρχης εναποθέτει μια ανθοδέσμη στον τάφο του Τουργκούτ σε ένδειξη ευγνωμοσύνης.

Η είσοδος του Πατριαρχείου

Στην είσοδο του κτιρίου του Πατριαρχείου, στην μία πλευρά υπάρχει ψηφιδωτό στο οποίο απεικονίζεται ο Μωάμεθ ο Πορθητής, της Πόλης, όπου δίνει έγγραφο στον τότε Πατριάρχη, με το οποίο τον ενημερώνει ότι θα διατηρήσει τα προνόμια και τις δικαιοδοσίες που είχε και επί Βυζαντινής διοίκησης. Είναι γεγονός πως κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας στις χώρες της πρώην Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (που καταργήθηκε οριστικά μετά την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Τούρκους στις 29 Μαϊου 1453), το Οικουμενικό Πατριαρχείο απέκτησε ακόμα μεγαλύτερη δύναμη και ακτινοβολία. Και αυτό, γιατί ο πρώτος Σουλτάνος, ο Μωάμεθ ο Β΄ ο Πορθητής, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας παραχώρησε μεγάλα προνόμια στον Οικουμενικό Πατριάρχη και στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Έτσι ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναλάμβανε ταυτόχρονα και ως Εθνάρχης του υπόδουλου Γένους, μπορούσε όμως να ασκεί και ουσιαστική επιρροή πάνω στις άλλες αδελφές Εκκλησίες και Πατριαρχεία εντός του Οθωμανικού Κράτους. Στην άλλη πλευρά της εισόδου, υπάρχει ψηφιδωτό στο οποίο απεικονίζεται ο Απόστολος Ανδρέας να συναντά τον Στάχυ, τον οποίο προχείρισε πρώτο επίσκοπο Βυζαντίου, της μετέπειτα Κωνσταντινούπολης. Είναι αυτός τον οποίο χαιρετά ο απόστολος Παύλος στην αποφώνηση της προς Ρωμαίους επιστολής, με τα λόγια «ασπάσασθε […] Στάχυν τον αγαπητόν μου». Κατά τον συναξαριστή, ο Άγιος Στάχυς έκτισε ναό στην περιοχή της Αργυρούπολης, η οποία βρισκόταν κοντά στην Κωνσταντινούπολη και εκεί δίδασκε το ποίμνιο του. Χρημάτισε επίσκοπος Βυζαντίου επί 16 χρόνια, κηρύττοντας με ζήλο το Ευαγγέλιο.

Η αίθουσα υποδοχής του Πατριάρχη

Στην αίθουσα υποδοχής όπου ο Οικουμενικός Πατριάρχης κάνει δεκτούς τους επισκέπτες, γίνεται αμέσως αντιληπτή η αδιάλειπτη συνέχεια της ύπαρξης του Πατριαρχείου από τα πορτρέτα των Πατριαρχών από την αρχή της ίδρυσης του Πατριαρχείου το 325 μΧ μέχρι και σήμερα και βέβαια η ισχύς που πηγάζει από μια τέτοια αδιάκοπη ύπαρξη. Η συνεχιζόμενη αυτή ύπαρξη μέσα από πραγματικά αντίξοες πολλές φορές συνθήκες, καταδεικνύει ότι αν μη τι άλλο το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει εμπεδώσει την τέχνη της πολιτικής και της διπλωματίας πέρα από την πνευματική αποστολή του.

Ο Πατριαρχικός ναός του Αγίου Γεωργίου

Στον χώρο του Πατριαρχείου βρίσκεται ο ιστορικός ναός του Αγίου Γεωργίου, όπου ο Οικουμενικός Πατριάρχης λειτουργεί.

Ο σημερινός ναός έχει το σχέδιο τρίκλιτης βασιλικής με τρεις ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική πλευρά και ένα εγκάρσιο νάρθηκα στα δυτικά. Το εσωτερικό χωρίζεται σε τρία κλίτη με κιονοστοιχίες, με ψηλά στασίδια από έβενο κατά μήκος της γραμμής των κιόνων. Η διάταξη αυτή αφήνει άφθονο χώρο στον κυρίως ναό για την τέλεση της λειτουργίας. Στο Ιερό Βήμα, πίσω από το βωμό, το σύνθρονο (καθέδρα) είναι διαταγμένο σε ημικύκλιο κατά μήκος του καμπύλου τοίχου της αψίδας, με καθίσματα για τους Αρχιερείς και ένα κεντρικό υψηλότερο μαρμάρινο θρόνο για τον Πατριάρχη. Ο πατριαρχικός θρόνος, πιστεύεται ότι χρονολογείται από τον 5ο αιώνα μ.Χ. Το χρυσό τέμπλο τραβάει αμέσως την προσοχή ακόμα και όσων δεν «πιστεύουν». Η τέχνη με την οποία είναι σκαλισμένο πραγματικά εντυπωσιάζει. Άξιο αναφοράς είναι επίσης και το κομμάτι της στήλης του φραγγελώματος (μαστίγωσης) του Ιησού που υπάρχει εντοιχισμένο στο τέμπλο. Σύμφωνα με τον οικοδεσπότη μας η στήλη αυτή κόπηκε σε τρία κομμάτια. Ένα υπάρχει στην Ιερουσαλήμ, ένα δεύτερο στη Ρώμη και το τρίτο είναι αυτό που βρίσκεται στο ναό του Πατριαρχικού ναού του Αγίου Γεωργίου. Στην ίδια πλευρά του ναού βρίσκονται και οι λειψανοθήκες των Αγίων Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Μερικά από τα οστά αυτών των δύο αγίων, τα οποία λεηλατήθηκαν από την Κωνσταντινούπολη κατά την Δ΄ Σταυροφορία το 1204, επεστράφησαν στην Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ το 2004.

Η πορεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον 20ο και 21ο αιώνα

Η δημιουργία ανεξαρτήτων εθνικών κρατών στο χώρο της Βαλκανικής είχε ως συνέπεια τη δημιουργία αυτοκεφάλων τοπικών Εκκλησιών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο παρεχώρησε δια της κανονικής οδού το αυτοκέφαλο στις Εκκλησίες των νέων κρατών της Βαλκανικής. Η ευρύτατη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως άρχισε σταδιακά να μειώνεται με την παραχωρήση της αυτοκεφάλου αξίας στις τοπικές Εκκλησίες: στην Εκκλησία της Ελλάδος (1850), στην Εκκλησία της Σερβίας (1879), στην Εκκλησία της Ρουμανίας (1885), στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας (1937) και στην Εκκλησία της Βουλγαρίας (1945). Στον 20ο αιώνα το Πατριαρχείο υπήρξε όμως η σοβαρότερη συρρίκνωση της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Προέκυψε μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ένα από τα πιό ενεργά κέντρα της σύγχρονης οικουμενικής κίνησης. Από το 1902, πήρε την πρωτοβουλία πρόσκλησης όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών προκειμένου να υιοθετήσουν ενιαία στάση στην πιθανότητα επανέναρξης του διαλόγου με τους άλλους χριστιανικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της Εκκλησίας της Ρώμης, της Αγγλικανικής Εκκλησίας και άλλων προτεσταντικών ομολογιών. Αυτή η τοποθέτηση κατέληξε στην ιστορική Εγκύκλιο του 1920 που εστάλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες και καλούσε τους ηγέτες τους να καθιερώσουν στενότερη συνεργασία. Σκοπός αυτής της εγκυκλίου ήταν να προωθηθεί ο στόχος της ενότητας των Εκκλησιών με τη δημιουργία ενός οργανισμού αποκαλούμενου Κοινωνία των Εκκλησιών του Χριστού, στα πρότυπα της Κοινωνίας των Εθνών. Γενικά αναγνωρίζεται ότι η Εγκύκλιος του 1920 αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που οδήγησαν αργότερα στη δημιουργία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών το 1948.

Στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως σήμερα ανήκουν 37 Κοινότητες, 46 Ενοριακοί ναοί (4 από τους οποίους κατέχονται από το λεγόμενο «τουρκορθόδοξο πατριαρχείο»), 5 Κοιμητηριακοί ναοί, 10 Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές, 6 Προσκυνήματα, 8 Φιλόπτωχες Αδελφότητες, 6 Ιδρύματα (το Νοσοκομείο, το Γηροκομείο και το Ψυχιατρείο στο Βαλουκλή, το Ορφανοτροφείο Πριγκήπου, η Θερινή Στέγη Εργαζομένων νεανίδων και η Παιδόπολις της Ι. Μονής Μεταμορφώσεως Χριστού Πρώτης) και 14 Σύνδεσμοι, μεταξύ των οποίων 3 μορφωτικοί, 2 αθλητικοί και 1 θεατρικός. Το σίγουρο είναι πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει καταφέρει να αποσπάσει τον σεβασμό εχθρών και φίλων, πιστών και απίστων και αυτό φαίνεται και από την απήχηση που έχει κάθε μήνυμα που στέλνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης.

Δείτε όλα τα θέματα του Weekend