Υπόλευκες κηλίδες διάσπαρτες στο τρίχωμά τους. Άρρενες κερασφόροι περιπλανώμενοι σε απόκρημνες πλαγιές της Πάρνηθας. Αλλά και θηλυκά ζώα που κυκλοφορούν συνήθως σε αγέλες σε χωμάτινα μονοπάτια, αλλά και στην ασφάλτινη διαδρομή του αττικού όρους. Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης Βίντεο-φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος Στα τέλη Ιουνίου του 2007 η εκτεταμένη πυρκαγιά έκαψε σχεδόν 25.000 στρέμματα δάσους στην Πάρνηθα. Την καταστροφή ακολούθησαν οι ανησυχίες για μείωση του πληθυσμού των κόκκινων ελαφιών που κατοικοεδρεύουν στον εθνικό δρυμό. Ωστόσο οι εκτιμήσεις αποδείχθηκαν άστοχες. Τα ελάφια που καταμετρήθηκαν καμένα από την πυρκαγιά ήταν στο σύνολό τους 18. Αριθμός όχι αμελητέος, όχι όμως και ικανός να αποτρέψει την εξάπλωση του είδους στην ευρύτερη περιοχή. Ένα χρόνο μετά τη φωτιά, οι εκτιμήσεις της WWF για τον πληθυσμό των κόκκινων ελαφιών στο δρυμό, έκαναν λόγο για 577 άτομα. Σήμερα, 9 χρόνια αργότερα, ο πληθυσμός τους ανέρχεται περίπου στα 1.000 ελάφια, όπως μας πληροφορεί ο αρμόδιος φορέας διαχείρισης του εθνικού δρυμού της Πάρνηθας, ο οποίος έχει την ευθύνη για τη συντήρηση και αναγέννηση της χλωρίδας και της πανίδας στο βουνό. Εάν επισκεφθείτε την Πάρνηθα θα συναντήσετε άγρια ζώα που επιδιώκουν την κοινωνική ζωή με τους δίποδους επισκέπτες.
Η χαμηλή βλάστηση βοήθησε στην ανάπτυξη του πληθυσμού
Τα ελάφια πολλαπλασιάστηκαν μετά τη φωτιά, λόγω της ανάπτυξης χαμηλής βλάστησης στο βουνό. Χορταρικά και άλλης χλωρίδα ιδανική προς βρώση, αναγεννήθηκε με φυσικό λίπασμα τα αποκαΐδια και τη στάχτη που απέμεινε μετά την καταστροφή, αποτελώντας το κύριο γεύμα των καστανόχρωμων ζώων.
«Μην τα ταΐζετε»
Ο υπεύθυνος του εθνικού δρυμού Πάρνηθας, δασοπόνος, Βασίλης Φίλος, εξηγεί ότι τα ζώα -στην πλειονότητά τους- είναι εξοικειωμένα με τους ανθρώπους. «Κάτι που είναι ιδιαίτερα αρνητικό. Όπως αντιλαμβάνεστε δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι όμοιες θετικές διαθέσεις απέναντί τους. Συν το γεγονός ότι είναι χορτοφάγα. Ωστόσο αρκετοί επισκέπτες τείνουν το χέρι και τους προσφέρουν κουλούρι ή κρουασάν. Το προτιμότερο θα ήταν να μην τα ταΐζουν».
Το γεύμα των λύκων
Τα κόκκινα ελάφια συναντώνται κυρίως στην Πάρνηθα. Παλαιότερα και στον ορεινό όγκο της Ροδόπης, όπου πλέον ο πληθυσμός έχει μειωθεί σημαντικά. Προστατεύονται από τη νομοθεσία και αποτελούν ίσως το πιο συνηθισμένο και δημοφιλές είδος ελαφιού στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα είναι το κατεξοχήν γεύμα των λύκων της Πάρνηθας, οι οποίοι επανεμφανίστηκαν μετά από σχεδόν 50 χρόνια στην Αττική.
1.000 άτομα
«Τα πέντε τελευταία χρόνια καταγράφουμε τον πληθυσμό τους. Πιστεύουμε ότι είναι γύρω στα 1.000 άτομα. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο πληθυσμό σε αναλογία με την έκταση του δρυμού της Πάρνηθας», λέει ο κύριος Φίλος. Προσηνή, όχι μόνο ανέχονται, αλλά μοιάζουν να αποζητούν την ανθρώπινη παρουσία στην Πάρνηθα.
Παρουσία από τα προϊστορικά χρόνια
Πρωτοεμφανίστηκαν στην Ελλάδα κατά τα προϊστορικά χρόνια, αποτελώντας αναπόσπαστο στοιχείο της τροφικής αλυσίδας, καθώς αρκετά σαρκοβόρα ζώα όπως ο λύκος, αλλά και διάφορα αρπακτικά πουλιά όπως οι γύπες -που σήμερα απειλούνται με εξαφάνιση- επιβίωσαν στο πέρασμα των αιώνων με βασικότερη τροφή τους το κρέας ελαφιού.
Είδος «κρισίμως κινδυνεύον»
Παρά το γεγονός ότι κόκκινα ελάφια κατοικούσαν κατά το παρελθόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, τις τελευταίες δεκαετίες αποτέλεσαν είδος «κρισίμως κινδυνεύον», όπως τουλάχιστον τα χαρακτήρισαν οι ειδικοί. Εκτός από τη Ροδόπη και την Πάρνηθα, παλαιότερα υπήρχαν πληθυσμοί και στην περιοχή της Σιθωνίας Χαλκιδικής. Ο πληθυσμός τόσο στη Ροδόπη όσο και στα Πράμαντα της Ηπείρου είναι αυτή τη στιγμή πολύ περιορισμένος, ενώ υπάρχουν και ζώα σε μικρό αριθμό, τα οποία φυλάσσονται σε εκτροφεία.
Μεγαλύτερος εχθρός ο άνθρωπος
Μεγαλύτερος εχθρός των ελαφιών ήταν και παραμένει το ον που τα συγκεκριμένα ζώα εμπιστεύονται και πλησιάζουν στην Πάρνηθα. Ο άνθρωπος ως λαθροθήρας συνέβαλε στη μείωση του πληθυσμού τους. «Παρόλ’ αυτά στην Πάρνηθα δεν έχουμε παρατηρήσει φαινόμενα λαθροθηρίας τα τελευταία χρόνια», λέει ο Βασίλης Φίλος. «Αφενός οι περιπολίες είναι πολύ συχνές από ανθρώπους που προστατεύουν το δρυμό, αφετέρου πρόκειται για μία πολυσύχναστη περιοχή, επομένως είναι δύσκολο να επιχειρήσει κανείς να τα κυνηγήσει χωρίς να γίνει αντιληπτός», συμπληρώνει. Κόκκινο ελάφι εκτός από την Ελλάδα θα συναντήσετε επίσης σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ξεκινώντας από τη Νότια Σκανδιναβία και φτάνοντας στην Ιβηρική χερσόνησο, την Κορσική, την Ιταλία και τη Σαρδηνία. Πληθυσμοί υπάρχουν επίσης στην ΠΓΔΜ, τη Βουλγαρία. Εξαίρεση αποτελούν η Φινλανδία, η Αλβανία και ορισμένα μεσογειακά νησιά, ενώ οι πληθυσμοί έχουν εξαπλωθεί τόσο στη Βόρεια Αφρική, καθώς και σε πολλά βουνά της Κεντρικής Ασίας.