Αν θέλετε να πάρετε μια αυθεντική εικόνα του πώς είναι στην πραγματικότητα τα χωριά των μαστόρων της πέτρας της Ηπείρου, η Πυρσόγιαννη αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα. Ένα πανέμορφο και ήσυχο χωριό μακριά από όλους και απ’ όλα, με παραδοσιακά κτίρια και σπίτια που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως στολίδια.
Με παραδοσιακά σπίτια σε μια χαρακτηριστική γκριζωπή απόχρωση, προσεγμένα καλντερίμια και την απαράμιλλου κάλλους φυσική ομορφιά του Γράμμου να λειτουργεί ως φυσικό σκηνικό, μια απόδραση εδώ μετατρέπεται σε πραγματική εμπειρία ζωής.
Το παραδοσιακό και όμορφο χωριό της Ηπείρου αποτελεί την πατρίδα των φημισμένων μαστόρων και πετράδων και υποδέχεται τους επισκέπτες του αμφιθεατρικά χτισμένο, σε υψόμετρο περίπου 850 μέτρων σε μια πλαγιά του Γράμμου. Με θέα στην κοιλάδα του μεγάλου ποταμού της περιοχής, του Σαραντάπορου, ολόγυρα του χωριού διακρίνεται ένα υπέροχο πυκνό δάσος που ενισχύει ακόμη περισσότερο τη φυσική ομορφιά του.
Βόλτα στην πατρίδα των μαστόρων της πέτρας
Μια βόλτα στο χωριό είναι αρκετή για να ανακαλύψει κανείς το μεγαλείο της τέχνης των ξακουστών μαστόρων της πέτρας στην περιοχή. Υπέροχα αρχοντικά σπίτια με περίτεχνες εξώπορτες, που χρονολογούνται κυρίως από το 1750, διώροφα ή τριώροφα με μικρές πέτρινες πλατείες γύρω τους, χαρακτηριστικές πέτρινες σκάλες και λιθόστρωτα δρομάκια με πέτρινες βρύσες συνθέτουν το φωτογραφικό κολάζ στην Πυρσόγιαννη, που σίγουρα δεν αφήνει κανένα αδιάφορο.
Σημείο αναφοράς για το χωριό η πλατεία Κόκκα Καρυάς και λίγο ψηλότερα ο ναός του Αγίου Γεωργίου, χτισμένος στη θέση παλαιότερη ναού, που χρονολογείται από το 1904 και είναι ο παλαιότερος στην Πυρσόγιαννη. Από τα πιο εντυπωσιακά του στοιχεία τόσο η τεχνική όσο και ο όγκος του, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ξυλόγλυπτο τέμπλο, καθώς και ο ζωγραφικός του διάκοσμος.
Η Πυρσόγιαννη είναι πατρίδα των φημισμένων μαστόρων και πετράδων, αν και πλέον λίγοι είναι εκείνοι που συνεχίζουν το περίφημο και ιστορικό επάγγελμα του τεχνίτη της πέτρας. Πολύ ενδιαφέροντα εκθέματα, ωστόσο, από τη ζωή των μαστόρων εκτίθενται στο Μουσείο των Μαστόρων της Πέτρας, στο πέτρινο, φυσικά, κτίριο του παλιού σχολείου του χωριού.
