Μια έκπληξη περιμένει τους επισκέπτες της Έδεσσας, που επισκέπτονται την όμορφη πόλη της Μακεδονίας για τους περίφημους καταρράκτες της. Δίπλα ακριβώς από το υπέροχο πάρκο των Καταρρακτών συναντάται το Βαρόσι, η παλιά πόλη της Έδεσσας, που ταξιδεύει τον επισκέπτη πίσω στο χρόνο.
Η συνοικία Βαρόσι, που συναντάται δίπλα από το Πάρκο των Καταρρακτών της Έδεσσας, σημαίνει οχυρό, και ξεχωρίζει για την ατμόσφαιρά της Έδεσσας από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Στην ουσία πρόκειται για την πρώτη συνοικία που αναπτύχθηκε στην Έδεσσα, ως μετεξέλιξη του βυζαντινού οικισμού που υπήρχε στην περιοχή της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης της Έδεσσας.
Εντοπίζεται στην Ακρόπολη της Έδεσσας, απλώνεται μέχρι τον Ψηλό Βράχο, ενώ προσφέρει και εκπληκτική θέα προς την εύφορη κοιλάδα της Κεντρικής Μακεδονίας.
Γεμάτη με υπέροχα κτίρια που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, τα περισσότερα από αυτά αποτελούν κυρίως λαϊκές κατοικίες, ενώ κάποια αρχοντικά. Χτισμένα σύμφωνα με την χαρακτηριστική, παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, έχουν αναπαλαιωθεί και ξεχωρίζουν για τα ιδιαίτερα χρώματά τους όπως θαλασσί, ροζ και της ώχρας. Είναι οργανωμένα σε τρία επίπεδα -όροφος, μεσοπάτωμα, ισόγειο- και ξεχωρίζουν για τα περίφημα σαχνισιά, παράθυρα- μπαλκόνια που στηρίζονται σε ξύλινα δοκάρια, στο εξωτερικό τους.
Γύρω από τον προαύλιο χώρο και τις όμορφες αυλές των σπιτιών στο Βαρόσι υψώνονται μαντρότοιχοι που στην ουσία κρύβουν την ζωή της εκάστοτε οικογένειας, ενώ γύρω από την αυλή υπάρχουν ημιυπαίθριοι χώροι, γνωστοί και ως χαγιάτια, που βοηθούσαν στην καθημερινότητα των κατοίκων τους.
Βαρόσι: Τα σημαντικότερα σημεία αναφοράς του
Η συνοικία που το 1983 ανακηρύχθηκε ως παραδοσιακός οικισμός, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου καταστράφηκε σε μεγάλο μέρος της από τους Γερμανούς, καθώς λόγω της στρατηγικής της τοποθεσίας λειτουργούσε ως το κέντρο των αντιστασιακών.
Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια αξιόλογα κτίρια- σημεία αναφοράς για το Βαρόσι, τα οποία αξίζει να παρατηρήσει από κοντά ο επισκέπτης της Έδεσσας. Από τα πιο σημαντικά εναπομείναντα αρχοντικά, λοιπόν, που αξίζει κανείς αν επισκεφτεί η οικία Γιούσμη, το αρχοντικό Βαλάσα του 1841, η οικία Σκίπη- Φράγκου του 19ου αιώνα και η οικία Τσάμη, μακέτα της οποίας φιλοξενείται στο Εθνολογικό Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
