Το χωριό Καλπάκι, που σήμερα είναι ένα σύγχρονο χωριό που διαθέτει τα πάντα και εξυπηρετεί ακόμη και τα χωριά της Κόνιτσας και του Πωγωνίου, είναι ένα από τα πιο ιστορικά και σπουδαία της Ηπείρου, καθώς σε αυτό γράφτηκε μία από τις σπουδαιότερες μάχες του Έπους του ΄40.
Χτισμένο σε ένα άκρως κομβικό σημείο, στην εθνική οδό που ενώνει την πόλη των Ιωαννίνων με την Κόνιτσα, το χωριό έχει μείνει στην ιστορία ως το μέρος όπου σημειώθηκαν σφοδρές μάχες και συγκρούσεις στις αρχές του Νοεμβρίου του 1940.
Καλπάκι – Το ιστορικό χωριό της Ηπείρου
Το Καλπάκι βρίσκεται σε απόσταση περίπου 35 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων, δυτικά του Όρους Μιτσικέλι. Χτισμένο σε υψόμετρο 430 μέτρων, πρόκειται για έναν τόπο ιδιαιτέρως σημαντικό και ιστορικό, καθώς εδώ σημειώθηκε μία από τις πιο ηρωικές μάχες μεταξύ τη 8ης Μεραρχίας Πεζικού κατά των Ιταλών, στην πρώτη φάση του Ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940-41.
Πιο συγκεκριμένα, σε αυτόν τον τόπο ανυπολόγιστης ιστορικής συμμαχίας, ο Διοικητής Χαράλαμπος Κατσιμήτρος και οι άντρες του, υπερασπίστηκαν τη γραμμή αμύνης Ελαίας- Καλαμά, καθηλώνοντας τις εχθρικές δυνάμεις στο Καλπάκι. Με πηγαίο πνεύμα αυτοθυσίας και με την σθεναρή τους αντίσταση κατάφεραν να συντρίψουν τις δυνάμεις του Μουσολίνι -ακόμη κι αν αυτές υπερίσχυαν αριθμητικά- και να αποτρέψουν, έτσι, τη διείσδυση των εχθρών στην Ήπειρο.
Ακριβώς πάνω από τον οικισμό, στο λόφο Σειλητούρια, συναντάται το γιγάντιο άγαλμα του πολεμιστή στρατιώτη του ‘40, γνωστό και ως το μνημείο του «Έλλην Μαχητή του 1940-41». Κοιτώντας προς το μέτωπο που σημειώθηκαν οι μάχες, στέκει αγέρωχο και επιβλητικό στο πέρασμα του χρόνου από το 1966, όποτε και φιλοτεχνήθηκε από τον καθηγητή Λάζαρο Λάμερα. Εντύπωση προκαλεί, μάλιστα, το γεγονός ότι διάσπαρτα γύρω από το χωριό βρίσκονται ως απόδειξη των ένδοξων στιγμών που γράφτηκαν εδώ εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα του στρατού από την εποχή του ΄40.
Καλπάκι: Το Στρατιωτικό Μουσείο Πολέμου
Ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του χωριού και το Στρατιωτικό Μουσείο Πολέμου 1940-41, το οποίο ανεγέρθηκε το 1975 και στους χώρους του φιλοξενεί εκθέματα- κειμήλια από την περίφημη Μάχη του Καλπακίου, που σημειώθηκε στις αρχές του Νοεμβρίου του 1940. Μεταξύ άλλων στον προαύλιο χώρο του εκτίθενται βαρέα όπλα του πυροβολικού που χρησιμοποιήθηκαν κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, ενώ στο εσωτερικό του πληθώρα αντικειμένων όπως ελληνικά και ιταλικά πολυβόλα όπλα, στρατιωτικές ενδυμασίες Ελλήνων ηρώων, φωτογραφικό υλικό κ.α.
