Σε όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, την Ανάσταση, καθώς και την Κυριακή και Δευτέρα του Πάσχα σε πολλές περιοχές της χώρας αναβιώνουν πασχαλινά ήθη κι έθιμα. Και σε πολλά μέρη συναντάμε έθιμα που έχουν να κάνουν με τον Ιούδα, τον μαθητή του πρόδωσε τον Ιησού για «τριάκοντα αργύρια».
Ο Ιούδας είναι θα λέγαμε για πολλούς ένα «μισητό» βιβλικό πρόσωπο και στα έθιμα που αναβιώνουν μέχρι και σήμερα, ο κόσμος τον «τιμωρεί» για την προδοσία, ρίχνοντάς στον σχεδόν πάντα στην… πυρά. Δείτε παρακάτω πέντε μέρη στην Ελλάδα, όπου «καίνε» τον Ιούδα.
Ρόδος
Οι καλαφουνοί αποτελούν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πασχαλινά έθιμα στο «νησί των Ιπποτών». Αρκετές ημέρες πριν από την Ανάσταση, οι νεαροί άντρες στα χωριά της Ρόδου ξεκινούν την κατασκευή των καλαφουνών. Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ οι κάτοικοι ανάβουν τον καλαφουνό.
Η μεγάλη φωτιά συμβολίζει το κάψιμο του Ιούδα και πρέπει να παραμείνει αναμμένη έως την Κυριακή του Πάσχα. Τη νύχτα της Ανάστασης, μόλις χτυπήσουν οι καμπάνες, οι καλαφουνοί παίρνουν φωτιά και οι κάτοικοι περνούν τη νύχτα τους εκεί, με κόκκινα αυγά, καλτσούνια και άφθονη μπύρα, γύρω από τις φωτιές!
Το βράδυ της Ανάστασης στον Άγιο Ισίδωρο διατηρείται το έθιμο των βουρνών που ξεκινά το Μεγάλο Σάββατο και τελειώνει τη Δευτέρα του Πάσχα. Σε αυτό συμμετέχουν όλοι οι ανύπαντροι άνδρες του χωριού οι οποίοι πρέπει τις μέρες αυτές να τηρήσουν ορισμένους κανόνες. Το Μεγάλο Σάββατο οι «Λεύτεροι» φέρνουν κούτσουρα – μεγάλους κορμούς δέντρων – με τους οποίους ανάβουν τον καλαφουνό πριν την Ανάσταση και κρεμούν ένα ομοίωμα του Ιούδα στην πλατεία του χωριού. Την ίδια ημέρα εκλέγουν το προεδρείο τους το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το έθιμο και θα δικάσει όλους τους «Λεύτερους» την Λαμπρή Δευτέρα. Την Κυριακή του Πάσχα μετά την Δεύτερη Ανάσταση, όποιος συμμετέχει τελευταία φορά στο έθιμο, επειδή πρόκειται να παντρευτεί, βάζει φωτιά στον Ιούδα. Τη Λαμπρή Δευτέρα γίνεται το δικαστήριο, που είναι και η αποκορύφωση του εθίμου. Το προεδρείο δικάζει έναν – έναν τους συμμετέχοντες και όσοι δεν τήρησαν τους κανόνες του εθίμου τούς επιβάλλονται χρηματικές ποινές. Όσοι αρνούνται να πληρώσουν τους επιβάλλεται η εσχάτη των ποινών, που είναι η βούρνα δηλαδή τους ρίχνουν σε μία γούρνα με νερό, ενώ τα χρήματα που συγκεντρώνονται δίνονται για κοινωφελείς σκοπούς.
Άγιος Νικόλαος – Κρήτη
Το συγκεκριμένο έθιμο να το συναντάμε σε πολλά μέρη της χώρας, όμως, στον Άγιο Νικόλαο είναι απλά, θεαματικό. Το κάψιμο του Ιούδα γίνεται στη μέση της λίμνης, το βράδυ της Ανάστασης και μόλις ο ιερέας πει το «Χριστός Ανέστη». Η σχεδία με το ομοίωμα του Ιούδα μεταφέρεται στο κέντρο, ενώ η φωτιά κατεβαίνει από την κορυφή του υψώματος με τη βοήθεια σχοινιών, εν μέσω ομοβροντιών και πυροτεχνημάτων. Γύρω από τη λίμνη είναι συγκεντρωμένος ο κόσμος κρατώντας λαμπάδες, κεριά και φαναράκια.
Μονεμβασιά
Στη Μονεμβασιά γίνεται μία από τις ωραιότερες περιφορές του Επιταφίου στην Ελλάδα. Οι πιστοί το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, ακολουθούν τον Επιτάφιο κρατώντας κεριά ενώ οι ψαλμωδίες αντηχούν στον μεγάλο βράχο δημιουργώντας μια μυστηριακή ατμόσφαιρα βαθιάς κατάνυξης. Το βράδυ της Ανάστασης όλοι οι δρόμοι οδηγούν την πλατεία με το Κανόνι και την Εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού.
Το Άγιο Φως δίνεται από χέρι σε χέρι και το «Χριστός Ανέστη» ακούγεται σε μια σιωπηλή, ευλαβική και κατανυχτική ατμόσφαιρα. Μετά το τέλος της αναστάσιμης λειτουργίας, ο κόσμος γεμίζει τις ταβέρνες της Καστροπολιτείας που σερβίρουν το γιορτινό τραπέζι με την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα, αλλά και άλλες τοπικές σπεσιαλιτέ. Την Κυριακή του Πάσχα στον περίβολο της εκκλησίας του Ελκόµενου Χριστού γίνεται το παραδοσιακό κάψιμο του Ιούδα – ενός ανθρώπινου ομοιώματος από ξύλα και άχυρα, μέσα στο οποίο υπάρχουν εκρηκτικά. Μόλις η φωτιά ανάψει, αρχίζει ο πανόραμα των βεγγαλικών!
Χίος
Από τα πιο δημοφιλή πασχαλινά έθιμα που πάντα θα παραξενεύει όσους το παρακολουθούν από κοντά. Ο ρουκετοπόλεμος στον Βροντάδο, έθιμο με ρίζες από την Τουρκοκρατία, αναβιώνει κάθε χρόνο το βράδυ της Ανάστασης φέρνοντας αντιμέτωπες τις δύο εκκλησίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής.
Αν πάλι θέλετε κάτι λιγότερο φασαριόζικο κι επικίνδυνο, μπορείτε να παρακολουθήσετε την Ανάσταση στα Μεστά, όπου μετά το «Χριστός Ανέστη» καίνε ένα ομοίωμα του Ιούδα. Αν βρεθείτε στην Χίο, να παρακολουθήσετε την περιφορά του Επιταφίου στα Μεστά που γίνεται σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Ύδρα
Η περιφορά του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή, που αναβιώνει κάθε χρόνο στα Καμίνια, αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα του νησιού. Ο Επιτάφιος μπαίνει στο νερό και ο ιερέας, πάνω από την ακροθαλασσιά, ψέλνει ευχές και ευλογεί το νερό για να προστατεύει τους ναυτικούς ώστε να επιστρέφουν ασφαλείς στον τόπο τους, ενώ ταυτόχρονα διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου. Και στην Ύδρα αναβιώνει το έθιμο με το κάψιμο του Ιούδα. Την Κυριακή του Πάσχα, ο Ιούδας κρεμασμένος καίγεται ολοσχερώς αφού πρώτα «τιμωρηθεί» από τα όπλα των ντόπιων.
