Η επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης του ’21 πλησιάζει και φέτος η 25η Μαρτίου πέφτει ημέρα Τρίτη, που σημαίνει ότι για πολλούς είναι μια καλή ευκαιρία για μια τετραήμερη απόδραση, η τελευταία πριν τις διακοπές του Πάσχα.
Είναι, όμως, και μια καλή ευκαιρία η απόδραση αυτή να έχει χαρακτήρα… εκπαιδευτικό και γιατί όχι, επαναστατικό. Τι εννοούμε; Μπορείτε να επιλέξετε για την απόδρασή σας, ένα από τα μέρη της χώρας που συνδέθηκαν άρρηκτα με τον Απελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων, να έρθετε σε επαφή με την ένδοξη ιστορία τους, να επισκεφτείτε από κοντά σημαντικά μνημεία και να ανακαλύψετε πληροφορίες που ενδεχομένως δεν γνωρίζατε. Μια απόδραση που μοιάζει με ταξίδι στα ένδοξα εκείνα χρόνιας της πατρίδας.
Αρεόπολη
Πρόκειται για έναν από τους ιστορικότερους οικισμούς της Λακωνικής Μάνης, που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στον Απελευθερωτικό Αγώνα του ’21. Άλλωστε, στην Αρεόπολη – την πατρίδα των Μαρομιχαλαίων, που μέχρι το 1836 ονομαζόταν Τσίμοβα – άναψε η σπίθα της Ελληνικής Επανάστασης στις 17 Μαρτίου 1821, όταν οι πρόκριτοι της Μάνης, υπό την ηγεσία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ύψωσαν τη μανιάτικη σημαία, λευκή με γαλάζιο σταυρό και το σύνθημα «Νίκη ή Θάνατος» και «Ταν ή επί τας». Η στιγμή αυτή σήμανε την πρώτη επίσημη κήρυξη του Αγώνα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, προετοιμάζοντας το έδαφος για την ευρύτερη εξέγερση που θα ξεσπούσε λίγες ημέρες αργότερα στην Πελοπόννησο, οδηγώντας στην απελευθέρωση της Καλαμάτας και τη δημιουργία της Μεσσηνιακής Γερουσίας. Η Αρεόπολη σήμερα, έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέος οικισμός και συναντάται σε απόσταση 58 χιλιομέτρων από τη Σπάρτη.
Καλαμάτα
Η πρωτεύουσα της Μεσσηνίας αποτελεί έναν προορισμό για όλες τις εποχές και βάση για μικρές αποδράσεις στις κοντινές περιοχές. Ωστόσο, η Καλαμάτα έχει συνδέσει και αυτή το όνομά της με την Ελληνική Επανάσταση, καθώς στις 23 Μαρτίου 1821 έγινε η πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό ορόσημο στην πορεία προς την ελευθερία και ενισχύοντας την αποφασιστικότητα των Ελλήνων να αγωνιστούν για την ανεξαρτησία τους.
Τρίπολη
Αν κάτι θυμόμαστε έντονα από τα σχολικά μας χρόνια στο μάθημα της ιστορίας, είναι η «Άλωση της Τριπολιτσάς». Η Τρίπολη και γενικότερα η αρκαδική γη έχει συνδέσει τη ιστορία της με την Ελληνική Επανάσταση και ειδικά με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Εξάλλου, στην πλατεία Άρεως δεσπόζει το εμβληματικό άγαλμα του Γέρου του Μοριά, στη βάση του οποίου βρίσκονται τα οστά του, ενώ αποτελεί το πλέον δημοφιλές μνημείο της πόλης. Και αφού απολαύσεις τις βόλτες σου στην Τρίπολη, μπορείς να επισκεφτείς τα χωριά της, τα περισσότερα εκ των οποίων διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στον Αγώνα. Δεν είναι τυχαίο πως η αρκαδική γη, εκτός από τόπος θεών, υπήρξε και γη ηρώων κι ένδοξων μαχών.
Στεμνίτσα
Ένα από τα χωριά της Αρκαδίας που αξίζει να επισκεφτείς αυτές τις ημέρες, είναι η Στεμνίτσα, η «Χωριατοπούλα του Μοριά», όπως την είχε ονομάσει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Έτσι, έβλεπε ο «Γέρος του Μοριά» τον παραδοσιακό οικισμό του Μαίναλου που εντοπίζεται σε ένα μοναδικό σκηνικό στα 1100 μέτρα υψόμετρο. Άλλωστε, η Στεμνίτσα, αποτέλεσε το προσωπικό καταφύγιο του Κολοκοτρώνη, ενώ διεκδικεί τον τίτλο της πρώτης πρωτεύουσας της επαναστατημένης Ελλάδας και της έδρας του πρώτου κοινοβουλίου της.
Δημητσάνα
Η «αρχόντισσα» της Αρκαδίας -και από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς για κοντινές εκδρομές-, έπαιξε και αυτή σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση, τόσο λόγω των μπαρουτόμυλων όσο και λόγω των σημαντικών Δημητσανιτών που σχετίστηκαν με αυτήν. Μάλιστα, στα αδέλφια και εμπόρους Νικόλαο και Σπυρίδωνα Σπυλιωτόπουλους (ή Σπηλιωτόπουλους) οφείλεται η επαναλειτουργία των μπαρουτόμυλων και σε μεγάλο βαθμό ο εφοδιασμός του αγώνα σε πυρομαχικά. Η Δημητσάνα είναι και ο τόπος που γέννησε τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Στο σήμερα, ο παραδοσιακός οικισμός που απέχει μισή ώρα από τη Βυτίνα, βρίσκεται σε υψόμετρο 946 μέτρων, διαθέτοντας μια υπέροχη θέα στην πεδιάδα της Μεγαλόπολης και του Ταΰγετου, ενώ ανάμεσα στα ιστορικά αξιοθέατα που μπορεί να δει ο επισκέπτης είναι το θρυλικό ρολόι της Αγίας Κυριακής, το Μουσείο Υδροκίνησης και η Δημόσια Βιβλιοθήκη, όπου φυλάσσεται πλήθος ιστορικών εγγράφων, βιβλίων και κειμηλίων από την περίοδο της επαναστάσεως του 1821. Μάλιστα, η βιβλιοθήκη σε μια στιγμή κρίσιμη, θυσίασε μέρος του περιεχομένου της και προσέφερε το χαρτί για να τυλιχτεί το μπαρούτι για τις ανάγκες του Αγώνα.
Λαγκάδια
Η πατρίδα των Δεληγιανναίων και άλλων αγωνιστών του ’21, είχε και αυτή ενεργή συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση. Στα Λαγκάδια, η επανάσταση κηρύχτηκε στις 23 Μαρτίου 1821, ενώ η προσφορά των κατοίκων στον Αγώνα ήταν μεγάλη. Εκτός από την προσωπική τους συμμετοχή, βοήθησαν και στο χτίσιμο πολλών και σημαντικών οχυρωματικών έργων, αφού οι Λαγκαδινοί υπήρξαν φημισμένοι κτίστες, οργώνοντας όλη την Πελοπόννησο σε ομάδες κατασκευάζοντας σπίτια, γεφύρια, σχολεία, βρύσες και εκκλησίες. Στο σήμερα, το χωριό που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1000 μέτρων και μοιάζει με «κρεμαστό», αποτελεί δημοφιλή προορισμό στης ορεινης Αρκαδίας και ιδανική επιλογή για μια απόδραση τη Σαββατοκύριακο.
Λιμποβίσι
Είναι το χωριό που έθρεψε την γενιά των Κολοκοτρωναίων. Βρίσκεται πάνω από χαράδρες, στην καρδιά του ελατοσκέπαστου Μαίναλου και σε υψόμετρο 1200 μέτρων. Λιγοστά χαλάσματα θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν του τόπου και τη δική του συμβολή στον απελευθερωτικό αγώνα του ’21. Στο Λιμποβίσι ο επισκέπτης μπορεί να δει το ανακατασκευασμένο σπίτι του Κολοκοτρώνη, το οποίο λειτουργεί ως ανοικτό μουσείο, φιλοξενώντας σύγχρονο εικονογραφικό υλικό από τη ζωή και δράση του Κολοκοτρώνη.
Λεβίδι
Χτισμένο σε υψόμετρο 860 μέτρων, στους ανατολικούς πρόποδες του Μαινάλου, βρίσκεται το Λεβίδι. Εδώ, στις 14 Απριλίου 1821, έγινε η ένδοξη μάχη του Λεβιδίου όπου ο οπλαρχηγός Αναγνώστης Στριφτόμπολας μαζί με 70 ακόμα Έλληνες αντιμετώπισε την επίθεση 3.000 Τούρκων και τους κατατρόπωσε, πεθαίνοντας την ίδια μέρα. Στο ιστορικό χωριό γεννήθηκε και ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο οποίος διατέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός (1924, 1932) και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εγκαθίδρυση της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Στο σήμερα, το Λεβίδι είναι ιδανικός προορισμός για ήσυχες διακοπές, μακριά από την πολυκοσμία των υπόλοιπω χωριών της ορεινής Αρκαδίας. Ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για βόλτες σε αυτά, αφού βρίσκονται σε κοντινή απόσταση.
Ζυγοβίστι
Κάποτε, το όμορφο αυτό χωριό της Αρκαδίας που βρίσκεται μόλις 5 χλμ. από τη Δημητσάνα, έσφυζε από ζωή. Σήμερα, το Ζυγοβίστι έχει λιγοστούς κατοίκους, όμως, η ιστορία που κουβαλά είναι μεγάλη και γεμάτη με ένδοξους και γενναίους άνδρες, που με αυταπάρνηση πολέμησαν στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ενώ ήταν από τους πρώτους που τον ακολούθησαν στον Αγώνα για την ελευθερία της Πατρίδας. Μάλιστα, στην είσοδο του χωριού θα συναντήσετε το μαρμάρινο μνημείο σε μορφή ανοιχτού βιβλίου, όπου αναγράφονται τα ονόματα των 250 περίπου ανδρών που πολέμησαν στην Επανάσταση του ’21 και αποτελούσαν την προσωπική φρουρά του Κολοκοτρώνη και ονομάστηκαν «Το Σώμα των Αθανάτων».
Αγία Λαύρα
Αν και οι απόψεις διίστανται για το αν η Επανάσταση του 1821 ξεκίνησε ή όχι με την ανύψωση του λαβάρου της επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στη Μονή της Αγίας Λαύρας κοντά στα Καλάβρυτα, το μόνο σίγουρο είναι ότι το ιστορικό μοναστήρι της Αχαΐας συμμετείχε ενεργά στον αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, προσφέροντας στους αγωνιστές τρόφιμα και χρήματα. Το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας συναντάται σε υψόμετρο 933 μέτρων σε μία κατάφυτη ορεινή τοποθεσία στους πρόποδες του όρους Βελιά, σε απόσταση μόλις 4 χλμ. από τα Καλάβρυτα. Το 1826 ο Ιμπραήμ πυρπόλησε τη μονή αλλά οι μοναχοί είχαν προλάβει να το εγκαταλείψουν παίρνοντας μαζί τους τα περισσότερα κειμήλια. Ανοικοδομήθηκε το 1828, με την ίδρυση του νέου Καθολικού, ενώ ερειπώθηκε από το σεισμό της 24ης Ιουλίου 1844 και χτίστηκε πάλι το 1850. Στις 14 Δεκεμβρίου του 1942 η Μονή υπέστη την τελευταία καταστροφή από τους Γερμανούς που την πυρπόλησαν ενώ εκτέλεσαν όσους μοναχούς δεν είχαν προλάβει να την εγκαταλείψουν. Το 1950 ολοκληρώθηκε η αναστήλωσή της, στη σημερινή της μορφή. Η Μονή διαθέτει, τέλος, πλούσια βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία κι έγγραφα και μουσείο, στο οποίο βρίσκονται σπάνια κειμήλια από την Ελληνική Επανάσταση. Μεταξύ αυτών, ο επισκέπτης μπορεί να δει το ξακουστό λάβαρο, τα άμφια του Παλαιών Πατρών Γερμανού, καθώς και την κάρα του Αγίου Αλεξίου, που ήταν δωρεά του αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου, το 1398.
Σπέτσες
Το νησί της Μπουμπουλίνας είναι και αυτό άρρηκτα συνδεδεμένο με την Ελληνική Επανάσταση, καθώς μαζί με την Ύδρα και τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που εξεγέρθηκαν κατά των Τούρκων. Εκείνη την περίοδο, μάλιστα, στις Σπέτσες αναδείχτηκαν δύο από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του νησιού, η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και ο Ανδρέας Μιαούλης. Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, ότι η χαρακτηριστική Ντάπια -πλατεία συνώνυμη των Σπετσών, μιας και αποτελεί ένα από τα πρώτα πράγματα που συναντά κανείς μόλις φτάνει στο νησί και παράλληλα βασικό τους αξιοθέατο- αποτελούσε το παλιό πυροβολείο του νησιού, με τα πολλά κανόνια που βρίσκονται τριγύρω να το μαρτυρούν. Εδώ, μάλιστα, ήταν ο τόπος συγκέντρωσης των καπεταναίων και των αρχοντάδων, την περίοδο της Επανάστασης του 1821. Από τα πιο σημαντικά και ιστορικά αξιοθέατα των Σπετσών το Μουσείο της Μπουμπουλίνας, στο κέντρο της πόλης, λίγα μόλις βήματα από το λιμάνι της Ντάπιας. Ιδρύθηκε το 1991 από τον τετρασέγγονό της, κύριο Φίλιππο Δεμερτζή-Μπούμπουλη, στην προσπάθειά του να διασωθεί το αρχοντικό που κινδύνευε από κατάρρευση.
Ύδρα
Άρρηκτα συνδεδεμένη με το ένδοξο ναυτικό της παρελθόν και τη σημαντική συμβολή της στον Αγώνα, η Επανάσταση βρήκε την Ύδρα κάτοχο αμύθητου πλούτου, αποτέλεσμα της πετυχημένης εμπλοκής της στο εμπόριο. Ο στόλος της ήταν σχεδόν διπλάσιος από εκείνον των Σπετσών και αρκετά μεγαλύτερος άλλων ναυτικών δυνάμεων της εποχής. Μάλιστα, λόγω της μεγάλης δύναμης, αλλά και πολεμικής εμπειρίας της, ο Ιμπραήμ αποκαλούσε την Ύδρα, «Μικρή Αγγλία». Οι Υδραίοι κήρυξαν την επανάσταση στις 14 Απριλίου 1821, από τον Πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου, κάμπτοντας τις επιφυλάξεις των προκρίτων. Η Ύδρα έβγαλε πολλούς σπουδαίους αγωνιστές, με το ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη να είναι ο πιο γνωστός εξ’ αυτών. Στο νησί, σε περίοπτη θέση βρίσκεται το άγαλμα του αγωνιστή του ’21, που μαζί με τα κανόνια θεωρούνται τα πιο χαρακτηριστικά τοπόσημα του νησιού.
Σούλι Θεσπρωτίας
«Έχετε γεια βρυσούλες, λόγγοι, βουνά, ραχούλες…». Αν μη τι άλλο, ο χορός του Ζαλόγγου με την ηρωική αυτοθυσία των γυναικών, οι οποίες προκειμένου να μην υποταχθούν τους Οθωμανούς, έστησαν χορό πέφτοντας μια-μια στο κενό, είναι αυτό που θυμόμαστε έντονα από τα σχολικά μας χρόνια και τις γιορτές για την Επανάσταση του ’21. Όμως, όλοι μέχρι και σήμερα, θυμούνται και μνημονεύουν το Σούλι για τον ηρωισμό των κατοίκων του. Το ιστορικό χωριό της Θεσπρωτίας είναι ένας μαρτυρικός τόπος, με τους Σουλιώτες να προβάλλουν σθεναρή αντίσταση εναντίον του Αλή Πασά. Το 1820, και ενώ ο επαναστατημένος ελληνισμός περιμένει απλά το σύνθημα, οι Σουλιώτες επιστρέφουν στην πατρίδα τους και χτυπούν τους Τούρκος, αποκόπτοντας την επικοινωνία από τα Ιωάννινα στην Άρτα και την Πρέβεζα. Αυτό θα είναι ένα μόνο από τα αλλεπάλληλα σαμποτάζ που θα κάνουν στον εχθρό, προκειμένου να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν την είσοδό του στη νότια Ελλάδα. Ωστόσο, το 1822 οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν με τους Τούρκους.
Ψαρά
«Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, περπατώντας η Δόξα μονάχη, μελετά τα λαμπρά παλληκάρια
και στην κόμη στεφάνι φορεί, γινωμένο από λίγα χορτάρια πούχαν μείνει στην έρημη γη». Τα μαρτυρικά Ψαρά, το μικρό νησί στα βορειοδυτικά της Χίου, είχαν σπουδαία θαλασσινή παράδοση και ήταν η τρίτη ναυτική δύναμη της Ελλάδας, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες, με ονομαστούς πυρπολητές, όπως ο Παπανικολής, ο Κανάρης και ο Πιπίνος. Ωστόσο, τον Ιούνιο του 1824 έζησαν την απόλυτη θηριωδία. Από τους 30.000 κατοίκους του νησιού, οι 18.000 θανατώθηκαν ή πωλήθηκαν ως σκλάβοι. Την καταστροφή των Ψαρών έδωσε με τον πλέον παραστατικό τρόπο ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός στο περίφημο επίγραμμά του, «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη».
Επίδαυρος
Η Επίδαυρος είναι γνωστή για το Αρχαίο Θέατρο, ενώ αποτελεί δημοφιλή προορισμό για κοντινές αποδράσεις την άνοιξη και κυρίως το καλοκαίρι. Ωστόσο, έχει συνδεθεί και με την Ελληνική Επανάσταση, καθώς εκεί έλαβε χώρα η Πρώτη Εθνοσυνέλευση το 1821.
