Στις δύσκολες στιγμές που περνά η Ελλάδα, μια εξαιρετική διεθνή επιστημονική επιτυχία, με βαρύτητα στην παραγωγή και στην οικονομία των νέων τεχνολογιών, την οποία σημείωσε το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα, αφού καταδεικνύει τις δυνατότητες που υπάρχουν στους στρατηγικούς τομείς ανάπτυξης της χώρας. Ο λόγος για το επιστημονικό πρόγραμμα που συντονίζει το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, το οποίο αξιολογήθηκε ως 11ο από 643 προτάσεις που υποβλήθηκαν συνολικά στην Ευρώπη και θα τύχει ειδικής χρηματοδότησης, ως αναδυόμενη τεχνολογία με πολλές πιθανές μελλοντικές εφαρμογές.
Κατά την πρόσφατη αξιολόγηση των ανταγωνιστικών προτάσεων, στο πλαίσιο του Προγράμματος FETOPEN-2014-2015-RIA του Horizon 2020 για τις Μελλοντικά Αναδυόμενες Τεχνολογίες, υποβλήθηκαν συνολικά 643 προτάσεις από όλη την Ευρώπη και χρηματοδοτήθηκαν μόλις 24. Ανάμεσα σε αυτές και μάλιστα στην 11η θέση είναι η πρόταση που συντονίζει η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Μικρο-Νανοδόμησης με Υπερβραχείς Παλμούς Λέιζερ (ΕΜΝΥΛ) του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ.
Η ομάδα με επικεφαλής τον ερευνητή Εμμανουήλ Στρατάκη, αποτελείται από την Ανθή Ρανέλλα, το Γεώργιο Τσιμπίδη, δύο μεταδιδακτορικούς ερευνητές, τέσσερις διδακτορικούς και έξι μεταπτυχιακούς φοιτητές. Στη σχετική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η επιστημονική επιτροπή κριτών εκθείασε την αριστεία παγκοσμίου κλάσεως του ΙΗΔΛ-ΙΤΕ σε θέματα κατεργασίας υλικών με Λέιζερ και Οπτική. Ιδρυτής/θεμελιωτής της εν λόγω δραστηριότητας στο IΤΕ είναι ο πρώην πρόεδρος του Ιδρύματος και νυν αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης.
Αντικείμενο της έρευνας είναι η ανάπτυξη τεχνικών βιομιμητικής κατεργασίας υλικών με λέιζερ για την κατασκευή επιφανειών ιεραρχικής κλίμακας με σημαντικές εφαρμογές στη μικρορευστονική. Η μελέτη και η προσομοίωση βιολογικών συστημάτων με επιθυμητές ιδιότητες είναι γνωστή ως βιομιμητική. Στόχος είναι η προσαρμογή σε συνθετικά κατασκευάσματα των μεθόδων και των συστημάτων που βρίσκονται στη φύση.
H ελληνική ερευνητική ομάδα συντονίζει μια διεθνή σύμπραξη ερευνητικών φορέων που αποτελείται από δύο πανεπιστημιακούς εταίρους (το Τμήμα Φυσικής του αυστριακού Πανεπιστήμιου Γιοχάνες Κέπλερ και το τμήμα Εμβιομηχανικής του γερμανικού Πανεπιστημίου του Άαχεν), από τέσσερα γερμανικά και ισπανικά ερευνητικά Ινστιτούτα (μεταξύ των οποίων το διάσημο Fraunhofer) και μια αυστριακή εταιρία κατασκευής μικρομηχανικών συστημάτων και επιστρώσεων υψηλής τεχνολογίας, την High-Tech Coatings GmbH.
Σκοπός της ερευνητικής προσπάθειας της ομάδας είναι η εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών κατεργασίας λέιζερ για την ανάπτυξη επιφανειών που μιμούνται τις θαυμαστές ιδιότητες συγκομιδής, μεταφοράς, και καθοδήγησης υγρών, τις οποίες εμφανίζουν τα εξωτερικά στρώματα των κελύφων σπάνιων υδρόβιων ερπετών, καθώς και τις εξαιρετικές ιδιότητες αντίστασης στη φθορά και στην τριβή, που χαρακτηρίζουν τα κελύφη σπάνιων σκαθαριών.
«Η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας αναμένεται να οδηγήσει σε μια καινοτόμο τεχνολογία κατασκευής προηγμένων μικρονανομηχανικών στοιχείων, με ενισχυμένη αντοχή στην τριβή και φθορά, π.χ. στην ανάπτυξη υψηλής απόδοσης ρουλεμάν ολίσθησης και μικρομηχανικών εξαρτημάτων αντλιών», όπως δήλωσε ο επικεφαλής του προγράμματος, δρ Στρατάκης. Συμπλήρωσε μάλιστα πως η κατασκευή βιομιμητικών επιφανειών με ακραίες ιδιότητες υποδοχής και διαχείρισης ρευστών αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για εφαρμογές που αφορούν στο διαχωρισμό νερού και πετρελαίου, στη μειωμένη αντίσταση στις υποβρύχιες εφαρμογές και στην αποτελεσματική ψύξη ηλεκτρονικών υψηλής ισχύος.
Στην κατεύθυνση αυτή, ο βιομηχανικός εταίρος του προγράμματος θα αξιοποιήσει τα αποτελέσματα του έργου για την ανάπτυξη και εκμετάλλευση υψηλής απόδοσης στοιχείων ολίσθησης, καθώς και καινοτόμων επιστρώσεων κινούμενων μικρομηχανικών στοιχείων, με εξαιρετική αντοχή στη φθορά και στην τριβή.
