Οι διαβόητες γκάφες της ΝASA

Την ώρα που το «Curiosity» οργώνει τον Άρη ψάχνοντας για ίχνη ζωής, δικαιώνοντας τους κόπους ετών της NASA, μας έρχονται στον νου λιγότερο ένδοξες στιγμές του διαστημικού προγράμματος…

Η ιστορία της NASA είναι συνυφασμένη με την κατάκτηση του διαστήματος και τις πλέον χρυσές σελίδες -πλέον- της προσπάθειας του ανθρώπου να «δαμάσει» το άγνωστο σύμπαν.

Κάθε επιτυχία ωστόσο μετρά συνήθως στην ιστορία της μια σειρά από αποτυχίες, παραλείψεις και λάθη τρομερά.

Ας δούμε λοιπόν τις λιγότερο ένδοξες στιγμές της NASA: από αποτυχημένα projects και ακυρωμένες προσπάθειες μέχρι και παταγώδεις αποτυχίες…

Vanguard TV3

Στις 6 Δεκεμβρίου 1957, μόλις δύο μήνες μετά τη διαστημική επιτυχία των Σοβιετικών, την εκτόξευση του πρώτου δορυφόρου σε τροχιά γύρω από τη Γη, οι Αμερικανοί προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο: η μάχη για την κατάκτηση του διαστήματος είχε ήδη ξεκινήσει και όλος ο κόσμος παρακολουθούσε τον λυσσαλέο ανταγωνισμό Σοβιετικής Ένωσης και Αμερικής. Κι εκεί που οι Σοβιετικοί είχαν πετύχει με τον Sputnik, οι Αμερικανοί θα αποτύγχαναν παταγωδώς με τον… Kaputnik. Ο πύραυλος που μετέφερε τον δορυφόρο Vanguard TV3 κατάφερε να εγκαταλείψει το έδαφος για 1,5 ολόκληρο μέτρο, πριν ανατιναχθεί με εξόχως ντροπιαστικό τρόπο. Η αμερικανική κοινωνία απαιτούσε ωστόσο επιτυχίες, με την εφημερίδα «New York Herald Tribune» να παρατηρεί σχετικά: «στείλτε επιτέλους κάτι σε τροχιά εκεί πάνω»! Τον επόμενο χρόνο, οι ΗΠΑ θα εκτόξευαν επιτυχώς τον πρώτο τους δορυφόρο και θα ίδρυαν τη NASA…

Οι αποστολές των Rangers

Οι δοκιμές και τα λάθη ήταν ψωμοτύρι για τις πρώτες μη επανδρωμένες αυτές αποστολές της δεκαετίας του ’60, που σκοπό είχαν να παρέχουν στη NASA τις πρώτες κοντινές φωτογραφίες της σεληνιακής επιφάνειας. Η αποστολή φαινόταν απλή: κάθε σκάφος Ranger, εφοδιασμένο με 6 κάμερες, θα έστελνε εικόνες από τη σελήνη, μέχρι να συγκρουστεί τελικά στην επιφάνεια του φεγγαριού. Τα πράγματα ωστόσο δεν πήγαν όπως σχεδιάστηκαν: το Ranger 1, τον Αύγουστο του 1961, δεν κατάφερε ούτε να εκτοξευτεί. Το ίδιο συνέβη και στο Ranger 2 μόλις τρεις μήνες αργότερα. Η τρίτη αποστολή, τον Ιανουάριο του 1962, κατάφερε μεν να βγει από τη γήινη ατμόσφαιρα, έχασε ωστόσο το φεγγάρι εντελώς! Η απόπειρα No 4 τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία στην εκτόξευση, το Ranger ωστόσο αποδείχτηκε ελαττωματικό και δεν δούλεψε. Το Ranger 5, που εκτοξεύτηκε τον Οκτώβριο, βγήκε στο διάστημα, αλλά όπως και ο πρόγονός του έχασε τον στόχο του παντελώς. Ο 6ος «ξάδερφος» έφτασε πιο κοντά από κάθε προκάτοχό του: προσέκρουσε πράγματι στη σελήνη, όπως ήταν σχεδιασμένο να γίνει, δεν έστειλε ωστόσο καμιά φωτογραφία στη Γη. Και έπρεπε να περιμένουμε το Ranger 7, που εκτοξεύτηκε τον Ιούλιο του 1964, για να μας στείλει περισσότερες από 4.300 μαγευτικές εικόνες της σεληνιακής επιφάνειας…

Ο μετεωρολογικός δορυφόρος του Άρη

Οι επιστήμονες της NASA είναι άνθρωποι ιδιαιτέρως έξυπνοι, αλλά ακόμα και οι διάνοιες έχουν τις κακές τους μέρες. Και η 23η Σεπτεμβρίου 1999 αποδείχτηκε μια πολύ κακή, και ιδιαιτέρως κοστοβόρα, μέρα για τη NASA, όταν ο μετεωρολογικός δορυφόρος που στάλθηκε για να μπει σε τροχιά γύρω από τον Άρη συνετρίβη στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη. Ο λόγος; Ένα απλό υπολογιστικό λάθος: μια ομάδα μηχανικών χρησιμοποίησε στο μετρικό της σύστημα μέτρα και εκατοστά, την ώρα που η άλλη ομάδα έκανε τους υπολογισμούς της σε πόδια και ίντσες. Έπειτα λοιπόν από 10 μήνες στο διάστημα, όταν όλα φαίνονταν να πηγαίνουν κατ’ ευχή, ο δορυφόρος έφτανε στην προκαθορισμένη του θέση και η NASA ετοιμαζόταν να γιορτάσει την πετυχημένη αποστολή της: κι όμως, ο δορυφόρος προσέκρουσε στον Άρη και έγινε θρύψαλα. Ο υπεύθυνος Τύπου της NASA σχολίασε σχετικά: «οι άνθρωποι κάποιες φορές κάνουν λάθη». Το λαθάκι αυτό κόστισε βέβαια 125 εκατομμύρια δολάρια…

Το X-38

Το πρόγραμμα X-38 προοριζόταν να λειτουργήσει ως διαστημικό αεροπλάνο: θα το «πάρκαραν» στον διεθνή διαστημικό σταθμό για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κάψουλα σωτηρίας για το πλήρωμα του σταθμού. Ο σχεδιασμός ξεκίνησε το 1995 και προέβλεπε την κατασκευή τριών τέτοιων διαστημικών σωτήριων λέμβων, συνολικού κόστους 1,3 δισ. δολαρίων. Εφτά χρόνια αργότερα ωστόσο, με μόλις μία κάψουλα να έχει παραχθεί και 50 εκατ. δολάρια να απομένουν από τον αρχικό προϋπολογισμό, η προεδρία Μπους τράβηξε την πρίζα του αποτυχημένου project. Ο υπεύθυνος για το πρόγραμμα X-38, John Muratore, σχολίασε με πικρία τον τερματισμό του φιλόδοξου σχεδίου: «είναι σαν να παίρνεις ένα μάθημα, να παρακολουθείς όλες τις διαλέξεις και να κάνεις όλες τις εργασίες, αλλά ο καθηγητής να αρνείται να σου βάλει βαθμό»…

Το τηλεσκόπιο Hubble

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble ξεκίνησε τη συμπαντική του περιπέτεια τον Απρίλιο του 1990. Παρόλο που ο σχεδιασμός του είχε κρατήσει 44 ολόκληρα χρόνια(!), η NASA παρατήρησε ένα σημαντικό πρόβλημα στη λειτουργία του λίγες στιγμές αφότου το τηλεσκόπιο είχε εκτοξευτεί. Το προωθημένο τεχνολογικά μηχάνημα, που θα μας έδινε τις πρώτες απεικονίσεις των μακρινών γαλαξιών, έστελνε εικόνες θολές πίσω στη Γη. Αποδείχτηκε λοιπόν ότι είχε ένα σημαντικό πρόβλημα στο σύστημα των φακών του. Τέσσερα χρόνια και 700 εκατ. δολάρια αργότερα, η NASA επισκεύασε τελικά τους λάθος τοποθετημένους φακούς του τηλεσκοπίου…

Οι τελευταίες αποστολές του Apollo

Η NASA προγραμμάτισε 13 επανδρωμένες αποστολές στο διάστημα, ξεκινώντας από το Apollo 8. Οι πρώτες 10 πήγαν σχετικά καλά, αν εξαιρέσουμε το Apollo 13! Τα Apollo 18-20 ωστόσο δεν εγκατέλειψαν ποτέ το έδαφος. Κυριολεκτικά. Το Apollo 20 ματαιώθηκε πρώτο: ο πύραυλος που θα το μετέφερε χρειάστηκε σε άλλο project. Κατόπιν, μια σειρά κυβερνητικών περικοπών στον προϋπολογισμό της NASA έκανε τη διαστημική υπηρεσία να ξανασκεφτεί το πρόγραμμά της: τον Σεπτέμβριο του 1970, τα Apollo 18 και 19 αποσυναρμολογήθηκαν. Κι αν κάποιος επισκεφτεί σήμερα το Χιούστον, μπορεί να δει το Apollo 18 να στέκεται αγέρωχα στη μία του πλευρά. Είναι πράγματι το ακριβότερο διακοσμητικό στολίδι του κόσμου, με τα 225 εκατ. δολάρια που κόστισε…

Επιστροφή στη σελήνη (ή πάλι και όχι)

Στην 20ή επέτειο από την προσσελήνωση του Apollo 11, ο πρόεδρος Μπους ο πρεσβύτερος ανακοίνωνε τους μεγαλεπήβολους στόχους του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ: στις 20 Ιουλίου 1989 ο αμερικανός πρόεδρος δήλωνε ότι η Αμερική θα πάει «πίσω στη σελήνη, πίσω στο μέλλον. Και αυτή τη φορά, θα πάει για να μείνει», υπονοώντας την πολυαναμενόμενη επανδρωμένη σεληνιακή βάση, ο σχεδιασμός της οποίας υποτίθεται ότι είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’70. Είπε επίσης ότι η Αμερική ετοίμαζε επανδρωμένη αποστολή στον Άρη. Οι υπολογισμοί της NASA ωστόσο για το φιλόδοξο πρόγραμμα του Μπους ήταν απογοητευτικοί: τα 500 δισ. δολάρια ήταν αποτρεπτικά, ακόμα κι αν καταμερίζονταν σε χρονική διάρκεια 20-30 χρόνων! Ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, ο πρόεδρος Μπους ο νεότερος ανακοίνωνε στις 14 Ιανουαρίου 2004 ότι η Αμερική θα επέστρεφε στη σελήνη μέχρι το 2020, εγκρίνοντας το φιλόδοξο πρόγραμμα της NASA (με το όνομα Constellation) να στείλει ανθρώπους στο φεγγάρι γύρω στο 2015. Το σχέδιο εγκαταλείφθηκε ωστόσο όταν ο πρόεδρος Ομπάμα ανέλαβε την προεδρία της χώρας, καθώς οι ανθρώπινες τσάρκες στη σελήνη κρίθηκαν εξόχως δαπανηρές…

Ένα όχημα για… διαστημικές μανούβρες

Προοριζόταν να παίξει τον ρόλο ρυμουλκού πλοίου για το διάστημα και αποτελούσε πρώτη προτεραιότητα στο πρόγραμμα της NASA του 1984. Το Orbital Maneuvering Vehicle ήταν σχεδιασμένο να μεταφέρει δορυφόρους και άλλα αντικείμενα σε τροχιά από μέρος σε μέρος, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης. Με τα 375 εκατ. δολάρια του κόστους του ωστόσο, το φιλόδοξο πλάνο εγκαταλείφθηκε οριστικά, όχι βέβαια προτού προκαλέσει οξείες αντιπαραθέσεις και μνημειώδεις καυγάδες στη NASA…

Ο παρατηρητής του Άρη

Αν υπάρχουν πράγματι Αρειανοί, θα γέλασαν πολύ με τα γεγονότα της 21ης Αυγούστου 1993. Αυτή ήταν η μέρα που ο «πολύς» Mars Observer χάθηκε στο διάστημα! Το πανάκριβο διαστημόπλοιο είχε εκτοξευτεί έναν χρόνο νωρίτερα, τη στιγμή ωστόσο που υποτίθεται ότι θα έμπαινε σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη χάθηκε κάθε επαφή. Τι απέγινε το Mars Observer; Ρωτήστε τους Αρεινούς, είναι οι τελευταίοι που το είδαν…

Το διαστημόπλοιο «Γαλιλαίος»

Η NASA δεν είχε παρά μόνο προβλήματα με το Galileo. Εκτοξεύτηκε το 1989 και έφτασε στον Δία 6 χρόνια αργότερα. Η επίχρυση κεραία του, που δίπλωνε σαν ομπρέλα, απέτυχε να ανοίξει στην πρώτη της απόπειρα το 1991. Οι μηχανικοί της NASA αποφάσισαν να τη στρέψουν κατά 165 μοίρες, για να αποφύγουν την άμεση ηλιακή έκθεση και να ρίξουν τη θερμοκρασία της, μπας και ανοίξει. Όταν κι αυτό δεν δούλεψε, προσπάθησαν να κλείσουν και να ξανανοίξουν την κεραία για… 13.000 φορές! Και πάλι τίποτα. Ό,τι κι αν έκαναν, η πολύτιμη κεραία του Galileo δεν λειτουργούσε με τίποτα. Το πρόγραμμα δεν ήταν ωστόσο εντελώς αποτυχημένο: η μικρότερη εφεδρική του κεραία κατάφερε τελικά να εκπέμψει πληροφορίες για τον πλανήτη πίσω στη Γη, στις 34 περιστροφές που έκανε ο «Γαλιλαίος» γύρω από τον Δία στα 14 χρόνια που κράτησε η περιπέτειά του, πριν καταστραφεί τελικά το 1995…

Το διαστημικό λεωφορείο Challenger

Ποιος μπορεί να ξεχάσει το Challenger, το δεύτερο επανδρωμένο διαστημικό λεωφορείο -μετά το Columbia- που στελνόταν σε πολλαπλές διαστημικές αποστολές; Το μοιραίο διαστημικό σκάφος έκανε το παρθενικό του ταξίδι στις 4 Απριλίου 1983 και ολοκλήρωσε 9 επιτυχημένες αποστολές, πριν φτάσουμε στα γεγονότα της 28ης Ιανουαρίου 1986: 73 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του, το Challenger θα έσκαγε τον αέρα, καταλήγοντας στον θάνατο και των 7 μελών του πληρώματός του. Ήταν το πρώτο από τα δύο επανδρωμένα διαστημόπλοια -το δεύτερο ήταν το Columbia- που θα καταστρέφονταν στον αέρα. Το δυστύχημα του Challenger θα καθήλωνε το διαστημικό πρόγραμμα της NASA για 2,5 χρόνια, με την επόμενη αποστολή να πραγματοποιείται το 1988, με την εκτόξευση του Discovery. Όσο για τις αποστολές του Challenger, αντικαταστάθηκαν από το Endeavour, που ξεκίνησε τη διαστημική του περιπέτεια του τον Μάιο του 1992…