Λένε συνήθως ότι οι ταινίες των μεγάλων δημιουργών δεν αγγίζουν την καρδιά του κοινού, παραμένοντας σημαντικές μόνο για την ιστορία της έβδομης τέχνης.

Κι αν αυτό είναι αλήθεια σε πολλές περιπτώσεις κορυφαίων σκηνοθετών, ο Φελίνι λειτουργεί πάντα ως εξαίρεση, καθώς μιλάμε για τον auteur που λάτρεψαν τόσο οι κριτικοί και οι ιστορικοί όσο και το παγκόσμιο κινηματογραφόφιλο κοινό!

Βαθύτατα ουμανιστής και κατάφωρα ιδιοσυγκρασιακός, ο ιταλός σκηνοθέτης ήταν ένας από τους πιο αυτοβιογραφικούς δημιουργούς που γνώρισε ποτέ το παγκόσμιο σινεμά.

«Αν ήταν να κάνω μια ταινία για τη ζωή μιας ψυχής», συνήθιζε να λέει ο λαμπρός σκηνοθέτης, «θα κατέληγα με μια ταινία για μένα»!

Θεωρούμενος ένας από τους κορυφαίους κινηματογραφιστές που κόσμησαν ποτέ τον χώρο της έβδομης τέχνης, ο άνθρωπος που μας χάρισε αρκετά ξακουστά αριστουργήματα, όπως το «8½», την «Ντόλτσε Βίτα», τις «Νύχτες της Καμπίρια», το «Αμαρκόρντ» και τον «Δρόμο», για να αναφέρουμε μερικά μόνο, περιέβαλε τη θαυματουργή τέχνη του κινηματογράφου με τη μαγεία που της πρέπει.

Μπολιάζοντας καλλιτεχνική φαντασία, αισθητική δεινότητα και τον ανθρώπινο πόθο για ζωή, το δίπολο του πραγματικού και του φανταστικού παύει να διαπερνιέται αντιφατικά στα φιλμ του, στέλνοντας τις διαχωριστικές γραμμές στον κάλαθο των αχρήστων.

Κι αν οι ταινίες του λειτουργούν ως μάθημα σκηνοθεσίας για τις επόμενες γενιές κινηματογραφιστών, κατέχουν συνάμα ξεχωριστή θέση στις καρδιές και το μυαλό κάθε λάτρη του σινεμά…

Πρώτα χρόνια

Ο Φεντερίκο Φελίνι γεννιέται στις 20 Ιανουαρίου 1920 στην ιταλική λουτρόπολη του Ρίμινι μέσα σε οικογένεια της μεσοαστικής τάξης. Το ξακουστό θέρετρο της Αδριατικής διέθετε πληθώρα καλλιτεχνών του δρόμου, ακροβατών και κλόουν, αλλά και πολλά τσίρκο, σκηνές που θα χαραχτούν στη μνήμη του μικρού παιδιού και θα ανασυγκροτηθούν αργότερα στις περισσότερες από τις ταινίες του.

Ασίγαστος από πιτσιρικάς, άλλαξε συχνά απόφαση για την καριέρα που ήθελε να ακολουθήσει, ψάχνοντας πάντα το ιδανικό. Αφού τελείωσε το σχολείο, αποφάσισε να γίνει δικηγόρος, γρήγορα όμως τα παράτησε. Σειρά είχε κατόπιν η δημοσιογραφία, όταν έβαλε σκοπό να γίνει αστυνομικός συντάκτης, κάτι που θα εγκατέλειπε όμως και θα πήγαινε για άλλα.

Δεν πέρασε βέβαια ποτέ από σχολή κινηματογράφου, δουλεύοντας πια ως καρτουνίστας και φιλοτεχνώντας αφίσες ταινιών. Το 1939 θα βρεθεί στις τάξεις δεκαπενθήμερου περιοδικού με κόμιξ, απ’ όπου είχαν ξεπηδήσει ουκ ολίγοι σεναριογράφοι και σκηνοθέτες της προπολεμικής περιόδου.

Παράλληλα με το σκάρωμα σχεδίων και καρικατούρων, ο Φελίνι ανεβαίνει στη σκηνή ως κωμικός, κάτι που θα του εξασφαλίσει μια πρώτη φήμη στην ιταλική showbiz. Σύντομα θα μεταπηδήσει στο σινεμά ως ηθοποιός και θα εμφανιστεί σε πλήθος ταινιών στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου.

Το 1943 θα παντρευτεί τη σαφώς γνωστότερη ηθοποιό Τζουλιέτα Μασίνα, στο πλάι της οποίας θα ερμηνεύσει κι άλλους ρόλους στο σινεμά, με την επιρροή της ίδιας στον Φελίνι να είναι καθοριστική για την επαγγελματική του εξέλιξη, όπως άλλωστε διατεινόταν ο ίδιος ο σκηνοθέτης για τη μούσα του, στο πλάι της οποίας πέρασε 50 χρόνια, μέχρι να τους χωρίσει ο θάνατος…

Διαπρεπής σκηνοθέτης

Η καθοριστική στιγμή που θα τον έκανε να αλλάξει ρότα στη ζωή ήρθε το 1945, όταν ο επίσης εμβληματικός σήμερα σκηνοθέτης Ρομπέρτο Ροσελίνι του ζήτησε τη βοήθειά του στη συγγραφή του σεναρίου «Ρώμη, ανοχύρωτη πόλη».

Τρία χρόνια αργότερα, ο Φελίνι θα ερμηνεύσει ρόλο στην επόμενη ταινία του Ροσελίνι, παίζοντας έναν αλήτη. Το ντεμπούτο του στη σκηνοθεσία θα έρθει το 1950 με τα «Φώτα του βαριετέ» και ακολουθούν η κωμωδία «Λευκός Σεΐχης» (1952) και το πρώιμο αριστούργημα «Οι Βιτελόνι» (1953), γεγονός που του εξασφαλίζει διθυραμβικές κριτικές και λειτουργεί ως εχέγγυο για τη συνέχιση της καριέρας του.

Ο «Δρόμος» (La Strada) βγαίνει στις αίθουσες το 1954 και κάνει γνωστό το όνομα του Φελίνι σε διεθνές επίπεδο. Μια από τις καλύτερες ταινίες της περιόδου, ήταν μια κοινή προσπάθεια που θα εκτόξευε στην κορυφή όλους τους συντελεστές: τον μαέστρο Φελίνι στη σκηνοθεσία, τον Νίνο Ρότα στη μουσική, τον Άντονι Κουίν και τη Μασίνα στην ηθοποιία! Η ταινία βραβεύτηκε φυσικά με Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και τιμήθηκε σε αναρίθμητα φεστιβάλ του πλανήτη…

Ακολουθούν κι άλλες σπουδαίες ταινίες, μεταξύ των οποίων «Οι Νύχτες της Καμπίρια», αν και ορόσημα στέκουν φυσικά τα κομψοτεχνήματα «Γλυκιά Ζωή» (Dolce Vita – 1960) και «8½» (1963), ταινίες που θα ενθρονίσουν τον Φελίνι στο σκηνοθετικό στέμμα του πλανήτη, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων τόσο από πλευράς καθολικής εκκλησίας (λόγω της ελεύθερης απεικόνισης του γυμνού) όσο και εκ μέρους της συντηρητικής ιταλικής κυβέρνησης για την κριτική στην αστική τάξη. Δεν υπάρχει κινηματογραφική λίστα που σέβεται τον εαυτό της που να μην περιλαμβάνει το «8½» στις 10 καλύτερες ταινίες του σινεμά όλων των εποχών και πράγματι έτσι είναι…

Την επόμενη ταινία του Φελίνι την περίμενε πια με ανυπομονησία όλος ο κόσμος και η πίεση ήταν αφόρητη για τον σκηνοθέτη. Η «Ιουλιέτα των Πνευμάτων» (1965) ήταν η πρώτη έγχρωμη ταινία του μαέστρο, στην οποία πρωταγωνιστεί και πάλι η σύζυγός του, η οποία είχε ήδη αρχίσει να έχει προσωπικά προβλήματα με τον Φελίνι. Ως αποτέλεσμα της συνεργασίας που δεν πήγε και πολύ καλά, ήταν το πρώτο φιλμ του σκηνοθέτη που συγκέντρωσε περισσότερες κακές κριτικές παρά επαίνους.

Σειρά είχε όμως το «Σατυρικόν» (1969), ταινία «επιστημονικής φαντασίας του παρελθόντος», όπως τη χαρακτήρισε ο ίδιος ο Φελίνι, όπου το γυμνό, τα όργια και η βία μπλέκονται αρμονικά σε μια κινηματογραφική γιορτή από τις λίγες…

Σταδιακή παρακμή

Οι επόμενες ταινίες του μεγάλου δημιουργού δεν θα είχαν ωστόσο μεγάλη επιτυχία, αν και βασίστηκαν στην ίδια συνταγή μείξης ονείρου και πραγματικότητας. Ξεχωρίζει πάντως το ονειρικό «Αμαρκόρντ» (1973), η καλύτερη ταινία του μετά το «Σατυρικόν», το οποίο μάλιστα θα του εξασφαλίσει το τέταρτο Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας!

Στη δεκαετία του ’80 ο μεγάλος δημιουργός τα βρήκε δύσκολα στη χρηματοδότηση των ταινιών του και παρέμεινε εν πολλοίς στο περιθώριο της κινηματογραφίας.

Τελευταία του ταινία ήταν «Η φωνή του φεγγαριού» το 1990, μακριά από τη λάμψη άλλων εποχών…

Τελευταία χρόνια

Μετά το τελευταίο του φιλμ, ο Φελίνι ασχολούταν περιστασιακά μόνο με το σινεμά, αν και ποτέ δεν σταμάτησε να σχεδιάζει την επόμενη ταινία του, που δεν θα γινόταν όμως πράξη ποτέ. Τον Απρίλιο του 1993 βραβεύτηκε με άλλο ένα Όσκαρ, για τη συνολική προσφορά του στον κινηματογράφο, το οποίο και αφιέρωσε στην Τζουλιέτα Μασίνα, την παντοτινή σύντροφό του.

Λίγο αργότερα εκείνη τη χρονιά έπαθε εγκεφαλικό (Ιούνιος 1993) και έπεσε σε κώμα. Ο μεγάλος δημιουργός έφυγε από τη ζωή στις 31 Οκτωβρίου 1993, μία μέρα μετά την 50ή επέτειο γάμου του με τη Μασίνα, η οποία άφησε την τελευταία της πνοή 5 μήνες αργότερα, χτυπημένη από καρκίνο και απαρηγόρητη για τον χαμό του συντρόφου και συνεργάτη της.

Πολυβραβευμένος από τα κορυφαία κινηματογραφικά φεστιβάλ του πλανήτη και λατρεμένος από το κοινό, ο Φελίνι φιγουράρει στους δημιουργούς που άλλαξαν την πορεία της έβδομης τέχνης, παραμένοντας βαθύτατα ιδιοσυγκρασιακός ως το τέλος…

Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr