Ο θρύλος της κάντρι Τζόνι Κας

Τραγουδιστής, κιθαρίστας, τραγουδοποιός, συγγραφέας και ηθοποιός, οι τίτλοι του αμερικανού μουσικού Τζόνι Κας δεν λείπουν. Γνωστός -από την επιλογή του να ντύνεται στα μαύρα- ως ο «Άντρας με τα Μαύρα», ο Τζόνι Κας ανέμειξε με καινοτόμο τρόπο διαφορετικά είδη μουσικής, όπως κάντρι, ροκ, μπλουζ και γκόσπελ, για να χαρίσει στις ΗΠΑ αρχικά και κατόπιν στον κόσμο ολόκληρο μελωδίες που δεν είχαν ξανακουστεί ποτέ στο πεντάγραμμο. Αναμφίβολα ένας από τους μουσικούς με τη μεγαλύτερη επίδραση στους κατοπινούς συναδέλφους του, ο Κας άνοιγε τις συναυλίες του με τη σεμνότητα που τους άξιζε: «Γεια σας, είμαι ο Τζόνι Κας». Ντυμένος πάντα στα μαύρα και κρατώντας στο δεξί του χέρι την Gibson κιθάρα του, περπατούσε με νωχελικό βήμα και χαιρετούσε το κοινό του με την περίεργη, αργόσυρτη και βαριά φωνή του, σαν να μην τον γνώριζε κανείς! Κι όμως, ήταν ο θρύλος της κάντρι, ο άνθρωπος που έκανε γνωστό το ηχόχρωμα της λαϊκής αμερικανικής μουσικής στα πέρατα του κόσμου. Θλιμμένος, ευαίσθητος, θυελλώδης και μοναχικός, ο Τζόνι Κας ήρθε στον κόσμο για να τον γεμίσει με φλογερές μελωδίες, σκληρές και ευαίσθητες ταυτοχρόνως… Πρώτα χρόνια Ο Τζ.Ρ. «Τζόνι» Κας γεννιέται στις 26 Φεβρουαρίου 1932 στο Αρκάνσας των ΗΠΑ ως ένα από τα εφτά παιδιά μιας φτωχής αγροτικής φαμίλιας. Οι γονείς του δεν μπορούσαν να σκεφτούν όνομα για το παιδί, γι’ αυτό και τον βαφτίζουν J.R., αρχικά που θα αναγκαστεί να αλλάξει αργότερα ο Κας όταν κατατάχθηκε στον Στρατό, όπου απαγορεύονταν τα αρχικά στο όνομα! Κι έτσι υιοθετεί το «Τζον» (επίσημο στρατιωτικό όνομα Τζον Ρ. Κας), που αργότερα θα το κάνει «Τζόνι», όταν θα αρχίσει να ανεβαίνει σε μουσικές σκηνές. Ο J.R. θα περάσει λοιπόν τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής του στα βαμβακοχώραφα που νοίκιαζαν οι γονείς του, βοηθώντας από μικρός στις βαριές γεωργικές δουλειές. Η μουσική ήταν ωστόσο ο τρόπος της φαμίλιας να ξεδίνει, με την καλλίφωνη μητέρα του να τραγουδά ολημερίς ύμνους, μπαλάντες και κάντρι ήχους. Κι έτσι ο Τζόνι πιάνει την κιθάρα ήδη από τα 12 χρόνια ζωής, για να μην την ξαναφήσει ποτέ. Η μητέρα, διαισθανόμενη το ταλέντο του γιου της, μαζεύει κρυφά χρήματα και τον στέλνει στο τοπικό ωδείο για να πάρει ο μικρός μαθήματα τραγουδιού. Έπειτα όμως από μόλις τρία μαθήματα, ο δάσκαλος φωνητικής τον στέλνει σπίτι του, καθώς το μοναδικό τραγουδιστικό του στιλ δεν ήθελε φτιασίδια! Ήταν γεννημένος τραγουδιστής, έτσι του είπε… Και η θρησκεία έπαιξε όμως ρόλο στη μουσική κατάρτιση του εφήβου, ο οποίος ήθελε να γίνει από μικρός ιερωμένος. Ο τραγικός θάνατος ωστόσο του αδερφού του το 1944 αλλάζει τα σχέδιά του, αν και ο Κας δεν θα απομακρυνόταν ποτέ από τον Θεό… Ο Τζόνι Κας και οι Tennessee Two Το 1950, ο περιπετειώδης Κας αποφοιτεί από το Γυμνάσιο και εγκαταλείπει τη γενέτειρά του για το Μίσιγκαν, όπου πιάνει δουλειά ως καθαριστής σε εργοστάσιο αυτοκινήτων. Τόσο η βαριά δουλειά όμως όσο και το αδιέξοδο στο επαγγελματικό του μέλλον θα τον φέρουν σύντομα, έπειτα από μόλις έναν μήνα, στην Πολεμική Αεροπορία! Εκεί, στην εκπαίδευσή του στο Τέξας, είναι που θα γνωρίσει τη Βίβιαν Λιμπέρτο, την οποία ερωτεύεται παράφορα και παντρεύεται, αποκτώντας στην πορεία τέσσερις κόρες μαζί της. Στην Αεροπορία θα παραμείνει ο Κας για τέσσερα χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα το περάσει σε αμερικανική βάση στη Δυτική Γερμανία, όπου θα εκπαιδευτεί στις ραδιοφωνικές υποκλοπές των σοβιετικών μηνυμάτων! Στη Γερμανία είναι λοιπόν που θα αποφασίσει να αφιερωθεί στη μουσική: με μια χούφτα συναδέλφων, σχηματίζουν το συγκρότημα Landsberg Barbarians, και ο Τζόνι Κας ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή. «Ήμασταν χάλια», θα πει αργότερα, «αλλά η γερμανική μπίρα σε έκανε να νιώθεις σαν να ήσουν ο καλύτερος»! Ταυτόχρονα, στην περίοδο της Γερμανίας δοκιμάζει τις δυνάμεις του στη στιχουργική και σκαρώνει το «Folsom Prison Blues» το 1953.

Αφού απολυθεί το 1954 και εγκατασταθεί στο Μέμφις πια του Τενεσί, όπου και παντρεύτηκε τη Vivian, πιάνει δουλειά ως πωλητής ηλεκτρικών συσκευών, έχει όμως πια το μυαλό του μόνο τη μουσική. Κι έτσι σύντομα θα σκαρώσει με δυο μηχανικούς (Marshall Grant και Luther Perkins), συναδέλφους του μεγαλύτερου αδελφού του, το συγκρότημα Johnny Cash and the Tennessee Two! Η ροκαμπίλι μπάντα, όπως χαρακτηρίστηκε από τους παράγοντες των δισκογραφικών, αρχίζει να παίζει συχνά σε μουσικές σκηνές, παρά την πρωινή δουλειά των μελών της. Από το 1960, προστέθηκε στο συγκρότημα και ο ντράμερ W.S. Holland και η μπάντα φιγούραρε πια ως Johnny Cash and the Tennessee Three… Το Million Dollar Quartet Τον Ιούλιο του 1954, άλλος ένας άγνωστος μουσικός από το Μέμφις, που σε λίγο θα γινόταν «βασιλιάς», έκοψε τον πρώτο του δίσκο, πυροδοτώντας τη γνωστή μανία όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για τον τοπικό παραγωγό Sam Phillips της Sun Records. Ο λόγος φυσικά για τον Έλβις Πρίσλεϊ! Εντυπωσιασμένοι από την επιτυχία του νεαρού Έλβις, οι Κας, Grant και Perkins πάνε για ακρόαση στη Sun την ίδια χρονιά, ο παραγωγός όμως δεν ενδιαφέρεται για τα τραγούδια τους. Πεισμωμένη η μπάντα, επιστρέφει στις αρχές του 1955 με νέο τραγούδι στη φαρέτρα της, το «Hey Porter», που είχε γράψει λίγο πρωτύτερα ο Κας. Αυτό έμελλε να είναι το πρώτο σινγκλάκι της μπάντας, το οποίο παρά τη μέτρια υποδοχή του από το κοινό, έδωσε ενθαρρυντικά μηνύματα για το μέλλον των μουσικών. Κι έτσι το δεύτερο σινγκλ τους, το «Cry, Cry, Cry», της ίδιας χρονιάς, σκαρφάλωσε στο No 14 των Billboard charts! Αμέσως σχεδόν ακολουθούν μερικά ακόμα χιτάκια, κάποια εκ των οποίων σκαρφαλώνουν ως το Top 10 των singles, όπως τα «So Doggone Lonesome» και «Folsom Prison Blues», η πραγματική φήμη ωστόσο της μπάντας θα ερχόταν το 1956, όταν ο Κας γράφει και κυκλοφορεί το περίφημο «I Walk The Line», το οποίο εκτοξεύεται στην πρώτη θέση των charts και πουλά περισσότερα από 2 εκατομμύρια αντίτυπα! Η απαράμιλλη επιτυχία του Κας αλλά και η συνεργασία του με τον «πολύ» παραγωγό Phillips του ανοίγει διάπλατα όλες τις πόρτες. Ο ίδιος είναι πια μέλος μιας επίλεκτης ομάδας νεαρών μουσικών, στους οποίους περιλαμβάνονταν οι Έλβις Πρίσλεϊ, Καρλ Πέρκινς και Τζέρι Λι Λιούις, οι οποίοι θα γίνουν γνωστοί ως The Million Dollar Quartet. Κι έτσι, δημοφιλέστατος πια στα πέρατα της Αμερικής, ο Κας κυκλοφορεί το 1957, όντας ήδη πατέρας δύο παιδιών, το πρώτο του άλμπουμ, το «Johnny Cash with His Hot & Blue Guitar»… Ναρκωτικά και διαζύγιο Μέχρι τα μέσα του ’60, ο Τζόνι Κας ήταν ήδη αστέρι της μουσικής! Έχοντας ήδη μετακομίσει με την οικογένειά του στην Καλιφόρνια και εγκαταλείψει τη Sun για την Columbia Records (1958), ο Κας όργωνε τις ΗΠΑ σε ένα εξαντλητικό πρόγραμμα περιοδειών, που ανέρχονταν στο ανεπανάληπτο νούμερο των 300 εμφανίσεων τον χρόνο(!). Ο Τζόνι μαγεύει το κοινό με τις καινούριες του επιτυχίες, όπως το σπουδαίο «Ring of Fire» (1963) και το «Understand Your Man» (1964), και εμφανίζεται συνεχώς στο ράδιο. Το καταιγιστικό και εξαντλητικό πρόγραμμα όμως αφήνει το σημάδι του στην προσωπική του ζωή: τα ναρκωτικά και το αλκοόλ επιστρατεύονται για να τον συνδράμουν στις απανωτές εμφανίσεις και τις τουρνέ, την ίδια ώρα που λείπει συνεχώς από το σπίτι και αποξενώνεται έτσι από τη γυναίκα του, η οποία φροντίζει τώρα τα τέσσερα παιδιά του. Το 1966 η Βίβιαν καταθέτει αίτηση διαζυγίου και ο Κας επιστρέφει στο Μέμφις, με την προσωπική του ζωή να συνεχίζει να παίρνει την κάτω βόλτα: ο εθισμός του πια στα ναρκωτικά και το αλκοόλ είναι ξακουστός! Την επόμενη μάλιστα χρονιά θα βρεθεί από αστυνομικό σχεδόν ετοιμοθάνατος έξω από χωριό της Τζόρτζια, με τα αντίστοιχα στιγμιότυπα να μην έχουν τελειωμό: σύλληψη για λαθρεμπόριο αμφεταμίνης (προσπάθησε να την περάσει λαθραία από τα μεξικανικά σύνορα), κατά λάθος εμπρησμός δάσους στο Τενεσί (που κατέληξε σε εξαψήφιο πρόστιμο για τον Κας!) και πολλά-πολλά ακόμα. Ο ίδιος θα δηλώσει αργότερα για την κατρακύλα του: «Πήρα όλα τα ναρκωτικά που μπορούσε να πάρει κανείς και ήπια τα πάντα. Όλοι είπαν ότι ο Τζόνι Κας ξόφλησε … έμοιαζα με ζωντανό νεκρό». Η αποτοξίνωση και ο παράφορος έρωτας Με την καριέρα του λοιπόν στο αποκορύφωμά της, ο Κας βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στο σκοτάδι: αλκοόλ, βαρβιτουρικά, ναρκωτικές και ηρεμιστικές ουσίες είναι η καθημερινότητά του. Κι όταν φτάσει μέχρι και την απόπειρα αυτοκτονίας, αποφασίζει να σταματήσει την αυτοκαταστροφική πορεία. Το σημείο καμπής έρχεται το 1967, όταν τα φτιάχνει τελικά με τη μουσικό και στιχουργό Τζουν Κάρτερ, ο κεραυνοβόλος έρωτας με την οποία θα του ξαναδώσει όρεξη για ζωή και δημιουργία! Τα 13 χρόνια γνωριμίας και παράνομου έρωτα -καθώς κι αυτή ήταν παντρεμένη- θα λήξουν αισίως το 1968, όταν θα της κάνει πρόταση γάμου πάνω στη σκηνή. Με τη βοήθεια της Τζουν, ο Κας καθαρίζει από τα ναρκωτικά και επιστρέφει στη θρησκεία, ως ευσεβής χριστιανός πια. Με τη νέα σύζυγο στο πλευρό του, ο μέχρι πρότινος ξοφλημένος Κας κάνει δυναμικότατη επιστροφή! Το 1969 αναλαμβάνει τη δική του τηλεοπτική εκπομπή, το «The Johnny Cash Show», έναν κύκλο εκπομπών που παρουσιάζει στο κοινό σύγχρονους μουσικούς, που κυμαίνονται από τον Μπομπ Ντίλαν μέχρι και τον Λούις Άρμστρονγκ. Ταυτοχρόνως, η τηλεοπτική παρουσία δίνει στον Κας τη δυνατότητα να μιλήσει ανοιχτά για μια σειρά από καυτά θέματα, από τον Πόλεμο του Βιετνάμ και τη σωφρονιστική μεταρρύθμιση μέχρι και τα δικαιώματα των Ινδιάνων της Αμερικής! Και βέβαια τη χρονιά που ντεμπουτάρει η εκπομπή του, ο Κας παίρνει στο σπίτι δύο Βραβεία Γκράμι για τη ζωντανή ηχογράφηση που έκανε στις φυλακές Φόλσομ και Σαν Κουέντιν! Το «Johnny Cash at Folsom Prison» (1968), που γίνεται χρυσό τον Δεκέμβριο του 1969, συμπυκνώνει τον πολυετή αγώνα του Τζόνι Κας για την αλλαγή του σωφρονιστικού συστήματος: ο Κας τραγουδά, χειρονομεί στους φύλακες, πετά το καφέ βρόμικο νερό της φυλακής και τραγουδά μόνο για πάρτη των φυλακισμένων. Οι κρατούμενοι ενθουσιάζονται, τον αποθεώνουν και τον λατρεύουν. Ο δίσκος αποτέλεσε τη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία του… Ο ίδιος επισκέφθηκε πολλές φυλακές και τραγούδησε -πάντα δωρεάν- για τους τροφίμους, μεταφέροντας τις φρικιαστικές ιστορίες που του διηγήθηκαν στους γερουσιαστές, προκειμένου να τους κινητοποιήσει και να προτείνει βελτιώσεις για το ποινικό σύστημα της Αμερικής. Οι φυλακισμένοι δηλώνουν ότι οι συναυλίες και η υποστήριξη του Κας είχε αγγίξει τις ζωές τους, την ίδια στιγμή που γερουσιαστής ισχυρίζεται ότι «χρειαζόμαστε περισσότερο Τζόνι Κας». Τον Μάρτιο του 1970 υποδέχτηκε τη γέννηση του μόνου παιδιού που θα αποκτούσε με τον έρωτα της ζωής του, Τζουν Κάρτερ, τον Τζον Κάρτερ Κας… Η επόμενη δεκαετία θα δει την καριέρα του σε νέα δυναμική, με τα περίφημα σινγκλ «A Thing Called Love» (1972) και «One Piece at a Time» (1976), ενώ το 1972 θα κάνει και το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο, στο πλευρό του Κερκ Ντάγκλας στην ταινία «A Gunfight». Ταυτοχρόνως, σκαρώνει τα μουσικά θέματα για το φιλμ «Little Fauss and Big Halsy» (1970) και για την τηλεταινία «The Pride of Jesse Hallam» (1980)… Το 1975 ρίχνει στην κυκλοφορία την αυτοβιογραφία του, το «Man in Black», και παραμένει ενεργός καθ’ όλη τη δεκαετία του ’80 και τις αρχές του ’90, με νέες συνεργασίες με τους πρώην κολλητούς του στη Sun Records (Καρλ Πέρκινς, Τζέρι Λι Λιούις και Ρόι Όρμπινσον)… Ταυτοχρόνως, συνεργάζεται με όλους, από τον Κρις Κριστόφερσον μέχρι και τους U2, αν και στην προσωπική του ζωή αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα προβλήματα υγείας. Παρά ταύτα, εμφανίζεται συχνά στη σκηνή και δίνει συναυλίες που μένουν ιστορικές! Και βέβαια το 1992 περιλαμβάνεται πια στο Rock ‘n’ Roll Hall of Fame… Τελευταία χρόνια Το 2002 ο Τζόνι Κας κυκλοφορεί το προτελευταίο του άλμπουμ, το «American IV: The Man Comes Around», μια μείξη παλιών και νέων κομματιών του, αλλά και επανερμηνειών κλασικών κομματιών. Στα επόμενα χρόνια, η υγεία του επιδεινώθηκε και διαγνώστηκε πλέον με μια σπάνια νευρολογική νόσο. Σπάνια πια έκανε δημόσιες εμφανίσεις, ενώ τον Μάιο του 2003 έχασε και τον παντοτινό του έρωτα, την Τζουν Κάρτερ. Παρά την τραγωδία, ο Κας βρίσκει παρηγοριά στη μουσική και κλείνεται για άλλη μια φορά στο στούντιο, για να σκαρώσει αυτό που θα γινόταν το «American V: A Hundred Highways».

Η ηχογράφηση ολοκληρώθηκε μάλιστα λίγες εβδομάδες πριν από τον θάνατο του Τζόνι Κας, στις 12 Σεπτεμβρίου 2003, από επιπλοκές της νόσου του διαβήτη… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr