Ο Έλληνας που έσφιξε θερμά το χέρι του Χίτλερ και εμπνεύστηκε τα Τάγματα Ασφαλείας

Η Ιστορία θα τον χαρακτήριζε απλώς πετυχημένο έλληνα επιχειρηματία αν το όνομά του δεν είχε εμπλακεί σε μια μακρά σειρά ζοφερών και αναμφίβολα κομβικών γεγονότων για τη χώρα μας από τον Μεσοπόλεμο και μετά. Ο Ιωάννης Βουλπιώτης θα ήταν απλώς μέλος της οικονομικής αφρόκρεμας του καιρού του αν δεν αποτελούσε συνεργάτη των Γερμανών, συνομιλητή του Χίτλερ, του Μεταξά και του Πλαστήρα, επηρεάζοντας ενδεχομένως όσο λίγοι τις πολιτικές εξελίξεις μιας ολόκληρης εποχής. Πριν φέρει τους πρώτους εξοπλισμούς της Siemens στην Ελλάδα, ο Βουλπιώτης μετέτρεπε την ελληνική ραδιοφωνία σε προπαγανδιστικό όργανο του κατακτητή, διορίζοντας ακόμα και συνεργάτες του Γκέμπελς στο εθνικό ραδιοφωνικό ίδρυμα! Έχοντας ως ρυθμιστικό άρθρο πίστης το χρήμα και την εξουσία που μπορεί αυτό να εξασφαλίσει, ο έλληνας γαμπρός του ίδιου του φον Ζίμενς και αγαπημένος άλλοτε μαθητής του κορυφαίου ψυχολόγου Καρλ Γιουνγκ κατέφτασε και πάλι στην πολύπαθη χώρα μας μετά το διαζύγιό του με την κόρη του γερμανού μεγιστάνα ως άνθρωπος για όλες τις βρόμικες δουλειές. Με τον αέρα του κοσμοπολίτη και τις διασυνδέσεις του με την ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική ελίτ, θέλησε να θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό του τις ελληνικές τηλεπικοινωνίες και ειδικά το νέο μέσο της ραδιοφωνίας, αυξάνοντας τη δύναμη και την επιρροή του. Λειτουργώντας πρωτίστως παρασκηνιακά, θα είχε περάσει στα κιτάπια ως ο ιθύνων νους του σκανδάλου της Siemens του 1955 με τις αμαρτωλές συμβάσεις και τη βροχή από μίζες. O Βουλπιώτης, ωστόσο, είχε στο ενεργητικό του μια πληθώρα από τουλάχιστον αμφιλεγόμενες κινήσεις στα χρόνια της Κατοχής. Και δεν ήταν μόνο ο «ύποπτος» εξοπλισμός της ελληνικής ραδιοφωνίας με συστήματα της Telefunken (που εκπροσωπούσε) για να βγουν στον αέρα οι ναζιστικές προπαγανδιστικές εκπομπές. Ο Βουλπιώτης είχε ανταλλάξει άλλωστε μέχρι τότε τη διαβόητη χειραψία με τον Αδόλφο Χίτλερ, κάτι που για τον ίδιο ήταν «απλώς δουλειά». Αν και υπήρχε πάντα και κάτι άλλο, σαφώς πιο μαύρο από το αμοραλιστικό επιχειρηματικό φλερτ με το Γ’ Ράιχ και τη στενή συνεργασία με τον κατακτητή στα τραγικά χρόνια της Κατοχής. Ήταν το γεγονός ότι τα ανατριχιαστικά Τάγματα Ασφαλείας έφεραν και τη δική του σφραγίδα, αν δεν ήταν ο πρωταρχικός εμπνευστής τους! «Εφθάσαμεν να συζητάμε με τον Βουλπιώτη. Δεν έχομεν τώρα παρά να καλέσωμεν και τα Ες Ες» , διαμαρτυρόταν εξάλλου στις 24 Νοεμβρίου 1954 ο πρώην υπουργός Αλέξανδρος Καραθόδωρος μέσα στην πολιτική κόντρα που είχε ξεσπάσει στη Βουλή μεταξύ Παπάγου και Μαρκεζίνη με αφορμή άλλο ένα σκάνδαλο της Siemens, την ανάθεση του εκσυγχρονισμού του ΟΤΕ και των ελληνικών τηλεπικοινωνιών στον γερμανικό κολοσσό. Ο γερμανοτραφής Βουλπιώτης ήταν άλλωστε γνωστός από τα παλιά και πολλοί ήταν αυτοί που υπεδείκνυαν με νόημα πως τα κατοχικά αμαρτήματά του μπορεί να είχαν παραγραφεί, αλλά δεν ξεχάστηκαν κιόλας. Ο παλιός συνεργάτης του κατακτητή συνωμοτούσε στην Κατοχή προς πάσα σχεδόν κατεύθυνση, καλλιεργώντας σχέσεις τόσο με τις δυνάμεις του Άξονα όσο και με πράκτορες των Συμμάχων. Όταν μάλιστα φαινόταν πως το Γ’ Ράιχ θα καταποντιζόταν, ο Βουλπιώτης έχει τη φαεινή ιδέα να δημιουργηθούν τα Τάγματα Ασφαλείας ως ανάχωμα απέναντι στην εξάπλωση του κομμουνιστικού κινδύνου. Αλλά και ως τρόπος για να ξεπλυθούν οι αμαρτίες των δωσίλογων και πάσας φύσεως εγχώριων συνεργατών των ναζί φυσικά. Και πάλι όμως φαινόταν να είναι κάτι παραπάνω από αυτό, αφού μέσα στο συνωμοτικό πλαίσιο της δράσης του βρέθηκαν αργότερα στο προσωπικό του αρχείο ευχαριστήριες επιστολές αριστερών που είχαν γλιτώσει το απόσπασμα μετά την παρέμβασή του. Κι ενώ αθωώθηκε παμψηφεί από τα μετακατοχικά δικαστήρια των δωσίλογων, χάρη εν μέρει και στις καταθέσεις αντιστασιακών για τη σωτήρια δράση του, μέχρι τον θάνατό του (ανήμερα του φονικού σεισμού του ’99) δεν αποτίναξε ποτέ τη ρετσινιά του «συνοδοιπόρου των κατακτητών». Ο Βουλπιώτης ήταν ένα από τα επιχειρηματικά φαινόμενα που διακρινόταν για τη διπλωματία του: την ώρα που συναντιόταν με την ηγεσία του ΕΔΕΣ, διατηρούσε επαφές και με τον Δημήτρη Γληνό ως εκπρόσωπο του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ! Μετά εισηγούνταν βέβαια την επιστροφή του εξόριστου στρατηγού Πλαστήρα και την ανάδειξή του στο αξίωμα του προέδρου μιας γερμανοκινούμενης Ελληνικής Δημοκρατίας, τον οποίο θα άλλαζε στη συνέχεια στο σχέδιό του με τον ίδιο τον γερμανό ναύαρχο Φον Κανάρις! Παρά τα όσα του καταμαρτυρούσαν, ο Βουλπιώτης συνέχιζε να προκόβει στον μεταπολεμικό κόσμο εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της Siemens στην Ελλάδα. Η ζωή και η δράση του λειτουργεί ως άλλη μια υπόμνηση για τη διαπλοκή του κεφαλαίου με την πολιτική ηγεσία, ρίχνοντας φως στον καιρό που η αθηναϊκή ελίτ γλυκοκοίταζε τις δυνάμεις Κατοχής και μερίδα του πολιτικού κόσμου συμφωνούσε με την ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας, παρά το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς διακρίνονταν για τις δημοκρατικές τους ευαισθησίες. Ήταν μια ταραγμένη εποχή και ο Βουλπιώτης ήταν ένας από τους κινητήριους μοχλούς της…

Πρώτα χρόνια

O Ιωάννης Βουλπιώτης γεννιέται το 1902 ως γιος του γερματοτραφή ανώτατου αξιωματικού του ελληνικού Στρατού, Κωνσταντίνου Βουλπιώτη, και της Θάλειας Αγγελοπούλου-Αθανάτου, γόνου παλιάς αθηναϊκής οικογένειας νομικών και εκδοτών. Η μεγαλοαστική οικογένεια κρατούσε από μεγάλο τζάκι και παππούς του ήταν ο ίδιος ο Δημήτριος Βουλπιώτης, που είχε χρηματίσει υπουργός Παιδείας όταν ο σπουδαίος εξερευνητής Παναγιώτης Ποταγός θα είχε την ατυχία να σκοντάψει πάνω του! Ο μικρός Γιάννης φοίτησε στο Α’ Γυμνάσιο Αθηνών, γυμνασιάρχης του οποίου ήταν ο φωτισμένος δάσκαλος Δημήτριος Γληνός, μετέπειτα (στην Κατοχή) γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, με τον οποίο διατήρησε άριστες σχέσεις το «παιδί-θαύμα», όπως αποκαλούσε τον Βουλπιώτη. Επιδεικνύοντας άριστες σχολικές επιδόσεις, στάλθηκε μετά το πέρας των υποχρεώσεών του στο Μόναχο, κι αυτό για να σπουδάσει φιλοσοφία και ψυχολογία δίπλα στον ίδιο τον εισηγητή της αναλυτικής ψυχολογίας Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ! Ο Ιωάννης θα στραφεί τελικά στη νεότευκτη ηλεκτρονική μηχανολογία, στην οποία θα εκπονήσει μάλιστα δύο διδακτορικά. Ηλεκτρονική μηχανολογία στη Γερμανία του καιρού σήμαινε σχεδόν αποκλειστικά Siemens, μιας και ήταν ο ιδρυτής της φίρμας, Βέρνερ Ζίμενς, αυτός που ήταν πιονέρος του πεδίου. Ο νεότατος Βουλπιώτης προσλαμβάνεται στην αυτοκρατορία της Siemens στα 23 του χρόνια και με τις αδιαμφισβήτητες ικανότητές του ανεβαίνει γοργά τα σκαλιά της κορπορατικής ιεραρχίας. Πριν καν κλείσει μάλιστα το 25ο έτος της ηλικίας του, ο «χερ ντόκτορ» Βουλπιώτης αναλαμβάνει το ερευνητικό τμήμα της εταιρίας, την οποία διηύθυνε ένας από τους γιους του Βέρνερ, ο Καρλ Φρίντριχ. Εξίσου σύντομα θα λάβει χώρα και ο γάμος του Ιωάννη με την κόρη του γερμανού κροίσου, στο μικρό παρεκκλήσι δίπλα ακριβώς από το μέγαρο της δυναστείας των Ζίμενς. Το ζευγάρι θα αποκτήσει μια κόρη, η οποία θα ζήσει αργότερα στην κατεχόμενη Ελλάδα με τον πατέρα της και τη δεύτερη σύζυγό του, καθώς η εύθραυστη ψυχική υγεία της κόρης του Ζίμενς θα κάνει τον γάμο τους παρελθόν. Ο γερμανός βιομήχανος εκτιμά ωστόσο τις ικανότητες του πρώην γαμπρού του και δεν θέλει με τίποτα να τον χάσει. Κι έτσι του δίνει τις ευλογίες του και τον μετατρέπει σε έναν από τους ισχυρούς άντρες του κολοσσού, παραδίδοντάς του το τιμόνι των διεθνών σχέσεων του ομίλου AEG-Siemens-Telefunken. Οι προαγωγές δεν θα έχουν τέλος και σύντομα θα εκπροσωπεί στις συμβάσεις τη Siemens ως πληρεξούσιος διευθυντής της. Τώρα είναι παντρεμένος με τη θεσσαλονικιά καλλονή Έλεν Ευγενίδη, με την οποία θα αποκτήσει άλλες δύο κόρες. Πολύ αργότερα θα έκανε και έναν τρίτο γάμο…

Συνάντηση με τον Χίτλερ και επιστροφή στην Ελλάδα

Η μοιραία συνάντηση Αδόλφου-Ιωάννη έλαβε χώρα το 1936 και ο ηγέτης του Γ’ Ράιχ εντυπωσιάστηκε από την τεχνογνωσία του Βουλπιώτη ζητώντας του μια πλήρη έκθεση για την αξιοποίηση της τηλεόρασης ως μέσο προπαγάνδας. Η συνάντησή τους έγινε λίγους μήνες μετά την αφή της φλόγας των χιτλερικών Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 στο πλαίσιο μιας ελληνικής πολιτιστικής αποστολής στο Βερολίνο που χορηγούσε η Siemens. O πλούσιος, κοσμοπολίτης και φιλόδοξος Βουλπιώτης καταφτάνει με διπλή πλέον υπηκοότητα στην Αθήνα το 1938 ως πληρεξούσιος της Siemens (και της θυγατρικής Τelefunken) και αποκλειστικός συνομιλητής της στις διαπραγματεύσεις με το ελληνικό Δημόσιο. Ιδρύει επίσης την Τελεπόλ Α.Ε., την Ανώνυμο Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία (ΑΕΤΕ), τον πρόδρομο του γνωστού μας Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ), αλλά και την Ανώνυμη Ελληνική Ραδιοφωνική Εταιρεία (ΑΕΡΕ), πρόδρομο επίσης του μεταγενέστερου Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ)! Η ΑΕΡΕ θα γινόταν σύντομα ο επίσημος εκπρόσωπος της γερμανικής προσπάθειας για διείσδυση στους νευραλγικούς τομείς των ελληνικών τηλεπικοινωνιών και φυσικά της ραδιοφωνικής προπαγάνδας. Ο Βουλπιώτης χειρίζεται πλέον τις προμήθειες των τηλεφωνικών κέντρων και των ραδιοφωνικών εγκαταστάσεων της Ελλάδας. Με την υποστήριξη μάλιστα του πεθερού του, φον Ζίμενς, έχει στη διάθεσή του ειδικό τραπεζικό λογαριασμό για να δίνει «αφανείς προμήθειες» (μίζες) όποτε και όταν το έκρινε απαραίτητο. Διατηρεί σχέσεις με όλους, ξέρει πώς να κινεί υπογείως τα νήματα και συνδιαλέγεται αβίαστα με τους πάντες, ακόμη και με τον πάντα επιφυλακτικό απέναντί του Ιωάννη Μεταξά. «Δι’ αυτόν, τα πλέον απροσπέλαστα και πολυάσχολα γραφεία ήσαν περισσότερο προσιτά από τα καφενεία της Ομονοίας», γράφει χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Ελευθερία». Το στυγνό επιχειρηματικό δαιμόνιό του τον καθοδηγεί στις συναλλαγές του με τις ελληνικές κυβερνήσεις ως επίλεκτο μέλος της γερμανόφιλης ελίτ, τις οποίες είναι πάντα έτοιμος να δελεάσει με κάποιο δωράκι, «συμβολικού χαρακτήρα» συνήθως, όπως ένα ασυνήθιστο μοντέλο τηλεφωνικής συσκευής. Οι εξοπλιστικές προμήθειες της Siemens γιγαντώνονται με τον Βουλπιώτη επικεφαλής. Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως ακόμα και τις σειρήνες που διασάλπισαν στην Αθήνα την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εκείνος τις είχε πουλήσει στο ελληνικό Δημόσιο! Πλέον η θέση του στην ελληνική κοινωνία είναι τέτοια που τον Οκτώβριο του 1940, στις παραμονές της ιταλικής επίθεσης, ο Βουλπιώτης ταξιδεύει στο Βερολίνο ως επίσημος απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης σε μια ύστατη προσπάθεια να αποτραπούν τα σχέδια του Μουσολίνι. Στο δικό του σπίτι φιλοξενήθηκε επίσης τον Ιανουάριο του 1941 ο απεσταλμένος των Γερμανών που μετέφερε πρόταση στον διάδοχο Παύλο να λήξει ο Ελληνο-Ιταλικός Πόλεμος με ανακωχή στα βουνά της Ηπείρου…

Τα ύποπτα χρόνια της Κατοχής

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής, ο Ιωάννης Βουλπιώτης εμφανίζεται ως ο πλέον προνομιακός συνομιλητής των Γερμανών, απολαμβάνοντας ένα ιδιότυπο καθεστώς ασυλίας, πιθανότατα με διάταγμα του ίδιου του Φύρερ, καθώς ο φον Ζίμενς φαινόταν να μεσολαβεί τόσο για τον πρώην γαμπρό του όσο και για την εγγονή του φυσικά, την Αννίτα, η οποία ζει στην κατεχόμενη Ελλάδα με τον πατέρα της και τη δεύτερη σύζυγό του Έλεν. Τώρα (1941) χρηματίζει γενικός διευθυντής της κρατικής ραδιοφωνίας (ΑΕΡΕ), στην εποχή δηλαδή που τα ερτζιανά της χώρας μας μετατρέπονται σε φερέφωνο της ναζιστικής προπαγάνδας. Στον στενό πυρήνα των εκλεκτών του φίλων περιλαμβάνεται η ναζιστική αφρόκρεμα, ονόματα δηλαδή όπως του ίδιου του ναυάρχου Βίλχελμ Κανάρις, επικεφαλής της Διεύθυνσης Κατασκοπείας και Αντικατασκοπείας του Γ’ Ράιχ. Οι σχέσεις του Βουλπιώτη με τον ισχυρό άντρα της ναζιστικής κατασκοπείας τον καθιστούσαν αυτομάτως ύποπτο για κατασκοπευτική δράση στην Ελλάδα. Στο κατοχικό ραδιόφωνο συνεργάζεται με δημοσιογράφους θερμών γερμανικών αισθημάτων και διορίζει ακόμα και ανθρώπους που είχαν περάσει από τα γραφεία του ίδιου του Γιόζεφ Γκέμπελς! Ταυτόχρονα, διατηρεί σχέσεις ακόμα και με τον ΕΔΕΣ, φροντίζοντας να κρατήσει για σειρά ετών τη Λουκία Ζέρβα, σύζυγο του Ναπολέοντα Ζέρβα, ως ιδιαιτέρα γραμματέα του στην ΑΕΡΕ. Όταν πάντως ο Ζέρβας αποκήρυξε τους προδότες τον Οκτώβριο του 1943 με τοιχοκολλήσεις στους δρόμους της Αθήνας δεν παρέλειψε να κάνει αναφορά και στον ισχυρό άντρα της Siemens: «Μέλη οργανώσεως ΕΔΕΣ ουδεμίαν σχέσιν έχουν με προδότες όπως Βουλπιώτης. Στοπ. Τούτον εφημερίδες μας εις Αθήνας εχαρακτήρισαν ως ποταπόν προδότην. Στοπ»… Παρά το γεγονός ότι είναι ευρύτερα γνωστό πως επίσημος ιδρυτής του ΕΔΕΣ θεωρείται ο Ζέρβας, υπάρχουν πηγές που πιστώνουν στον Βουλπιώτη τις πρωτοβουλίες για τη δημιουργία του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου, ώστε να επανέλθει στο προσκήνιο ο δημοφιλής στρατηγός Πλαστήρας, που ήταν εξόριστος στη Γαλλία. Στο διαμέρισμα του Βουλπιώτη μπαινόβγαινε η πολιτική και στρατιωτική ελίτ, μεταξύ αυτών οι στρατηγοί Γονατάς και Πάγκαλος, ο ίδιος ο Ζέρβας και ο Βασίλειος Ντερτιλής. Ο Βουλπιώτης είχε πάντως την οξύνοια να παραμείνει μακριά από τιμητικές θέσεις σε διοικητικά συμβούλια και κρατικές υπηρεσίες στα χρόνια της Κατοχής, θέλοντας να τηρήσει αποστάσεις από τον κατακτητή. Όλοι ήξεραν βέβαια πως αποτελούσε εκλεκτό συνομιλητή των Γερμανών. Το διαμέρισμά του στη Βασιλίσσης Σοφίας, απέναντι ακριβώς από τη Γερμανική Πρεσβεία, ήταν πόλος έλξης για γερμανούς αξιωματούχους κι εκείνος μπορούσε να μπαινοβγαίνει στην πρεσβεία ανενόχλητος. Ο Βουλπιώτης μεθόδευε μια δική του λύση, θέλοντας να φέρει στην Ελλάδα τον φον Κανάρις, να τον μεταμορφώσει σε Έλληνα (Γουλιέλμο Κανάρη τον ήθελε!) προβάλλοντας τις υποτιθέμενες ελληνικές του ρίζες και να τον ανακηρύξει πρόεδρο της γερμανόφιλης Ελληνικής Δημοκρατίας. Την πρόταση φέρεται να απέρριψε ο ίδιος ο ναύαρχος, ο οποίος σύντομα θα έχανε τη ζωή του όταν θα κρινόταν ένοχος προδοσίας από τον Φύρερ…

Ο ιθύνων νους των Ταγμάτων Ασφαλείας

Ο Βουλπιώτης θα παραδεχτεί ότι ήταν εκείνος που εισηγήθηκε πρώτος την ιδέα για τα κατοχικά Τάγματα Ασφαλείας, έχοντας την αμέριστη συμπαράσταση των Ράλλη, Πάγκαλου και Γονατά. Πρόκειται για τους ένοπλους παραστρατιωτικούς σχηματισμούς των «γερμανοτσολιάδων» με τη χακί φουστανέλα και τα γερμανικά άρβυλα που συγκροτούνται το 1943-44 με τις ευλογίες του κατακτητή (Βέρμαχτ) για την αντιμετώπιση του «κομμουνιστικού κινδύνου» που αντιπροσωπεύει ο ΕΛΑΣ. «Αγαπητέ μου, η ιδέα για τη δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας στηριζόταν αποκλειστικά και μόνο στην προσπάθεια του αστικού καθεστώτος, δηλαδή στη μη κομμουνιστικοποίηση της Ελλάδας, όταν κάποια στιγμή θα απελευθερωνόταν από τους κατακτητές», είχε δηλώσει ο ίδιος ο Βουλπιώτης στον δημοσιογράφο Δημοσθένη Κούκουνα πριν από 40 χρόνια. «Πράγματι, έγιναν παρεκτροπές και ακόμη, θα έλεγα, εγκληματικές πράξεις. Τέτοια όμως έγιναν και από την άλλη πλευρά, μάλιστα κατά κόρον, με τις δολοφονίες αθώων πολιτών. Ποιος μπορεί να έχει αντίρρηση ότι με τα Τάγματα Ασφαλείας δεν διασώσαμε το αστικό καθεστώς και δεν αφήσαμε την Ελλάδα να γίνει στάχτη;». Αυτά έλεγε όμως και ο κατοχικός πρωθυπουργός Ιωάννης Ράλλης στις συνομιλίες του με τους Γερμανούς. Ο γερμανόφιλος Βουλπιώτης φαίνεται πάντως να αλλάζει στάση όσο η Αντίσταση δυναμώνει και τον κατηγορούν τώρα για επίμονο φλερτ με τις αντάρτικες οργανώσεις. Οι ταγματασφαλίτες, σύμβολα στη λαϊκή μας συνείδηση της προδοσίας και του δωσιλογισμού, αποκαλούνταν κάποιες φορές και «Βουλπιώτηδες». Όπως ξέρουμε, συγκροτήθηκαν μεν για την αποφυγή της σοβιετικοποίησης της Ελλάδας αποκρούοντας τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» που αντιπροσώπευαν το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, μετατράπηκαν ωστόσο σε καταφύγιο για πάσης φύσεως κακοποιά στοιχεία, εγκληματίες, ποινικούς υπόδικους και καταζητούμενους, προβαίνοντας σε απίστευτες θηριωδίες εναντίον όσων μάχονταν τον κατακτητή. Ο Βουλπιώτης ήταν αυτός που βολιδοσκόπησε τις προθέσεις των Γερμανών για τα Τάγματα Ασφαλείας, καθώς αρχικά δεν ήθελαν καν να ακούσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτός διατηρούσε εξάλλου επαφές με τον πρώην στρατιωτικό ακόλουθο της Γερμανίας στην Αθήνα, Κρίστιαν φον Κλεμ, και ήταν ξανά αυτός που ενημέρωσε τον αρχηγό των Ες-Ες της Ελλάδας και πήρε τη σύμφωνη γνώμη του, κάτω από τις ευλογίες του Πάγκαλου και του Γονατά.

Μεταπολεμικά καμώματα

Ο Βουλπιώτης θα βρισκόταν αντιμέτωπος, πλάι σε χιλιάδες ακόμα, με την προκλητικά επιεική μετακατοχική δικαιοσύνη, η οποία παρέκαμψε το ακανθώδες θέμα των Ταγμάτων Ασφαλείας αφού «δεν συνεκροτήθησαν επί σκοπώ προκλήσεως εμφυλίου πολέμου, αλλά προς εμπέδωσιν της διαταραχθείσης τάξεως»! Το κατηγορητήριο που απαγγέλθηκε τον Φεβρουάριο του 1946 στην πρώτη δίκη των δωσίλογων ήταν βαρύτατο: «Ι. Βουλπιώτης, παραπέμπεται ίνα δικασθεί ότι ενίσχυσε την πολεμικήν προσπάθεια του εχθρού και εξήρεν το έργον αυτού διά του ραδιοφώνου ενσπείρων την ηττοπάθειαν μεταξύ του ελληνικού λαού. Κατέδωκεν έλληνας πολίτας και αξιωματικούς εις τον εχθρόν, εκμεταλλευόμενος δε την γερμανομάθειάν του και την θέσιν του συνήψε μετά της γερμανικής εταιρείας Τελεφούνκεν εις την οποίαν παρέδωκεν όλους τους ελληνικούς ραδιοσταθμούς» (διάβαζες στα «Νέα» στις 22 Φεβρουαρίου 1946). Ο Βουλπιώτης αθωώθηκε τελεσίδικα από όλα τα δικαστήρια των δωσίλογων, καθώς δεκάδες μάρτυρες υπεράσπισης έσπευσαν να καταθέσουν ότι τους έσωσε από το εκτελεστικό απόσπασμα. Προσωπικότητες μάλιστα καθόλου τυχαίες, αφού όλοι τους είχαν διακριθεί για την αντιστασιακή τους δράση. Όπως μας λέει σήμερα η κόρη του από τον δεύτερο γάμο του, Ιζαμπέλλα Παλάσκα, στο προσωπικό αρχείο του πατέρα της υπάρχουν πάνω από 1.500 ευχαριστήριες επιστολές ανθρώπων που διασώθηκαν από τον Βουλπιώτη κατά τη διάρκεια του πολέμου! Αν ήταν όντως δωσίλογος ή αν έσωσε αντιθέτως ανθρώπους από το απόσπασμα, κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Η μεταπολεμική αποκατάσταση εξάλλου πολλών ήταν αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής παρά αποδείξεων. Εξίσου αληθές είναι επίσης το γεγονός πως αμέσως μετά την Απελευθέρωση στήθηκε μια σωστή βιομηχανία παραγωγής βεβαιώσεων «εθνικής νομιμοφροσύνης», με στόχο την κοινωνική αποκατάσταση αμφιλεγόμενων προσωπικοτήτων. Το 1944 οι εταιρίες του επιτάχθηκαν πάντως ως εχθρικές προς την Ελλάδα, αν και εκείνος αθωώθηκε παμψηφεί και στη δεύτερη δίκη των δωσίλογων. Όπως αθωώθηκε και από την κατηγορία του παράνομου πλουτισμού κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αφού φαινόταν να έχει χάσει ένα καλό τμήμα της περιουσίας που κατείχε πριν από τον πόλεμο. Ο ίδιος πάντως μετά την αθώωσή του κατέφυγε στη Ρώμη, όπου ασχολήθηκε με το επιχειρείν, και το 1950 επέστρεψε στην -τότε Δυτική- Γερμανία, πριν τον ξαναστείλει η Siemens στην Ελλάδα ως εκπρόσωπό της. Το 1952 η κυβέρνηση του Παπάγου ζήτησε τη βοήθειά του για την προσέλκυση γερμανικών πιστώσεων και επενδύσεων, δίνοντας ως αντάλλαγμα την υπόσχεση να αποδώσει πίσω τις γερμανικές περιουσίες που είχαν κατασχεθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο. Το όνομα του Βουλπιώτη θα εμπλεκόταν και σε ένα ακόμα σκάνδαλο, αυτό της Siemens επί Παπάγου το 1955. Παραμονές του Δεκαπενταύγουστου του 1955 ξεσπά λοιπόν το μνημειώδες «σκάνδαλο Ζίμενς», στο οποίο ο μεν Συναγερμός κατηγορεί τον Βουλπιώτη ως δόλιο, σκευωρό και συκοφάντη, ενώ εκείνος καταγγέλλει πως μέλη της κυβέρνησης του Συναγερμού του ζητούσαν μίζες. Όλα ξεκίνησαν από μια επιστολή που έστειλε ο Βουλπιώτης στον Παπάγο, στην οποία καταγγέλλει ότι ο υφυπουργός Συγκοινωνιών, Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, καθυστερεί σκοπίμως την υπογραφή της σύμβασης του ΟΤΕ με τη Siemens-Halske. Την επιστολή Βουλπιώτη ο Παπάγος την έστειλε αμέσως στον υπουργό Συγκοινωνιών, Κωνσταντίνο Καραμανλή, και τις εφημερίδες. Ο Καραμανλής κάλεσε τον Παπακωνσταντίνου σε απολογία και εκείνος χαρακτήρισε συκοφαντική την επιστολή. Εξοργισμένος ο Παπακωνσταντίνου, αφού υπέβαλε την παραίτησή του, κατέφυγε στον εισαγγελέα όπου κατέθεσε μήνυση κατά του Βουλπιώτη για συκοφαντική δυσφήμιση. Τότε ήταν που δήλωσε στη Βουλή ο πρώην υπουργός Καραθόδωρος το περίφημο: «Εφθάσαμεν να συζητάμε με τον Βουλπιώτη. Δεν έχομεν τώρα παρά να καλέσωμεν και τα Ες-Ες». Η σύμβαση αφορούσε σε προμήθεια 50.000-60.000 αυτόματων τηλεφώνων σε «τιμές διεθνούς ανταγωνιστικότητος», αν και εντωμεταξύ οι υπηρεσίες του υπουργείου Συγκοινωνιών είχαν προσκομίσει πιο συμφέρουσες προσφορές του σουηδικού ομίλου Ericsson. Ο Καραμανλής ήρθε σε ρήξη με τη Siemens για τη «Σύμβαση Ζίμενς», λέγοντας: «Το 1955 ήρθα σε ανοικτή ρήξη με την Ζίμενς εξ αιτίας μιας συμβάσεως την οποία η εταιρία αυτή είχε διαπραγματευθεί με τα υπουργεία Εξωτερικών και Συντονισμού (Στεφανόπουλος και Παπαληγούρας) και η οποία ήταν, όχι μόνον επαχθής, αλλά και σκανδαλώδης, όπως απεδείχθη εν συνεχεία. Αρνούμενος, παρά τας πιέσεις να υπογράψω την σύμβαση, υπέβαλα την παραίτησή μου. Το αποτέλεσμα ήταν να εξυφανθεί από τον αντιπρόσωπο της εταιρείας Βουλπιώτη, ενθαρρυνόμενο και από ορισμένους κυβερνητικούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων ο Στεφανόπουλος και ο Μπόμπολας, εναντίον του τότε υφυπουργού μου Κ. Παπακωνσταντίνου, η γνωστή σκευωρία με στόχο να πλήξει εμένα». Την παραίτηση Καραμανλή αρνήθηκε πάντως να κάνει δεκτή ο βασιλιάς. Ο Ιωάννης Βουλπιώτης κάθισε στο εδώλιο, δικάστηκε και καταδικάστηκε στις 4 Οκτωβρίου 1955 σε φυλάκιση 14 μηνών. Η ίδια ποινή, που δεν είχε ανασταλτικό χαρακτήρα, παρέμεινε και στο Εφετείο όπου είχε προσφύγει ο Βουλπιώτης. Ως μάρτυρες κατηγορίας πέρασαν πλήθος υπουργών, ακόμα και ένας εκ των ηγετών της Αντιπολίτευσης, ο Σοφοκλής Βενιζέλος! Ο Παπακωνσταντίνου αποκάλυψε ότι ο Βουλπιώτης είχε ζητήσει να τον προσλάβουν τεχνικό σύμβουλο στον ΟΤΕ για μια δεκαετία με αμοιβή 1 εκατομμυρίου δολαρίων. Ο ισχυρός άντρας της Siemens παραδέχτηκε στη θυελλώδη δίκη ότι είχε ζητήσει την αστρονομική αμοιβή, όχι όμως για τον ίδιο, αλλά για λογαριασμό του κολοσσού. Ο Βουλπιώτης πέρασε λιγότερο από έναν χρόνο στη φυλακή και μόλις βγήκε εγκατέλειψε για μια δεκαετία την Ελλάδα. Επιστρέφοντας, επέλεξε να ζήσει στο περιθώριο, αφήνοντας στο σκοτάδι όλες τις σκιές πίσω από το κατοχικό success story του. Ο Ιωάννης Βουλπιώτης άφησε την τελευταία του πνοή στην Αθήνα το 1999 και το 2013 η κόρη του, Ιζαμπέλα Παλάσκα, δημοσίευσε το βιβλίο της «Άγγελος ή Δαίμονας: Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου», θέλοντας να διαλευκάνει το μυστήριο Ιωάννης Βουλπιώτης… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr