Ο γερμανός εφευρέτης και οραματιστής άφησε βαριά κληρονομιά στον νεοσύστατο τότε τομέα του ηλεκτρισμού και των πρακτικών εφαρμογών του, εκεί στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Ταυτοχρόνως, διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της ηλεκτρικής βιομηχανίας, με την περαιτέρω συνεισφορά του στον σχεδιασμό και τη βελτίωση του τηλέγραφου να στρώνει το έδαφος για την ομώνυμη φίρμα που ίδρυσε το 1847, η οποία έμελλε να εκτοξευτεί σε παγκόσμιο επιχειρηματικό κολοσσό.
Αν και η μεγαλύτερη συνεισφορά του παραμένει η δουλειά του στην ηλεκτρομηχανική, όπου έδειξε περίτρανα στον πλανήτη ότι ο ηλεκτρισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ενέργειας, συμβάλλοντας κι αυτός με τη σειρά του στη μεταμόρφωση του κόσμου.
Και βέβαια η τολμηρή φίρμα που ίδρυσε θα γινόταν παγκοσμίως γνωστή για τον επιτυχημένο χειρισμό της σε μια σειρά από τεχνολογικά περίπλοκους και εξαιρετικά δύσκολους τεχνικούς άθλους, όπως η τηλεγραφική σύνδεση Ευρώπης-Ινδίας (από το Λονδίνο στην Καλκούτα)!
Ως πιονέρος της ηλεκτρικής εποχής του ανθρώπου και εφευρέτης τρομερός, δεν θα μπορούσε να μην τιμηθεί από τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ’ το 1888, με τον τίτλο ευγενείας «φον» να προσκολλάται έτσι πριν από το επίθετό του…
Πρώτα χρόνια και στρατιωτική καριέρα
Ο Έρνστ Βέρνερ φον Ζίμενς γεννιέται στις 13 Δεκεμβρίου 1816 σε κωμόπολη έξω από το Ανόβερο ως το τέταρτο από τα 14 παιδιά μιας πολύτεκνης οικογένειας φτωχών χωρικών. Παρά την καταραμένη ανέχεια, κάτι πρέπει να είχε η συγκεκριμένη φαμίλια, λες και το γονίδιο της επιστήμης κυλούσε στις φλέβες των παιδιών που επιβίωσαν από τις αρρώστιες και την ασιτία: ο μικρότερος αδερφός του, Καρλ Βίλχελμ Ζίμενς, ήταν επίσης τρομερός μηχανικός και πολυεφευρέτης (συμμετείχε σε πολλές εφευρέσεις του Βέρνερ, όπως στον τηλέγραφο και την ατμοκίνηση), ο οποίος πέρασε όλη του τη ζωή στη Βρετανία, εγκαθίδρυσε τον τηλέγραφο στη χώρα και έγινε στο τέλος ιππότης για τη συνεισφορά του, μένοντας γνωστός ως σερ Ουίλιαμ Ζίμενς.
Όσο για τον ακόμα νεότερο αδερφό, τον Καρλ Χάινριχ Ζίμενς, επίσης εφευρέτη, αυτός πήγε στη Ρωσική Αυτοκρατορία μεταφέροντας στις βαλίτσες του τον τηλέγραφο των Ζίμενς, οικογενειακή βλέπετε υπόθεση, μια περιπέτεια για την οποία τιμήθηκε με τίτλο ευγενείας από τον τσάρο Νικόλαο Β’.
Επιστροφή στην παιδική ηλικία όμως των Ζίμενς, με την εξαθλίωση να αναγκάζει σύντομα τον μεγάλο αδερφό να εγκαταλείψει τη βασική εκπαίδευση για να δουλέψει. Αφού περάσει από διάφορες δουλειές του ποδαριού, ο Βέρνερ κατατάσσεται στον πρωσικό στρατό, καθώς ήθελε διακαώς να γίνει μηχανικός και το Πυροβολικό θα μπορούσε να του προσφέρει δωρεάν την εκπαίδευση που τόσο αναζητούσε.
Αφού περάσει και από τη Στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου για τρία χρόνια, το 1838 θα τον βρει να κερδίζει το ψωμί του ως υπολοχαγός. Έξι χρόνια αργότερα, ανέλαβε τη θέση του επικεφαλής του εργαστηρίου εφαρμογών του Πυροβολικού, έχοντας ήδη επιδείξει τις πρώτες του ηλεκτρικές εφαρμογές, που του εξασφάλισαν μια πρώτη φήμη: το 1842, για παράδειγμα, ανακάλυψε μια μέθοδο επιμετάλλωσης με ηλεκτρισμό.
Σύντομα ο ηλεκτρολόγος μηχανικός επιφορτίστηκε με τη στρατιωτική υπεράσπιση γερμανικού λιμανιού από τον στόλο των Δανών (1848), αλλά και την οχύρωση πολλών πόλεων της χώρας του…
Η περιπέτεια με τον τηλέγραφο που γέννησε έναν κολοσσό
Μαγεμένος από τον ηλεκτρισμό και τα φαινόμενά του, ο Ζίμενς πειραματίστηκε εκτεταμένα με τη νέα αυτή ανθρώπινη τρέλα, διαβλέποντας από την αρχή την πρακτική προοπτική της. Στο στόχαστρο έβαλε τον ηλεκτρικό τηλέγραφο (1846), την εφεύρεση του Βρετανού Charles Wheatstone δηλαδή, τη λειτουργία του οποίου βελτίωσε άρδην, συνειδητοποιώντας αμέσως τις προοπτικές του για την παγκόσμια επικοινωνία.
Ο δικός του τηλέγραφος δούλευε αυτοματοποιημένα, με την ακίδα-δείκτη που προσάρμοσε να κάνει τη συσκευή απίστευτα εργονομική και λειτουργική, εγκαταλείποντας τους μόνιμους μαγνήτες του Wheatstone για χάρη της ηλεκτρικής ενέργειας. Ήταν πια έτοιμος να ρίξει την εφεύρεσή του στην αγορά.
Κι έτσι την επόμενη χρονιά, με τον φίλο του μηχανικό Johann Georg Halske (1814-1890), ίδρυσαν την εταιρία ηλεκτρικών εφαρμογών και κατασκευής τηλεγράφων Ζίμενς-Χάλσκε (Telegraphenbauansalt von Siemens & Halske), με αντικείμενο την ανάπτυξη του τηλέγραφού του (1η Οκτωβρίου 1847). Την ίδια εποχή εγκατέλειψε τη θέση του στον γερμανικό στρατό για να αφιερωθεί ολόψυχα τόσο στις εφευρέσεις όσο και την επιχειρηματική περιπέτεια.
Αμέσως σχεδόν, η νεοσύστατη εταιρία υπέγραψε συμβόλαιο με το κράτος για την κατασκευή της πρώτης τηλεγραφικής γραμμής της Γερμανίας (από το Βερολίνο στη Φρανκφούρτη), ενώ ταυτοχρόνως σχεδόν αναλαμβάνει και συμβόλαια με τον στρατό για την εγκατάσταση της συσκευής του στις μονάδες της χώρας. Οι προοπτικές ήταν κάτι παραπάνω από ελπιδοφόρες!
Κι έτσι, την ώρα που ο Βερνέρ ασχολείται με την ανάπτυξη της τηλεγραφικής σύνδεσης Βερολίνου-Φρανκφούρτης, αποφασίζει να επεκτείνει την εταιρία του στο εξωτερικό, δίνοντάς της έτσι πολυεθνικό χαρακτήρα. Ο αδελφός του Βίλχελμ ανέλαβε το παράρτημα της Βρετανίας (Λονδίνο) και ο Χάινριχ το υποκατάστημα στη Ρωσία (Αγία Πετρούπολη), καταλήγοντας κι αυτοί με τη σειρά τους σε παχυλά συμβόλαια για την τηλεγραφική σύνδεση Αγγλίας και Ρωσίας αντίστοιχα. Ο συνεργάτης όμως του Βέρνερ, Χάλσκε, διαφώνησε με την επέκταση της φίρμας, θεωρώντας την κίνηση ιδιαιτέρως τολμηρή, κι έτσι αποχώρησε από την εταιρία, η οποία περιήλθε στα χέρια των Ζίμενς.
Κι έτσι, όταν η Siemens επεκτάθηκε και στη Γαλλία με παράρτημα στο Παρίσι, ήταν πια μια από τις κορυφαίες εταιρίες ηλεκτρικών εφαρμογών της Ευρώπης…
Άλλες εφευρέσεις
Ο δαιμόνιος Βέρνερ δεν θα σταματούσε όμως εκεί. Με το ηθικό του αναπτερωμένο και τις τσέπες του πια γεμάτες, θα ασχοληθεί με διάφορες πλευρές του ηλεκτρισμού, εφευρίσκοντας πρακτικές εφαρμογές. Κι έτσι στη Γερμανία θα μείνει γνωστός ως ο «πατέρας» της ηλεκτρικής μηχανικής στη χώρα.
Στις κορυφαίες συνεισφορές του περιλαμβάνονται ο μετατροπέας κινούμενου πηνίου (1877), μια εφεύρεση που έμελλε να εξελιχθεί στο γνωστό μας μεγάφωνο (στα τέλη της δεκαετίας του 1920), ενώ το 1880 σχεδίασε τον πρώτο ηλεκτρικό ανελκυστήρα του κόσμου. Δύο χρόνια αργότερα, θα άφηνε τη σφραγίδα του σε άλλη μια εφεύρεση που θα γινόταν δημοφιλέστατη: το ηλεκτρικό λεωφορείο, γνωστό ως τρόλεϊ! Είχε εξάλλου ασχοληθεί ήδη από το 1869 με την περιπέτεια του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου…
Σε επίπεδο επιστημονικής συνεισφοράς, ο Ζίμενς ανακάλυψε ανεξάρτητα τη δυναμοηλεκτρική αρχή (την παρουσίασε στην Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου το 1866) και έστρεψε το ερευνητικό ενδιαφέρον της εποχής του στην περιπέτεια με τον ηλεκτρισμό και τα πηνία. Ταυτοχρόνως, έθεσε τις βάσεις για τη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσης. Και βέβαια υπάρχει και η πρώιμη εργασία του πάνω στην ηλεκτρική γεννήτρια, που παρουσίασε στη Βασιλική Εταιρία και τον έκανε φίρμα στους επιστημονικούς κύκλους της Ευρώπης…
Προσωπική ζωή και τελευταία χρόνια
Όπως είπαμε, κάτω από την υψηλή επίβλεψη του μεγάλου αδερφού, η Siemens εγκατέστησε στη Ρωσία ένα τεράστιο τηλεγραφικό δίκτυο, περιλαμβανομένης και της γραμμής από την Αγία Πετρούπολη ως την Κριμαία, κατά τη διάρκεια μάλιστα του Πολέμου της Κριμαίας. Την ίδια στιγμή, ο Βέρνερ λειτουργούσε ως σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης σε θέματα επικοινωνίας, ενώνοντας ταυτοχρόνως τηλεγραφικά τη χώρα από άκρη σε άκρη. Ο ίδιος σχεδίασε το πρώτο πλοίο του κόσμου για την επίστρωση τηλεγραφικών καλωδίων στη θάλασσα, το φοβερό και τρομερό «Φαραντέι», το οποίο μετά το 1875 θα ένωνε τηλεγραφικά Αμερική και Ευρώπη με 5 υποβρύχια καλώδια κατά μήκος του Ατλαντικού, ένα πραγματικά κολοσσιαίο έργο σε τεχνικές απαιτήσεις.
Και μιλώντας για τιτάνιους τεχνολογικούς άθλους, ο Βέρνερ επίβλεψε προσωπικά την κατασκευή του ινδο-ευρωπαϊκού τηλέγραφου, από το Λονδίνο στην Καλκούτα μέσω Βερολίνου, Οδησσού και Τεχεράνης (ολοκληρώθηκε το 1870), που έφερε τον κόσμο σαφώς πιο κοντά.
Κι έτσι, όταν ο Βέρνερ αποσύρθηκε από την ενεργό διαχείριση της εταιρίας του το 1889, η Siemens αριθμούσε πια 5.000 υπαλλήλους. Ο δαιμόνιος εφευρέτης και επιχειρηματίας είχε ήδη τιμηθεί με διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (1860), ήταν μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της χώρας του (1873) και το 1888 απέκτησε και τίτλο ευγενείας.
Όχι ότι σταμάτησε ποτέ να εργάζεται για λογαριασμό της επιστήμης. Ο Ζίμενς βοήθησε τα μέγιστα στην υιοθέτηση αυστηρών προτύπων στις επιστημονικές μετρήσεις, σχεδιάζοντας μεταξύ άλλων ακόμα και γαλβανόμετρο. Και βέβαια, πάντα άνθρωπος της εποχής του και φιλελεύθερος στις ιδέες του, βρήκε χρόνο να ασχοληθεί και με τα κοινά, υπηρετώντας από το 1866 την πρωσική Βουλή ως ένα από τα πλέον εξέχοντα μέλη της.
Ο Βέρνερ φον Ζίμενς είχε παντρευτεί δύο φόρες: με την πρώτη του σύζυγο, Mathilde Duman, παντρεύτηκε το 1852 και απέκτησε δύο γιους. Δύο χρόνια μετά τον θάνατό της, ανέβηκε και πάλι τα σκαλιά της εκκλησίας με την ξαδέλφη του Antonie Siemens, στο πλευρό της οποίας απέκτησε άλλα δύο παιδιά.
Κι έτσι, στις 6 Δεκεμβρίου 1892, μία εβδομάδα πριν από τα 76α γενέθλιά του και λίγες μόνο μέρες πριν από την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων του, ο φον Ζίμενς έφυγε από τη ζωή ως ένας πάμπλουτος άνθρωπος και τιμημένος εφευρέτης. Προς τιμή του εξάλλου η ηλεκτρική αγωγιμότητα μετριέται έκτοτε σε ζίμενς…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr
