Ο ιστορικός κατασκευαστής ελαστικών Τζιοβάνι Μπατίστα Πιρέλι

Η ιστορία της Pirelli είναι άλλη μια επιχειρηματική περιπέτεια που ευοδώθηκε χάρη στην ισχυρή θέληση και την αποφασιστικότητα του πατριάρχη της δυναστείας, αλλά και τη συνεχή δίψα του για καινοτομία. Και βέβαια συμπίπτει χρονικά με την ιστορία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ελαστικών, καθώς ήταν μόλις τρεις οι πιονέροι των ελαστικών που θα γίνονταν αργότερα τιτάνες του χώρου: ο Ιταλός Τζιοβάνι Πιρέλι, ο Βρετανός Τζον Ντάνλοπ και ο Γάλλος Αντρέ Μισλέν (και ο αδερφός του Εντουάρ)! Ο Πιρέλι συνέβαλε στην ανάπτυξη των ελαστικών αλλά και των ηλεκτρικών καλωδίων, καθώς το βουλκανισμένο καουτσούκ του βρήκε αμέτρητες εφαρμογές και αναζωογόνησε αρκετούς βιομηχανικούς κλάδους. Η εταιρία που ίδρυσε ο Πιρέλι το 1872 στο Μιλάνο συνεχίζει όπως ξέρουμε να είναι ένας από τους ηγέτες της αγοράς και παραμένει ακόμα σε οικογενειακά χέρια. Και όλα ξεκίνησαν από έναν 24χρονο μηχανικό που ήθελε απλώς να φτιάχνει προϊόντα από καουτσούκ, όπως τηλεγραφικά καλώδια και υποθαλάσσια μόνωση καλωδίων, όταν και σκέφτηκε κάποια στιγμή να στρέψει το ενδιαφέρον του στα λάστιχα ποδηλάτων…

Πρώτα χρόνια

Ο Τζιοβάνι Μπατίστα Πιρέλι γεννιέται στις 27 Δεκεμβρίου 1848 στη Βαρένα του Κόμο, που ήταν τότε μέρος της Αυστρο-Ουγγαρίας. Μεγάλωσε μέσα σε φτωχή αλλά αγαπημένη οικογένεια και κατάφερε, παρά τις δυσκολίες, να λάβει τεχνική εκπαίδευση με ειδίκευση στη μηχανική. Ήταν το 1861 όταν κατέφτασε γεμάτος όνειρα στο Μιλάνο για να φοιτήσει σε τεχνική σχολή με κατεύθυνση τα μαθηματικά. Εκεί αγάπησε όμως τη μηχανική και σύντομα θα βρεθεί στο Πανεπιστήμιο της Παβίας (1865) να ασχολείται με τη φυσική και τη μηχανική. Ο Πιρέλι αποφοίτησε πρώτος στην τάξη του και απέσπασε έτσι ένα ικανοποιητικό χρηματικό βραβείο για την εκπαιδευτική επίδοσή του. Το ασίγαστο πνεύμα του θα τον κάνει να ψαχτεί πολύ για το πώς θα επένδυε το έπαθλο και κάποια στιγμή (1872) θα πάρει την απόφαση να ανοίξει ένα μικρό εργαστήριο για την παραγωγή προϊόντων από καουτσούκ. Το επιχειρηματικό του όραμα ήταν απόλυτα σωστό, καθώς το εργαστήριο του Μπατίστα ήταν το μόνο εξολοκλήρου αφιερωμένο στα ελαστικά προϊόντα σε όλη την Ιταλία και ένα από τα ελάχιστα της Ευρώπης…

Ο εργοστασιάρχης Πιρέλι

Ως ανεξάρτητος επιχειρηματίας, ο Πιρέλι επικέντρωσε τη δράση του στην παραγωγή αγαθών από καουτσούκ αλλά και από gutta-percha, το δέντρο της Νοτιοανατολικής Ασίας ο χυμός του οποίου χρησιμοποιούνταν τότε για τα πάντα, από τα ηλεκτρονικά μέχρι και τα σφραγίσματα των δοντιών (ακόμα και για χρήσεις που λίγο αργότερα θα εξαφάνιζε η έλευση του βακελίτη). Οι δουλειές πήγαιναν αρκετά καλά, το μονωμένο ηλεκτρικό καλώδιο του Πιρέλι είχε γίνει μέχρι το 1884 ευρωπαϊκή σταθερά (το πρωτοέφτιαξε το 1879) και ο επιχειρηματίας αναζητούσε τώρα χρηματοδότη για την επέκταση της δραστηριότητάς του. Με νέα κεφάλαια να εισρέουν στην επιχείρησή του, έκανε τότε την κίνηση-ματ μετατρέποντας τη μονάδα κατασκευής σε χώρο παρασκευής ενός ιδιαιτέρως επικερδούς τομέα: την παραγωγή μονωμένων υποθαλάσσιων τηλεγραφικών καλωδίων. Όχι ότι έμεινε φυσικά εκεί: το 1883 ασχολήθηκε με την εγκατάσταση των ηλεκτρικών καλωδίων και η ηλεκτροδότηση της Σκάλας του Μιλάνου έφερε τη δική του σφραγίδα. Το 1885 άρχισε να παράγει ελαστικά για τις ρόδες των αμαξών και το 1886 έφτιαχνε υποθαλάσσια καλώδια για τον τηλέγραφο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, τα τηλεγραφικά καλώδιά του μπορούσαν πια να λειτουργήσουν και κάτω από το έδαφος και εκεί, στη στροφή του 20ού αιώνα, επέκτεινε για άλλη μια φορά τη δραστηριότητά του παράγοντας τώρα λάστιχα ποδηλάτων. Οι εξαγωγές των προϊόντων του έφταναν από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, κάνοντας τον Πιρέλι έναν ιδιαιτέρως ευκατάστατο άνθρωπο. Πλέον τα κέρδη ήταν τέτοια και οι εξαγωγές τόσο παγκόσμιες που το 1878 ο Πιρέλι αποφάσισε να αγοράσει ένα πλοίο ώστε να στρώνει μόνος του τα τηλεγραφικά καλώδια στον πυθμένα της θάλασσας. Αν και ήταν τα λάστιχά του αυτά που θα τον έκαναν γνωστό στα πέρατα της οικουμένης, αν και αυτή η δραστηριότητα θα έπρεπε να περιμένει λίγο ακόμα, μέχρι να εμφανιστούν φυσικά τα πρώτα τροχοφόρα και να περάσει η αυτοκίνηση το εμβρυακό της στάδιο! Πράγματι, το πρώτο ελαστικό για χρήση στην αυτοκίνηση (αλλά και τις μοτοσικλέτες) βγήκε από τη μονάδα παραγωγής του Πιρέλι το 1899 και δύο χρόνια αργότερα, το 1901, ο κατασκευαστής έριξε στην αγορά το αχτύπητο «Ercole», την καινοτόμα λειτουργία του οποίου κατοχύρωσε με πατέντα. Ο «Ιωάννης ο Βαπτιστής», όπως τον αποκαλούσε χαϊδευτικά το εργατικό δυναμικό του, ήταν σχεδόν λαϊκός ήρωας, ένας βιομήχανος που αγαπούσε τους υπαλλήλους του και έφτανε συχνά πολύ μακριά για να ικανοποιεί τα αιτήματά τους. Τα δυο παιδιά του, ο Πιέρο και ο Αλμπέρτο Πιρέλι, εντάχθηκαν στο δυναμικό της Pirelli το 1904 και έφεραν άνεμο ανανέωσης αλλά και επεκτατικές τάσεις: εκεί που ο πατέρας τους είχε ανοίξει μόλις μία μονάδα παρασκευής εκτός Ιταλίας (στην Ισπανία το 1902), το νέο αίμα ίδρυσε αμέσως μεγάλα εργοστάσια σε Ελβετία, Αγγλία (1914), αλλά και Τουρκία και Λατινική Αμερική (Αργεντινή – 1917). Ο Πιρέλι συνδέθηκε από την πρώτη στιγμή με τους αγώνες ταχύτητας και τα αγωνιστικά ελαστικά του εμφανίστηκαν ήδη από το 1907 στο Ράλι του Παρισιού. Μέχρι τη δεκαετία του 1920, ο Τζιοβάνι ήταν ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης της ιταλικής λαστιχοποιίας και ένας από τους μεγάλους παίκτες της ευρωπαϊκής αγοράς. Ο ίδιος ανακάλυψε επίσης τη χρήση του λινέλαιου ως σκληρυντικού για τα ελαστικά του, κάτι που ευνόησε τη χρήση τους στους αγώνες ταχύτητας. Τα αγωνιστικά με τα λάστιχα του Πιρέλι έδρεψαν δάφνες σε αγώνες ταχύτητες αυτοκινήτων και μηχανών και έγιναν θρύλοι στους αγώνες αντοχής όπως ο περίφημος Mille Miglia. Όσο για το επιμηκυμένο «P» του λογοτύπου της φίρμας, αυτό γεννήθηκε μια μοιραία μέρα του 1908 όταν ο αντιπρόσωπος του Πιρέλι στην Αμερική αποβιβάστηκε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη για να προωθήσει το ιταλικό προϊόν στην ακμαία αμερικανική αγορά. Ο πλασιέ συνειδητοποίησε ότι η φίρμα του δεν είχε κάποιο διακριτικό γνώρισμα που να την κάνει να ξεχωρίζει από τη «ζούγκλα» που αντίκριζε μπροστά του με τις τεράστιες επιγραφές και τα φανταχτερά εμπορικά σήματα. Και ήταν ακριβώς από σχέδιο που έφτιαξε στα πρόχειρα ο πλασιέ πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί που θα γεννιόταν το παράξενο αυτό «Ρ», τόσο περίεργο που τραβούσε τα βλέμματα του κόσμου με το αναπάντεχο σχήμα του. Κανείς δεν περίμενε φυσικά να είχε τέτοια επίδραση στην αναγνωρισιμότητα μιας φίρμας που ερχόταν ολοταχώς να γίνει παγκόσμια, κι όμως! Το 1922, η Pirelli & Co μπήκε στο Χρηματιστήριο του Μιλάνου και μέσω μιας σειράς επιθετικών στρατηγικών εγκαθίδρυσε περαιτέρω την ηγεμονία της στον χώρο. Όσο για τον πατριάρχη της δυναστείας Τζιοβάνι Μπατίστα Πιρέλι, αυτός έφυγε από τον κόσμο στις 20 Οκτωβρίου 1932 στο Μιλάνο, προλαβαίνοντας να δει το όραμά του να αποκτά παγκόσμια απήχηση και τους υπαλλήλους του να ανέρχονται πια στους 55.000… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr