Πρόταση μομφής κατά του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα κατέθεσε πριν από λίγη ώρα ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας. Τι σημαίνει όμως αυτό στην πράξη;
Καταρχάς πρόταση μομφής ή πρόταση δυσπιστίας ονομάζεται στον χώρο της πολιτικής η διαδικασία που απαιτείται για την καθαίρεση ενός ατόμου (ή μιας κυβέρνησης γενικότερα) από θέση ευθύνης όταν θεωρηθεί ότι αυτό είναι ανεπαρκές, δεν εκπληρώνει ορθά τις υποχρεώσεις του ή είναι επιζήμιο για τη χώρα. Το καθεστώς που διέπει στο ελληνικό πολιτικό σύστημα τον τρόπο κατάθεσης μιας τέτοιας πρότασης, προβλέπει το άρθρο 84 του Συντάγματος και το άρθρο 142 του Κανονισμού της Βουλής.
Ειδικότερα, το άρθρο 84 του Συντάγματος, αναφέρει στην δεύτερη παράγραφο:
«H Bουλή μπορεί με απόφασή της να αποσύρει την εμπιστοσύνη της από την Κυβέρνηση ή από μέλος της. […] H πρόταση δυσπιστίας πρέπει να είναι υπογραμμένη από το ένα έκτο τουλάχιστον των βουλευτών (σ.σ. 50 εν προκειμένω) και να περιλαμβάνει σαφώς τα θέματα για τα οποία θα διεξαχθεί η συζήτηση».
Ακολούθως αναφέρεται ότι «η συζήτηση για την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας αρχίζει μετά δύο ημέρες από την υποβολή της σχετικής πρότασης, εκτός αν η Kυβέρνηση, σε περίπτωση πρότασης δυσπιστίας, ζητήσει να αρχίσει αμέσως η συζήτηση, η οποία δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από τρεις ημέρες από την έναρξή της». Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι «η ψηφοφορία για την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση» αλλά μπορεί και να αναβληθεί για σαράντα οκτώ ώρες, αν το ζητήσει η Kυβέρνηση.
Πρόταση εμπιστοσύνης δεν μπορεί να γίνει δεκτή, αν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, η οποία δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού των βουλευτών.
Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, τουτέστιν 120 βουλευτές. Kατά την ψηφοφορία για της πιο πάνω προτάσεις ψηφίζουν οι Yπουργοί και Yφυπουργοί που είναι μέλη της Bουλής.
Όπως αναφέρει ο Κανονισμός της Βουλής στο άρθρο 142, η πρόταση δυσπιστίας υποβάλλεται στον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου σε δημόσια συνεδρίαση της Βουλής. Η σχετική συζήτηση αρχίζει με την ομιλία δύο βουλευτών από εκείνους που υπογράφουν την πρόταση δυσπιστίας (εν προκειμένω του ΣΥΡΙΖΑ), ενώ υπάρχουν και δύο σημαντικές λεπτομέρειες.
Πρώτον, ότι η κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να μετατρέψει την πρόταση μομφής κατά του υπουργού της σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση συνολικά (όπως συμβαίνει για κάθε κυβέρνηση μόλις κερδίσει τις εθνικές εκλογές και συγκληθεί η νέα Βουλή).
Και δεύτερον, ότι δεν μπορεί να υποβληθεί από την αντιπολίτευση νέα πρόταση δυσπιστίας εάν δεν περάσει ένα εξάμηνο από την απόρριψη της προηγούμενης όμοιας πρότασης, εκτός εάν υπογράφεται από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
