Κανείς δεν ξυπνάει ένα πρωί και ξαφνικά έχει μια έντονη επιθυμία να βρίσκονται τα πάντα υπό τον έλεγχό του, καταστάσεις, άνθρωποι και αποτελέσματα. Δεν γίνεται κάποιος «control freak» από το πουθενά.
Αυτή η τάση δημιουργείται μέσα από εμπειρίες που δημιουργούν στο άτομο την αίσθηση πως το να έχει τα πάντα υπό έλεγχο είναι ο μόνος τρόπος να είσαι ασφαλής. Και δεν μιλάμε απλώς για κάποιον «οργανωτικό» ή «υπεύθυνο». Μιλάμε για έναν άνθρωπο που νιώθει δυσάρεστα ή αγχώνεται όταν τα πράγματα δεν γίνονται με τον «σωστό» (δηλαδή τον δικό του) τρόπο.
Τυπικά χαρακτηριστικά ενός control freak
- Δυσκολεύεται να αναθέσει καθήκοντα σε άλλους και επιδίδεται σε μικροδιαχείριση.
- Είναι υπερβολικά επικριτικός και συχνά χειραγωγεί.
- Νιώθει στρες όταν δεν έχει προβλέψει ή σχεδιάσει κάτι.
- Δεν μπορεί να χειριστεί απροσδόκητες αλλαγές.
- Έχει αυξημένη ανησυχία για την πιθανότητα αποτυχίας ή λαθών.
- Πιστεύει πως αν δεν «πάρει την κατάσταση στα χέρια του», όλα θα πάνε στραβά και παίρνει συχνά αποφάσεις για τους άλλους.
- Δυσκολεύεται να χαλαρώσει ή να απολαύσει αυθόρμητες στιγμές.
- Εμφανίζει συχνά σημάδια τελειομανίας.
Πώς νιώθει ένας control freak
To Bolde, επικαλούμενο ειδικούς και έρευνες, παρουσιάζει 14 βασικούς λόγους που σε κάνουν control freak, αλλά και κάποιες απλές συμβουλές για το τι μπορείς να κάνεις ώστε να χαλαρώσεις και να απολαύσεις τη ζωή περισσότερο…
1. Έμαθες νωρίς ότι το να έχεις τον έλεγχο σημαίνει να είσαι ασφαλής
Όταν όλα στο σπίτι ήταν χαοτικά, κατάλαβες ότι αν αναλάμβανες εσύ, τα πράγματα κυλούσαν καλύτερα. Από μικρός/ή μπορεί να ετοίμαζες μόνος/η το φαγητό σου ή να ήσουν ο «οργανωτής» της οικογένειας. Αυτό έγινε κανόνας επιβίωσης. Τώρα, όμως, σε εξουθενώνει. Δοκίμασε να δώσεις μια μικρή ευθύνη αλλού, π.χ. άσε κάποιον άλλον να διαλέξει τι θα φάτε ή να αναλάβει την ευθύνη για κάποιες δουλειές. Ο κόσμος δεν θα καταρρεύσει.
2. Το χάος στην παιδική σου ηλικία σε έκανε να βρίσκεις παρηγοριά στη δομή
Όταν το σπίτι δεν είχε σταθερότητα -είτε συναισθηματική, είτε οικονομική- η οργάνωση έγινε το καταφύγιό σου. Σήμερα, συνεχίζεις να το κάνεις από συνήθεια. Πάρε μια ανάσα. Άφησε ένα σημείο στο σπίτι ατακτοποίητο ή πήγαινε κάπου χωρίς να έχεις κάνει πρόγραμμα. Θα διαπιστώσεις πως δεν θα πάθεις τίποτα.
3. Πιστεύεις ότι κανείς άλλος δεν μπορεί να κάνει «σωστά» εκτός από σένα
Έχεις απογοητευτεί όταν ανέθεσες κάτι και δεν έγινε όπως ήθελες. Οπότε, αποφάσισες πως πρέπει να τα κάνεις όλα μόνος/η. Όμως έτσι, κουράζεσαι και στερείς στους άλλους την ευκαιρία να μάθουν. Δοκίμασε να αναθέσεις κάτι και μην επέμβεις. Ίσως σε εκπλήξει θετικά το αποτέλεσμα.
4. Το μυαλό σου τρέχει σε σενάρια καταστροφής όταν χαλαρώνεις τον έλεγχο
Αν δεν ελέγξεις κάτι για τελευταία φορά, νομίζεις ότι όλα θα πάνε στραβά. Αυτές οι σκέψεις είναι άγχος, όχι πραγματικότητα. Ρώτα τον εαυτό σου: Πόσο πιθανό είναι πραγματικά να γίνει αυτό που φοβάμαι; Συνήθως, καθόλου.
5. Σε φοβίζει το άγνωστο
Η αβεβαιότητα σε κάνει να νιώθεις άβολα ή ότι κάτι δεν πάει καλά. Όμως η ζωή δεν ελέγχεται απόλυτα. Χτίσε αντοχή στην αβεβαιότητα σταδιακά. Δοκίμασε να ζήσεις χωρίς να διαβάσεις κριτικές για το πού θα φας, χωρίς σχέδιο για το Σάββατο.
6. Ταυτίστηκες με τον ρόλο του «υπεύθυνου»
Ίσως ήσουν το μεγάλο παιδί, το ώριμο, το στήριγμα. Σήμερα, έχεις ξεχάσει πώς είναι να είσαι ξέγνοιαστος/η. Τόλμα να πας κάπου χωρίς προετοιμασία ή να βάλεις στο πρόγραμμα μια δραστηριότητα χωρίς σκοπό. Η ανεμελιά δεν είναι ανευθυνότητα.
7. Βλέπεις τους άλλους να κάνουν λάθη και… πονάς
Μπορεί να αισθάνεσαι δυσάρεστα όταν βλέπεις κάποιον να βάζει τα ρούχα λάθος στο πλυντήριο. Όμως αυτός ο εκνευρισμός είναι δικό σου θέμα. Δώσε χώρο. Άσε τους άλλους να κάνουν τα δικά τους λάθη και να μάθουν από αυτά.
8. Πιστεύεις ότι ο καλός σχεδιασμός αποτρέπει τη στεναχώρια
Σου έχουν συμβεί πράγματα που δεν θες να ξανασυμβούν. Πιστεύεις πως αν σχεδιάσεις τα πάντα, θα τα αποφύγεις. Αλλά ο πόνος δεν προβλέπεται πάντα — και πολλές φορές, οι όμορφες στιγμές έρχονται απ’ το πουθενά.
9. Έχεις ξεχάσει πώς είναι να εμπιστεύεσαι τη ροή των πραγμάτων
Κάποτε μπορούσες να χαθείς σε κάτι που αγαπούσες. Τώρα, όλα πρέπει να επιτηρούνται. Δοκίμασε να αφήσεις κάτι να κυλήσει μόνο του, χωρίς να το ελέγχεις. Θα δεις ότι πολλά πράγματα πάνε καλά και χωρίς την παρέμβασή σου.
10. Φοβάσαι την κριτική και το να φαίνεσαι ανεπαρκής
Αν γίνει λάθος, νομίζεις ότι όλοι θα δουν πόσο «ανεπαρκής» είσαι. Όμως κανείς δεν σε κρίνει τόσο αυστηρά όσο εσύ. Κάνε ένα μικρό λάθος επίτηδες. Πες το σε κάποιον. Δες ότι τίποτα τραγικό δεν συνέβη.
11. Βασίζεις την αξία σου στην επίδοση και την τάξη
Δεν οργανώνεις απλώς, αποδεικνύεις ότι αξίζεις. Όμως δεν είσαι τα επιτεύγματά σου. Αξίζεις και χωρίς να είναι όλα τέλεια. Άσε κάτι ανολοκλήρωτο και μην το φτιάξεις. Θα διαπιστώσεις ότι η αξία σου δεν αλλάζει.
12. Η ξεκούραση σε αγχώνει περισσότερο απ’ τη δουλειά
Όταν κάθεσαι, νιώθεις ότι κάτι «δεν κάνεις καλά». Δεν μπορείς να χαλαρώσεις γιατί έχεις ξεχάσει πώς είναι. Ξεκίνα με 5 λεπτά χωρίς καμία υποχρέωση. Απλώς… στάσου. Απόκτησε την ικανότητα να ξεκουράζεσαι όπως ακριβώς έχτισες την παραγωγικότητά σου.
13. Το τραύμα σε δίδαξε ότι η επιβίωση απαιτεί επαγρύπνηση
Αν έχεις περάσει δυσκολίες, η υπερ-επαγρύπνηση είναι λογική αντίδραση. Όμως τώρα που δεν χρειάζεται, σου περιορίζει τη ζωή. Δούλεψέ το με έναν θεραπευτή αν μπορείς – και στο μεταξύ, χαλάρωσε λίγο όταν νιώθεις ασφαλής.
14. Έμαθες ότι τα λάθη φέρνουν απόρριψη ή τιμωρία
Αν στο παρελθόν κάθε λάθος είχε κόστος, τώρα προσπαθείς να τα αποφύγεις με κάθε τρόπο. Αλλά τα λάθη είναι φυσιολογικά. Είναι ανθρώπινα. Δείξε καλοσύνη στον εαυτό σου όταν κάνεις ένα. Η αγάπη δεν απαιτεί τελειότητα.
Ο έλεγχος σου έδινε ασφάλεια, τώρα σε κρατάει πίσω
Ο έλεγχος μπορεί να ένιωθες ότι σε κρατούσε ασφαλή, αλλά τώρα μάλλον σε κρατάει πίσω. Αντί να προσπαθείς να προβλέψεις, να διορθώνεις και να προλαμβάνεις τα πάντα, δώσε στον εαυτό σου την ευκαιρία να ζήσει λίγο πιο ελεύθερα. Μπορεί να τρομάζει στην αρχή, αλλά η χαλάρωση είναι και αυτή δεξιότητα — και μπορείς να τη μάθεις.
