Για πολλά χρόνια, οι λεγόμενες «Μπλε Ζώνες» – περιοχές του κόσμου όπου οι άνθρωποι φαίνεται να ζουν πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο και καταγράφονται πολλοί υπεραιωνόβιοι – έχουν αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και γοητείας.
Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη αμφισβητεί την εγκυρότητα αυτού του φαινομένου, υποστηρίζοντας ότι η μακροζωία σε αυτές τις περιοχές μπορεί να οφείλεται περισσότερο σε λανθασμένες καταγραφές ηλικίας ή ακόμη και σε απάτη, παρά σε υγιεινές συνήθειες.
Μήπως τελικά οι «Μπλε Ζώνες» είναι ένα παραμύθι ή πραγματικά μπορούμε να αντλήσουμε από αυτές στοιχεία για τη μακροζωία.
Τι είναι οι Μπλε Ζώνες;
Ο όρος «Μπλε Ζώνες» καθιερώθηκε για πρώτη φορά από τον Dan Buettner στο βιβλίο του το 2005 και περιλαμβάνει πέντε περιοχές: την Οκινάουα στην Ιαπωνία, τη Σαρδηνία στην Ιταλία, τη Χερσόνησο Νικόγια στην Κόστα Ρίκα, την Ικαρία στην Ελλάδα και την κοινότητα των Αντβεντιστών στη Λόμα Λίντα της Καλιφόρνια.
Σύμφωνα με τον Buettner, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών μοιράζονται κοινές συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία: φυτική διατροφή, ισχυρές κοινωνικές σχέσεις, τακτική φυσική δραστηριότητα, χαλαρότερους ρυθμούς ζωής και σε κάποιες περιπτώσεις και λίγο κόκκινο κρασί.
Τι έδειξε η νέα μελέτη
Η νέα έρευνα, που διεξήχθη από τον Saul Justin Newman, θέτει υπό αμφισβήτηση το αφήγημα των Μπλε Ζωνών. Αναλύοντας δεδομένα από διάφορες χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία, Ιαπωνία και Ιταλία), ο Newman εντόπισε σοβαρά προβλήματα στην τεκμηρίωση ηλικίας. Για παράδειγμα, μόνο το 18% των «επιβεβαιωμένων» υπεραιωνόβιων είχαν πιστοποιητικό γέννησης, ενώ στην περίπτωση των ΗΠΑ κανένας δεν διέθετε τέτοια τεκμηρίωση.
«Η εισαγωγή της πιστοποίησης γέννησης συμπίπτει με μια απότομη μείωση του αριθμού των υπεραιωνόβιων», σημειώνεται στη μελέτη του Newman. Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης και κάποιες περιπτώσεις απάτης, όπου άνθρωποι που έχουν φύγει από τη ζωή εμφανίζονται ως ζωντανοί μόνο για να συνεχίσουν οι οικογένειες να λαμβάνουν συντάξεις.
Επιπλέον, ορισμένες Μπλε Ζώνες, όπως η Ικαρία, η Σαρδηνία και η Οκινάουα, συνδέονται με φτώχεια, υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας, ακόμη και με σύντομη μέση διάρκεια ζωής, παρά την εμφάνιση υπεραιωνόβιων.
Παρότι η μελέτη βρίσκεται ακόμη στη φάση της προδημοσίευσης και δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη από όμοτιμους, ειδικοί της δημόσιας υγείας υπογράμμισαν στο Health πως «εγείρει ισχυρά επιχειρήματα».
Είναι τελικά οι Μπλε Ζώνες ένα ψέμα;
Παρά την κριτική και τις αμφιβολίες, ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι η ιδέα των Μπλε Ζωνών εξακολουθεί να έχει αξία αν επικεντρωθούμε στη συνολική υγεία και το προσδόκιμο ζωής και όχι μόνο στον αριθμό των αιωνόβιων. Επιπλέον, περιοχές όπως η Γαλλία και οι σκανδιναβικές χώρες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αυτή την κατηγορία λόγω των υγιεινών τρόπων ζωής τους.
Ανεξάρτητα από τα ερωτήματα που προκύπτουν, οι πρακτικές που συνδέονται με τις Μπλε Ζώνες, όπως η φυτική διατροφή, η κοινωνικότητα, η άσκηση και η μείωση του στρες, παραμένουν χρήσιμες για την υγεία.
Ακόμα λοιπόν κι αν οι Μπλε Ζώνες δεν είναι οι «μαγικές» περιοχές, όπως παρουσιάστηκαν αρχικά, τα διδάγματά τους για έναν υγιεινό τρόπο ζωής παραμένουν πολύτιμα:
- Φυτική Διατροφή: Τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής άλεσης είναι βασικά για τη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών.
- Καθημερινή Άσκηση: Η τακτική κίνηση, από περπάτημα μέχρι πιο έντονη άσκηση, προάγει την καρδιαγγειακή υγεία.
- Διαχείριση Στρες: Η εξάσκηση mindfulness ή η τακτική χαλάρωση μπορεί να μειώσει τις επιπτώσεις του χρόνιου άγχους.
- Κοινωνική Σύνδεση: Οι ισχυρές σχέσεις με οικογένεια και φίλους βελτιώνουν τη συναισθηματική ευεξία και δίνουν νόημα στη ζωή.
- Ποιοτικός Ύπνος: Η σωστή ξεκούραση βοηθά το σώμα να ανακάμπτει και να ανανεώνεται.
Οι Μπλε Ζώνες μπορεί λοιπόν να μην υποστηρίζονται από απόλυτα αδιάσειστα στοιχεία, αλλά οι συνήθειες που αναδεικνύουν προσφέρουν ένα μονοπάτι προς τη βελτίωση της υγείας. Και το σημαντικό είναι να ενσωματώσουμε αυτές τις πρακτικές στη σύγχρονη καθημερινότητά μας, χωρίς την αναζήτηση «μαγικών λύσεων».
