Η ηλικία των 40 σηματοδοτεί μια σημαντική μετάβαση στη ζωή μας, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Είναι η στιγμή να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην προληπτική υγεία και να προσαρμόσουμε τον τρόπο ζωής μας για να διατηρήσουμε την ευεξία μας.

Ο κ. Γιώργος Θεοχάρης, ειδικός παθολόγος, πρόεδρος των «Γιατρών SOS», αναλύει στο Newsbeast.gr τις βασικές εξετάσεις που πρέπει να κάνουμε, άνδρες και γυναίκες, μόλις «πατήσουμε» τα 40, προκειμένου να διασφαλίσουμε καλή υγεία στο μέλλον. Ας τον ακούσουμε.

Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει κάποιος από την ηλικία των 40 και μετά, είναι να επισκεφθεί τον γενικό γιατρό ή τον παθολόγο του, ο οποίος πρέπει να του πάρει ένα πλήρες ιστορικό, όσον αφορά στα νοσήματα που έχει περάσει, αν έχει αλλεργίες, αν καπνίζει, αν πίνει, αν είναι κοινωνικός, αν έχει σεξουαλική ζωή. Όλα αυτά έχουν σημασία.

Θα πρέπει επίσης να διαμορφωθεί ένα οικογενειακό ιστορικό, αν δηλαδή οι γονείς του είναι καλά ή αν έχουν κάποια νοσήματα στην οικογένεια (καρδιαγγειακά, καρκίνο κ.λπ.), διότι ξέρουμε ότι υπάρχει κληρονομικότητα σε αυτά.

Γενικά, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι σε λίγα χρόνια θα υπάρχουν γενετικά τεστ, με τα οποία θα προσδιορίζουμε τον κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε ασθενείς που έχουν π.χ. χοληστερίνη, υπέρταση, αθηρωμάτωση, ώστε ο έλεγχος να είναι συντομότερος.

Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη το ιστορικό εξειδικεύουμε μια σειρά εξετάσεων που πρέπει να γίνουν. Πιο αναλυτικά:

Προληπτικές αιματολογικές εξετάσεις για άνδρες και γυναίκες άνω των 40 ετών

Οι εξετάσεις αίματος αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της προληπτικής φροντίδας, καθώς περίπου το 70% όλων των ιατρικών αποφάσεων εξαρτάται από τα αποτελέσματα των αιματολογικών εργαστηριακών εξετάσεων, όσον αφορά τη διάγνωση ή τη θεραπεία.

Μετά την ηλικία των 40 ετών, σε περίπτωση που δεν παρατηρείται κάποια ιδιαίτερα αυξημένη ή αντιστοίχως μειωμένη τιμή, οι εξετάσεις αίματος πρέπει διενεργούνται σε ετήσια βάση και πρέπει να περιλαμβάνουν:

  • Γενική αίματος
  • ΤΚΕ
  • Γενική ούρων
  • Ουρία
  • Σάκχαρο
  • Ουρικό Οξύ
  • Χοληστερίνη
  • Τριγλυκερίδια
  • Ολικά λιπίδια
  • HDL (καλή χοληστερίνη) και LDL (κακή χοληστερίνη)
  • Τρανσαμινάσες
  • γGT
  • Αλκαλική φωσφατάση
  • Σίδηρο ορού και φερριτίνη
  • βιταμίνη D

Καρδιολογικές εξετάσεις για άνδρες και γυναίκες άνω των 40 ετών

Η διενέργεια του καρδιογραφήματος στις ηλικίες των 40 ετών είναι μια χρήσιμη εξέταση. Η περιοδικότητα αυτής της εξέτασης προσδιορίζεται από τον ίδιο τον καρδιολόγο εξατομικευμένα, βάσει τόσο των ευρημάτων όσο και του οικογενειακού ιστορικού του εκάστοτε ατόμου ή τις δράσεις που αυτό προτίθεται να αναπτύξει (ανταγωνιστικό αθλητισμό, χειρουργική επέμβαση κ.ά.).

Επιπλέον εξετάσεις, όπως Τεστ κοπώσεως – Αξονική Στεφανιογραφία – Stress Echo, παρέχουν πληροφορίες για τη λειτουργία των στεφανιαίων αρτηριών υπό συνθήκες πίεσης και μπορεί να αναδείξουν ένα ισχαιμικό πρόβλημα που δεν εμφανίζεται στο απλό καρδιογράφημα. Το σκορ ασβεστίου αποτελεί, επίσης, έναν αδρό δείκτη της υγείας των στεφανιαίων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «JACC», η αξονική στεφανιογραφία μπορεί να έχει μεγαλύτερη προγνωστική αξία από τη δοκιμασία κόπωσης σε ασθενείς με υποψία στεφανιαίας νόσου, ιδιαίτερα σε άτομα με χαμηλή ή μέτρια πιθανότητα της νόσου.

Ακτινογραφία και αξονική τομογραφία θώρακος

Συνιστάται να γίνεται από την ηλικία των 40 ετών, ιδιαίτερα για τους καπνιστές. Στους βαρείς καπνιστές με συμπτώματα συνίσταται και η διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακος.

Υπερηχογράφημα άνω και κάτω κοιλίας

Διενεργείται για τον έλεγχο του ήπατος, της χολής, των νεφρών του παγκρέατος και του σπλήνα. Το υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας δύναται να ανιχνεύσει καλοήθεις ή κακοήθεις όγκους των γυναικολογικών οργάνων (μήτρα, σάλπιγγες, ωοθήκες). Καλό είναι να επαναλαμβάνεται όποτε ο γιατρός το υποδείξει, ανάλογα με τα ευρήματα ή κάθε 2-3 χρόνια.

Διαγνωστικός έλεγχος για διαβήτη για άτομα άνω των 40 ετών

Η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία συνιστά διενέργεια ελέγχου για διαβήτη σε άτομα άνω των 40 ετών. Αν τα αποτελέσματα του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι φυσιολογικά, θα πρέπει να επαναλαμβάνονται τουλάχιστον ανά 3ετία, με πιθανό πιο συχνό έλεγχο ανάλογα με τα αρχικά ευρήματα και τους παράγοντες κινδύνου. Το υψηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, προβλήματα όρασης και βλάβες στα νεύρα.

Έλεγχος οστεοπόρωσης (μέτρηση οστικής πυκνότητας DXA)

Η ασθένεια της οστεοπόρωσης αποδυναμώνει τα οστά, με αποτέλεσμα να καθίστανται εύθρυπτα. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και είναι διαδεδομένο στις ηλικιωμένες γυναίκες λόγω της χαμηλότερης οστικής τους πυκνότητας. Η οστεοπόρωση μπορεί να περάσει απαρατήρητη έως ότου μια πτώση, ένας τραυματισμός ή μια ξαφνική καταπόνηση προκαλέσει σπάσιμο οστού.

Οι γιατροί συνιστούν στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση να κάνουν εξέταση οστικής πυκνότητας για την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Αυτό δείχνει πόσο πυκνά (ισχυρά) είναι τα οστά (όσο χαμηλότερη είναι η πυκνότητα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος κατάγματος).

Γυναικολογικές εξετάσεις και μαστογραφία

Επίσκεψη στον γυναικολόγο για εξέταση και αντιμετώπιση φλεγμονών, λοιμώξεων, καλοήθων και κακοήθων όγκων του κόλπου, της μήτρας και των ωοθηκών.

Επίσης, ψηλάφηση των μαστών με στόχο τον εντοπισμό τυχόν ογκιδίων (διαδικασία που οι γυναίκες άνω των 40 ετών καλό είναι να πραγματοποιούν και στο πλαίσιο της αυτοεξέτασής τους).

Τεστ Παπανικολάου

Για τις γυναίκες είναι ίσως η πιο χρήσιμη εξέταση για την πρόληψη του καρκίνου της μήτρας. Πρέπει να ξεκινάει με τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας και να επαναλαμβάνεται κάθε 2 χρόνια ανελλιπώς, εφόσον είναι αρνητικό και δεν παρουσιάζει άλλα ευρήματα που χρειάζονται επανέλεγχο.

Μαστογραφία

Γίνεται κυρίως για την πρώιμη ανακάλυψη ογκιδίων στον μαστό αλλά και άλλων παθολογικών καταστάσεων. Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική μαστογραφία μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου (της τάξεως του 20%) από καρκίνο του μαστού.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου (ACS) είναι οι εξής:

  • Οι γυναίκες ηλικίας 40-44 ετών μπορούν να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο, αν το επιθυμούν
  • Οι γυναίκες ηλικίας 45-54 ετών πρέπει να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο.
  • Οι γυναίκες ηλικίας 55 ετών και άνω μπορούν να συνεχίσουν την ετήσια μαστογραφία ή να την πραγματοποιούν κάθε 2 χρόνια.

Στην Ελλάδα, οι κατευθυντήριες οδηγίες του υπουργείου Υγείας, σύμφωνα με την Ένωση Ακτινολόγων Μαστού Ελλάδος, είναι για ασθενείς μέσου κινδύνου μετά την ηλικία των 40 χρόνων να πραγματοποιείται ανά έτος, χωρίς όμως να καθορίζεται επίσημα ανώτερο ηλικιακό όριο.

Ανδρολογικές εξετάσεις

Μια ανδρολογική εξέταση που αποσκοπεί στην έγκαιρη διάγνωση διαφόρων δυσμορφιών, φλεγμονών και παθήσεων του γεννητικού συστήματος καλό είναι να γίνεται μετά τα 40, εφόσον υπάρχουν συμπτώματα.

Μελέτη ύπνου

Θα πρέπει, επίσης, να γνωρίζει ο γιατρός αν ο άνθρωπος που τον επισκέπτεται ροχαλίζει κι έχει υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη μια μελέτη ύπνου, επειδή ο καλός ύπνος είναι σημαντικός για την υγεία των ανθρώπων.

Ψυχική υγεία

Καλό είναι ο γιατρός να παίρνει ένα μικρό ψυχιατρικό ιστορικό. Η δυσθυμία είναι μια συχνή ψυχιατρική πάθηση που εκδηλώνεται με κακή διάθεση, εκνευρισμό, έλλειψη συγκέντρωσης, αϋπνία και κόπωση.

Άσκηση

Πρέπει να ενθαρρύνει ο γιατρός αυτόν που τον επισκέπτεται να αθλείται, επειδή η γυμναστική είναι ευζωία και να τον καθοδηγεί ποιο είδος άσκησης είναι καλό για εκείνον.

Συμπερασματικά

Με την πάροδο της ηλικίας, καλό είναι να διαφυλάσσουμε την υγεία μας ακόμη περισσότερο, αλλά και να εμπιστευόμαστε τον γιατρό μας. Επίσης, ο γιατρός θα πρέπει να ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους που τον επισκέπτονται, να τους δίνει χρόνο να μιλήσουν και να τους ενθαρρύνει να πουν ό,τι τους απασχολεί.

Δύο από τα συχνότερα προβλήματα που συζητούνται στα ιατρικά συνέδρια είναι: Η ιατρική της αδράνειας, δηλαδή το μη ενδιαφέρον του γιατρού για τον ασθενή και η μη προσήλωση του ασθενούς στις οδηγίες του γιατρού. Ο ασθενής εμπιστεύεται την Ιατρική γενικά, αλλά συχνά δεν εμπιστεύεται τους γιατρούς.

Η προληπτική φροντίδα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διατήρησης της υγείας των ατόμων μέσης ηλικίας. Δυστυχώς, είναι λίγοι αυτοί που αξιοποιούν τη χρήση των διαθέσιμων εξετάσεων προληπτικής φροντίδας. Μετά τη μέση ηλικία, η προληπτική φροντίδα θα πρέπει να θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικότερης προσπάθειας που έχει στόχο την ευζωία του ατόμου.