Ο κορονοϊός κηρύχθηκε επισήμως πια πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τρεις μήνες μετά την εμφάνισή του στην πόλη Ουχάν της Κίνας.

Ο ΠΟΥ κάλεσε όλες τις χώρες να εργαστούν για την καταπολέμηση της εξάπλωσης του ιού, την ώρα που τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται καθημερινά και οι θάνατοι ασθενών αυξάνονται με δραματικούς ρυθμούς.

Ποια είναι όμως η διαφορά μεταξύ της πανδημίας και της επιδημίας, με όρους ιατρικούς;

Κατ’ αρχάς πριν από τα δύο επίπεδα αυτά υγειονομικού συναγερμού, υπάρχει το στάδιο του ξεσπάσματος ή έξαρσης (outbreak). Οι τρεις διαβαθμίσεις, τα τρία σενάρια εξάπλωσης ασθενειών, έχουν διαφορές κλίμακας μεγεθών, όπως αναφέρει το Eco Watch.

Το ξέσπασμα μιας ασθένειας

Το ξέσπασμα μιας ασθένειας αποτελεί το πρώτο επίπεδο και εντοπίζεται σε συγκεκριμένα χρονικά και γεωγραφικά πλαίσια από επιδημιολόγους που προβλέπουν την εξάπλωση μιας ασθένειας εντός αυτών των ορίων και μιας συγκεκριμένης πληθυσμιακής μονάδας. Πρόκειται για μία όχι αμελητέα αύξηση στα αναμενόμενα κρούσματα της ασθένειας.

Παράδειγμα: παιδιά με διάρροια σε έναν παιδικό σταθμό. 1 με 2 περιπτώσεις την εβδομάδα είναι κάτι συνηθισμένο, αλλά αν 15 παιδιά έχουν διάρροια την ίδια περίοδο, αυτό αποτελεί μια έξαρση της ασθένειας.

Για να έρθουμε στον κορονοϊό, κάτι αντίστοιχο συνέβη με το στέλεχος της πνευμονίας που εμφανίστηκε ξαφνικά μεταξύ σε ανθρώπους που είχαν σχέση με την αγορά στη Ουχάν. Τώρα οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι πρόκειται για κρούσματα έξαρσης ενός νέου τύπου κορονοϊού, που πια ονομάζεται SARS-CoV-2.

Επιδημία: Τι είναι;

Η επιδημία αποτελεί ένα ξέσπασμα που εντοπίζεται σε μία μεγάλη γεωγραφική περιοχή.

Παράδειγμα: όταν άνθρωποι εκτός τη Γουχάν άρχισαν να βρίσκονται θετικοί σε μόλυνση από τον SARS-CoV-2, που προκαλεί τον COVID-19, οι επιδημιολόγοι ήξεραν ότι εξαπλώνεται, γεγονός που αποδείκνυε ότι οι προσπάθειες καταπολέμησης της εξάπλωσης του ιού ήταν ή ανεπαρκείς ή καθυστερημένες.

Αυτό ήταν αναμενόμενο, δεδομένου ότι δεν υπήρχε θεραπεία ή εμβόλιο. Αλλά οι εκτεταμένες περιπτώσεις κορονοϊού σε όλη την Κίνα σήμαιναν ότι το ξέσπασμα της Γουχάν είχε μετατραπεί σε επιδημία.

Συμπερασματικά ως επιδημία χαρακτηρίζονται οι εξάρσεις ασθενειών που εμφανίζονται σε έναν ανθρώπινο πληθυσμό σε δεδομένη χρονική περίοδο, σε βαθμό μεγαλύτερο του αναμενόμενου. Μπορεί όμως να περιορίζεται γεωγραφικά σε ένα τόπο ή μια ολόκληρη χώρα.

Ο ορισμός της πανδημίας

Ο όρος πανδημία περιγράφει την εξάπλωση μίας ασθένειας διεθνώς και με μη ελεγχόμενους ρυθμούς.

Με την πιο κλασσική έννοια, όταν μια επιδημία εξαπλωθεί σε πολλές χώρες και περιοχές του πλανήτη, θεωρείται πανδημία. Ωστόσο, μερικοί επιδημιολόγοι ταξινομούν μια έκτακτη κατάσταση ως πανδημία μόνο όταν η ασθένεια «συντηρείται» σε περιοχές που έχουν εμφανιστεί κρούσματα μεταγενέστερα, μέσω τοπικής μετάδοσης. Όταν δηλαδή τα ίχνη της νόσου δεν φτάνουν μέχρι τις περιοχές που έχει εμφανιστεί αρχικά ο ιός.

Παράδειγμα: ένας άρρωστος ταξιδιώτης με κορονοϊό, ο οποίος επιστρέφει από την Κίνα δεν δημιουργεί πανδημία, αλλά από τη στιγμή μολύνονται μέλη της οικογένειας ή φίλοι τότε ξεκινά η συζήτηση. Αν μάλιστα προκύψουν στην περιοχή νέα περιστατικά, οι επιδημιολόγοι συμφωνούν ότι οι προσπάθειες καταπολέμησης της παγκόσμιας εξάπλωσης έχουν αποτύχει και αναφέρονται στην κατάσταση ως μία αναδυόμενη πανδημία.

Συνοψίζοντας, πανδημία είναι μια επιδημία λοιμωδών ασθενειών που εξαπλώνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς σε μια μεγάλη περιοχή και απειλεί το σύνολο του πληθυσμού.

Μια επιδημική ασθένεια που παραμένει σταθερή όσον αφορά στον αριθμό ανθρώπων που αρρωσταίνουν δεν θεωρείται πανδημία.

Οι πανδημίες γρίπης, γενικά, δεν αποτελούν την επανεμφανιζόμενη εποχική γρίπη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας έχουν παρατηρηθεί πολλές πανδημίες, όπως ευλογιάς, φυματίωσης και πανώλης.

Οι πιο «σύγχρονες» πανδημίες είναι το HIV (AIDS) και οι πανδημίες γρίπης του 1918 και του 2009.

Η διαδρομή του ιού

Ο ΠΟΥ έχει δημιουργήσει μια εξαβάθμια κατάταξη που περιγράφει τη διαδικασία με την οποία ένας νέος ιός γρίπης κινείται από τις πρώτες λοιμώξεις στον άνθρωπο σε μια πανδημία.

Η πανδημία ξεκινά με την μόλυνση ζώων από τον ιό, με λίγες περιπτώσεις στις οποίες τα ζώα μολύνουν ανθρώπους και στη συνέχεια φτάνει σε ένα στάδιο στο οποίο ο ιός αρχίζει να εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και τελειώνει με μια πανδημία, όταν λοιμώξεις από τον νέο ιό έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο.

Οι πανδημίες της Ιστορίας:

  • Λοιμός των Αθηνών (430 π.Χ.) όταν τυφοειδής πυρετός σκότωσε τα 2/3 του πληθυσμού της Αθήνας σε τέσσερα χρόνια.
  • Μαύρη πανώλη, στο 14ο αιώνα. Υπολογίζεται ότι οι νεκροί έφτασαν τα 75 εκατομμύρια. Η ασθένεια προήλθε από την Ασία και μέσο της Μεσογείου διαδόθηκε στην Ευρώπη.
  • Πανδημίες χολέρας κατά τον 19ο αιώνα προκάλεσαν το θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.
  • Πανδημίες γρίπης, όπως η Ισπανική γρίπη (1918-1920), η οποία προκάλεσε 50 εκατομμύρια νεκρούς τους πρώτους έξι μήνες.