Συνήθως όταν ακούμε μούχλα, κόπρανα, οξείδιο του αζώτου, υδρόθειο και ποντικοφάρμακο, φανταζόμαστε δυσωδία, τοξική δηλητηρίαση – ή και τα δύο.
Ωστόσο, οι επιστήμονες που χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ μαθαίνουν περισσότερα για τη χρησιμότητα των ουσιών αυτών.
Μούχλα ψωμιού
Οποιοσδήποτε μένει σε σπίτι γνωρίζει καλά τη μούχλα που εμφανίζεται πάνω στο ψωμί –και σίγουρα δεν την εκτιμά καθόλου. Ωστόσο, οι επιστήμονες πιστεύουν πως είναι ένας πολύ χρήσιμος οργανισμός. Το ευρέως διαδεδομένο αντιβιοτικό πενικιλίνη προέρχεται από ένα είδος μούχλας που λέγεται πενικίλλιο. Η ιδιότητα της μούχλας αυτής να σκοτώνει βακτήρια ανακαλύφθηκε τυχαία από τον Αλεξάντερ Φλέμινγκ το 1928, όταν ξέφυγε από ένα άλλο εργαστήριο, προσγειώθηκε στην καλλιέργεια μικροοργανισμών του Φλέμινγκ και τους σκότωσε όλους.
Σήμερα, η μούχλα Neurosporacrassa που κάνει το σάντουιτς μας πράσινο, βοηθά τους επιστήμονες να απαντήσουν σε ερωτήματα προσαρμογής των κυττάρων και των ιστών στο περιβάλλον τους. Και επειδή παράγει σπόρια σε 24ωρη βάση, η μούχλα αυτή βοηθάει στην αναγνώριση των μοριακών «ρολογιών» που καθορίζουν τον ύπνο, την εγρήγορση και άλλους ρυθμούς της ζωής.
Κόπρανα
Τα εντόσθιά μας είναι το σπίτι πολλών βακτηριδών, και οι ερευνητές αναλύουν τις αποικίες βακτηρίων στα ανθρώπινα περιττώματα για να καταλάβουν καλύτερα το ρόλο τους. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν γονιδιακά εργαλεία για να αναγνωρίσουν τις αποικίες αυτές σε διάφορα σημεία του σώματος (όπως τη μύτη, το στόμα, το δέρμα και τον γυναικείο κόλπο), προκειμένου να καταλάβουν το πώς αυτά βοηθούν στη διατήρηση της υγείας ή στις αρρώστιες.
Σε μια έρευνα σχετικά με το ρόλο των εντερικών μικροοργανισμών στην παχυσαρκία, οι ερευνητές βρήκαν πως κάθε άτομο κουβαλά μια μοναδική συλλογή από βακτήρια –αν και οι αποικίες τους είναι παρόμοιες ανάμεσα στα μέλη της ίδιας οικογένειας. Οι πληροφορίες αυτές θα ενισχύσουν μια ολοένα και αυξανόμενη γνώση σχετικά με το πώς τα μικρόβια επηρεάζουν την υγεία μας και πώς θα μπορέσουμε να τα εκμεταλλευτούμε προς όφελός μας.
Οξείδιο του Αζώτου
Το οξείδιο του αζώτου είναι μια τοξική ρυπαντική ουσία που συχνά βγαίνει από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και που είναι εξαιρετικά καίρια για την καρδιαγγειακή μας υγεία, την εγκεφαλική λειτουργία και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Το οξείδιο του αζώτου διαστέλλει τις αρτηρίες, ενεργοποιεί τα νευρικά κύτταρα και αυξάνει τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία σκοτώνουν τα βακτήρια και τα παράσιτα.
Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί πως οι Θιβετιανοί, που ζουν σε μεγάλο υψόμετρο όπου ο αέρας περιέχει λιγότερο οξυγόνο, έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα οξειδίου του αζώτου στο αίμα τους σε σχέση με όσους ζουν κοντά στο επίπεδο της θάλασσας. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως αυτό το περίσσιο οξείδιο του αζώτου διαστέλλει τις φλέβες των Θιβετιανών, αυξάνοντας έτσι τη ροή του αίματος προκειμένου να φτάσει αρκετό οξυγόνο στα κύτταρά τους. Η ανακάλυψη του ρόλου του οξειδίου του αζώτου στο σώμα και το καρδιαγγειακό σύστημα επέφερε ένα βραβείο Νόμπελ το 1998.
Υδρόθειο
Γενικά συνδέουμε την οσμή του υδρόθειου με τη μυρωδιά των υπονόμων. Ωστόσο, μερικά από τα κύτταρά μας παράγουν μικρές ποσότητες του αερίου αυτού, και έχει αποδειχθεί πως το κάνουν όταν αρχίζουν να παράγουν κακά προϊόντα από τα «εργοστάσια πρωτεϊνών» τους. Το δυσώδες αυτό αέριο μοιάζει να βοηθάει τα κύτταρα να μειώσουν την παραγωγή πρωτεΐνης ή, αν η κατάσταση είναι αρκετά άσχημη, να σταματήσουν την παραγωγή και να «αυτοκτονήσουν». Επειδή το υδρόθειο βοηθά στην ενεργοποίηση της σωστής αντίδρασης, ίσως παίξει ρόλο στην κατανόηση και στην πρόληψη των ασθενειών που συνδέονται με την εκτεταμένη αυτοκτονία κυττάρων (Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον).
Ποντικοφάρμακο
Το Warfarin, ένα από τα πιο συνταγογραφούμενα φάρμακα του κόσμου, προέρχεται από μια ουσία του χαλασμένου τριφυλλιού που έκανε τα βοοειδή να αιμορραγούν μέχρι θανάτου κατά τη δεκαετία του 1920. Σύντομα, οι ερευνητές αναγνώρισαν τη φυσική αντιπηκτική ουσία. Παράγωγά της εισήλθαν στην αγορά ως ποντικοφάρμακα και αργότερα ως μια νέα κατηγορία φαρμάκων, μεταξύ των οποίων και το Warfarin.
Σχεδόν δύο εκατομμύρια Αμερικανοί ετησίως ξεκινούν τη λήψη Warfarin για να εμποδίσουν τους επικίνδυνους θρόμβους στο αίμα που μπορούν να προκαλέσουν καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά ή ακόμα και θάνατο. Ωστόσο, η συνταγογράφηση της σωστής δόσης είναι δύσκολη, επειδή κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται ισχυρότερες δόσεις και κάποιοι άλλοι μικρότερες. Για το λόγο αυτό, το φάρμακο σήμερα μελετάται προκειμένου να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο η γενετική ταυτότητα ενός ατόμου μπορεί να επηρεάσει την ανταπόκρισή του στο φάρμακο.
