«Ελληνοφοβία» εκδηλώνουν οι Αφρικανοί μετανάστες στη χώρα μας καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον τους. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζουν φαινόμενα ρατσισμού στη γειτονιά τους ή στον ευρύτερο προσωπικό τους κύκλο αλλά γενικότερα στην ελληνική κοινωνία.
Σε χαρτογράφηση της μετανάστευσης από την Αφρική στη χώρα μας έχει επιδοθεί το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου πανεπιστημίου στο πλαίσιο ερευνητικού έργου με τίτλο «Διερεύνηση των δυνατοτήτων και των προοπτικών ένταξης των Αφρικανών μεταναστών στην ελληνική κοινωνία υποδοχής». Το έργο υλοποιείται από σύμπραξη φορέων αποτελούμενη, εκτός από το Τμήμα Γεωγραφίας που είναι και ο συντονιστής, το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστημίου Πελοποννήσου, το Έλληνο-Αφρικανικό Επιμελητήριο Εμπορίου και Ανάπτυξης και το Σύνδεσμο Ανωνύμων Εταιριών και Ε.Π.Ε. Συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εθνικούς πόρους, ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2010 και θα ολοκληρωθεί το Μάιο του 2013.
Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης παρουσίασε στο συνέδριο “Άσυλο και Μετανάστευση: Προκλήσεις και Εντάσεις” που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη, ο επιστημονικός υπεύθυνος και συντονιστής του έργου, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου, Απόστολος Γ. Παπαδόπουλος.
Όπως επεσήμανε, οι Αφρικανοί μετανάστες αποτελούν μια παραμελημένη πληθυσμιακή ομάδα, παρά τη μακρά παραμονή τους στη χώρα. Παρατηρούνται δε νέες ροές μεταναστών από όλες σχεδόν τις χώρες της Αφρικής. Εκτός των βασικών ομάδων που προέρχονται από τη Σομαλία, την Ερυθρέα και το Κογκό, υπάρχουν προς την Ελλάδα αυξανόμενες ροές μεταναστών από τη Δυτική Αφρική.
«Τα τελευταία χρόνια οι μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα έχουν διαφοροποιηθεί αρκετά καθώς, παλαιότερα, οι βασικές ροές μεταναστών προέρχονταν από τα Βαλκάνια αλλά σήμερα πλέον, οι μεγαλύτερες ροές αφορούν τις χώρες της Ασίας (58%) και της Αφρικής (21%)» ανέφερε ο κ.Παπαδόπουλος σημειώνοντας το γεγονός ότι πολλοί Αφρικανοί ήρθαν στην Ελλάδα λόγω της θρησκευτικής εγγύτητας, των ιεραποστολών της Ελληνικής Εκκλησίας, της Ελληνικής διασποράς, όπως επίσης της ανάγκης εκπαίδευσης, ή λόγω των διμερών συμφωνιών για απασχόληση όπως για παράδειγμα στην αλιεία.
Στη διάρκεια του ευρωπαϊκού έργου, διενεργήθηκε επιτόπια έρευνα στην Αθήνα και συμπληρώθηκαν 532 ερωτηματολόγια που απευθύνονταν σε μετανάστες από επτά αφρικανικές χώρες οι οποίες συγκεντρώνουν αθροιστικά το μεγαλύτερο ποσοστό των μεταναστών από τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής που βρίσκονται στη χώρα μας: Νιγηρία, Αιθιοπία, Γκάνα, Σομαλία, Κονγκό (πρώην Ζαΐρ), Σενεγάλη και Γουϊνέα.
Πάντως, οι δύσκολες συνθήκες που διαμορφώνονται σε περίοδο οικονομικής ύφεσης αποτυπώνονται στην κατάσταση απασχόλησης των Αφρικανών μεταναστών. Μόλις το 44% απασχολείται, ενώ το υπόλοιπο 56% δηλώνει άνεργο. Όσοι έχουν υψηλότερη εκπαίδευση (τεχνική ή ανώτατη) διαθέτουν σχετικά καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι απασχολούνται σε επαγγέλματα που αντιστοιχούν στην εκπαίδευσή τους.
«Διαχωρίζοντας όσους ήταν στην Ελλάδα πριν το 2009», λέει ο κ.Παπαδόπουλος, «βλέπουμε ότι αυτοί βρίσκονται σε καλύτερη θέση, καθώς το 62% απασχολείται ενώ το υπόλοιπο 38% δηλώνουν άνεργοι. Αντίθετα, όσοι ήρθαν στην Ελλάδα μετά το 2009 αντιμετωπίζουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα ανεργίας, καθώς μόλις το 13% διαθέτει κάποια απασχόληση».
«Η κρίση έπληξε όμως και όσους μετανάστες ήταν ενταγμένοι στη χώρα μας, με χρόνια παραμονή και δουλειά αφού οι περισσότεροι απ΄ αυτούς, απολύθηκαν» εξηγεί ο καθηγητής.
Διάχυτος ρατσισμός
Όσον αφορά το πόσο ξενοφοβική/ρατσιστική είναι η Ελληνική κοινωνία, με την εξαίρεση των Αιθιόπων, η πλειοψηφία των ερωτώμενων(55,2%) δήλωσε ότι υπάρχει διάχυτος ρατσισμός στην Ελλάδα. Όμως, όταν το ερώτημα τέθηκε στο επίπεδο της γειτονιάς, τότε μόνο το ένα τρίτο απάντησε ότι υπάρχει εκτεταμένος ρατσισμός, ενώ κάπως λιγότεροι από τους μισούς δήλωσαν ότι υπάρχει χαμηλός ή καθόλου ρατσισμός.
«Ειδικότερα οι Αιθίοπες, επειδή είναι πολλά χρόνια εγκατεστημένοι στην Ελλάδα, έχουν αναπτύξει μεγαλύτερους δεσμούς με την κοινωνία, βοηθούμενοι και από την θρησκεία τους- είναι κόπτες μονοφυσίτες- που είναι κοντά στην ορθοδοξία» διευκρινίζει ο κ.Παπαδόπουλος.
Τα έτη παραμονής στην Ελλάδα παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις διαφορετικές εθνικότητες των Αφρικανών μεταναστών. Για το συνολικό πληθυσμό των ερωτώμενων, ο μέσος όρος εκτείνεται στα 6,6 έτη. Οι Αιθίοπες παρουσιάζουν την μακρότερη παραμονή στη χώρα με 10,2 έτη, ακολουθούν οι Νιγηριανοί με 8,7 έτη, οι Γκανέζοι με 7,9 έτη και οι Κονγκολέζοι με 7,2 έτη.
Τη βραχύτερη παραμονή στην Ελλάδα έχουν οι προερχόμενοι από τη Γουϊνέα με 1,2 έτη, οι Σομαλοί με 1,4 έτη και οι Σενεγαλέζοι οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως η πιο «κλειστή» κοινότητα, με 4 έτη.
Μετανάστες με μορφωτικό επίπεδο
Σημαντικό εύρημα της μελέτης αποτελεί το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό των ερωτώμενων (29%) έχει αποκτήσει κάποιο πτυχίο ΑΕΙ, συχνά στη χώρα προέλευσής του. Ένα αξιόλογο ποσοστό των ερωτώμενων διαθέτει μεταπτυχιακές σπουδές (3,6%) και αρκετά σημαντικό είναι και το ποσοστό όσων έχουν τεχνική εκπαίδευση (12%).
«Συνυπολογίζοντας και όσους αυτή τη στιγμή είναι φοιτητές/φοιτήτριες σε ΑΕΙ/ΤΕΙ στην Ελλάδα, τότε εκτιμούμε ότι περισσότεροι από τους τέσσερις στους δέκα ερωτώμενους (42%) διαθέτουν μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση, γεγονός που καθιστά τους Αφρικανούς αρκετά εκπαιδευμένους σε σχέση με άλλες μεταναστευτικές ομάδες» κατέληξε ο κ.Παπαδόπουλος.
