Οι μωβ μέδουσες είναι οι δύο λέξεις που άρχισαν να μονοπωλούν το φετινό ελληνικό καλοκαίρι πριν ακόμα αυτό καν αρχίσει. Στην ουσία οι μέδουσες Pelagia noctiluca -όπως είναι το επιστημονικό τους όνομα- είχαν ξεκινήσει να «καταλαμβάνουν» το Αιγαίο ήδη από τον Οκτώβριο του 2020 με την παρουσία τους να γίνεται ιδιαίτερα αισθητή πέρυσι το καλοκαίρι.
Οι ειδικοί επιστήμονες έχουν ήδη κρούσει το καμπανάκι του κινδύνου για τη σεζόν που έχει ήδη αρχίσει κάνοντας λόγο για ένα καλοκαίρι χειρότερο από το περυσινό, όσον αφορά στις μωβ μέδουσες.
Μάλιστα, την περασμένη Παρασκευή 27 Μαΐου 2022, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του loutrakiblog.gr αλλά και καταγραφές κατοίκων, οι μωβ μέδουσες έκαναν την εμφάνισή τους στην παραλία Κρυφή της Ισθμίας του δήμου Λουτρακίου-Περαχώρας-Αγίων Θεοδώρων (πρόκειται για Σαρωνικό Κόλπο). Τις ίδια ημέρες εμφανίστηκαν επίσης στα Κύθηρα (στην παραλία Λορέντζο Αγίας Πελαγίας).
Όπως σημειώνει στο Newsbeast o Χρήστος Τακλής, θαλάσσιος βιολόγος και διαχειριστής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας: «Σίγουρα τις επόμενες ημέρες θα αρχίσουμε να τις βλέπουμε μέσα στον Κορινθιακό κόλπο. Στο Ξυλόκαστρο επίσης είδαμε το περασμένο Σαββατοκύριακο το είδος μέδουσας “Πυξίδα” (Chrysaora hysoscella) οι οποίες προκαλούν κάψιμο αλλά όχι ερύθημα, έντονο τσίμπημα, αλλεργική αντίδραση κτλ».
Να σημειωθεί ότι μέχρι και το 2015 περίπου οι μωβ μέδουσες εμφανίζονταν περίπου ανά 10 με 12 χρόνια και η παρουσία τους στα νερά όπου «καταλάμβαναν» κρατούσε το πολύ 4 χρόνια (με μέσο όρο τα 2 με 3 χρόνια). Το 2015 όμως μέχρι και το 2018 μια πληθυσμιακή έξαρση αυτού του είδους γέμισε με μωβ μέδουσες τον Κορινθιακό Κόλπο. Τη σκυτάλη πήρε η Μάλτα από το 2018 έως και το 2020, ενώ τμηματικά από τον περυσινό χειμώνα οι μωβ μέδουσες άρχισαν να εξαπλώνονται σε όλη τη Μεσόγειο.
Οδηγός επιβίωσης για μέδουσες
Όπως μας εξηγεί ο κος Τακλής τα γνωστά ήδη μέδουσας που κυκλοφορούν στην Ελλάδα είναι 17, τα οποία και βλέπουμε πιο συχνά ενώ συνολικά έχουν καταγραφεί πάνω από 30. Από αυτά, επικίνδυνο τσίμπημα σαν της μωβ μέδουσας έχουν τα 4.
Ειδικά όσον αφορά τα… αποτελέσματα από τσίμπημα με μωβ μέδουσα, αυτά ποικίλουν από ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο μέχρι σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο- και νευροτοξικές επιδράσεις όπως ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων και δύσπνοια. Το τσίμπημα τους είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχουν, επομένως οι λουόμενοι θα πρέπει να είναι πολύ καλά ενημερωμένοι σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση τσιμπήματος.
Για αρχή, ένα σημαντικό βήμα για να καταλαβαίνετε κάθε φορά τι μέδουσα αντικρίζετε είναι να τις μελετήσετε στον ειδικό οδηγό που έχει καταρτίσει το «Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας». Θα βρείτε όλες τις πληροφορίες για τις ελληνικές μέδουσες (ή και αυτά που μοιάζουν με μέδουσες, αλλά δεν είναι) και τον βαθμό επικινδυνότητας τους εδώ
Να σημειωθεί ότι με βάση το τσίμπημα τους οι μέδουσες χωρίζονται σε: «τελείως ακίνδυνο είδος» που και να το πιάσετε δεν θα αισθανθείτε κάτι, «ήπιο τσίμπημα» που εάν πιάσετε το είδος υπάρχει πιθανότητα να μην αισθανθείτε κάτι και «δυνατό τσίμπημα» όπου είναι πολύ πιθανό να σας αφήσουν σημάδι στο σώμα. Να σημειώσουμε πως θανατηφόρες μέδουσες στην Ελλάδα δεν έχουμε.
Στη συνέχεια χρήσιμες οδηγίες για προφύλαξη από το τσίμπημα τους είναι οι εξής:
- Φτάνοντας σε μια παραλία αν δούμε πλαγκτόν καλύτερο είναι να μην κολυμπήσουμε μιας και οι μέδουσες τρέφονται με πλαγκτόν, άρα η παρουσία του είναι και σημάδι παρουσίας μεδουσών.
- Το να κολυμπάμε με μάσκα είναι κάτι που θα μας βοηθήσει πολύ στο να ελέγξουμε τα νερά και να ταυτοποίησουμε την παρουσία μεδουσών
- Έχουμε στο νου μας ότι οι πληθυσμιακές εξάρσεις μεδουσών εντοπίζονται κατά βάση σε κλειστούς κόλπους (π.χ. Κορινθιακός, Σαρωνικός, κλπ) οπότε το κολύμπι σε αυτές τις παραλίες θέλει έλεγχο πληροφορίας – μια επίσκεψη στην εφαρμογή inaturalist θα σας δώσει πολύτιμες πληροφορίες για το αν το μέρος που σκοπεύετε να επισκεφτείτε έχει ή δεν έχει μέδουσες
- Αν τελικά μας τσιμπήσει μέδουσα ξεπλενόμαστε με θαλασσινό νερό για να αφαιρέσουμε και από το δέρμα μας τυχόν υπολείμματα από πλοκάμια. Αν έχει μείνει και άλλο υπόλειμμα από το πλοκάμι προσπαθούμε να το αφαιρέσουμε με ένα τσιμπιδάκι.
- Στη συνέχεια, φτιάχνουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας σε αναλογία 1 προς 1 και το απλώνουμε πάνω στο τσίμπημα. Έπειτα, βάζουμε πάνω στο τσίμπημα κορτιζονούχο κρέμα για να μην επεκταθεί η δράση της νευροτοξίνης. Την ίδια μέρα μετά το τσίμπημα, είναι καλό να μη μπούμε ξανά στη θάλασσα
- Αν η μέδουσα μας έχει «καταφέρει» πολλά τσιμπήματα στο σώμα, αν έχουμε φουσκάλες με πύον και φυσικά αν έχουμε συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, ζαλάδες και όλα τα παραπάνω που έχουν αναφερθεί πηγαίνουμε στο νοσοκομείο. Στο νοσοκομείο ή τέλος πάντων σε γιατρό πηγαίνουμε και αν η μέδουσα μας έχει τσιμπήσει στο πρόσωπο και ειδικά κοντά στα μάτια ή στα γεννητικά όργανα.
