Πρώτο Πάσχα και καλοκαίρι χωρίς τη σκιά της πανδημίας πάνω από το κεφάλι μας ή τέλος πάντων χωρίς πολλά περιοριστικά μέτρα και θα περίμενε κανείς ότι οι άνθρωποι της πιο βαριάς βιομηχανίας της χώρας μας, του τουρισμού δηλαδή, θα άνοιγαν σαμπάνιες με τα νέα.
Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Εδώ και λίγες ημέρες, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την είδηση που έβαλε στη δημόσια συζήτηση μέσα από την ανάρτηση του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Ανδρέας Ανδρεάδης, CEO της Sani/Ikos Group και πρόεδρος του ΣΕΤΕ. Η είδηση είναι πως κενές παραμένουν πάνω 50.000 θέσεις εργασίας στις τουριστικές περιοχές ενόψει της καλοκαιρινής σεζόν. Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στον επισιτισμό (κουζίνα & service).
Τί συνέβη όμως και ο κλάδος που θεωρούνταν το θαύμα και η σωτηρία της ελληνικής οικονομίας (όταν όλα γύρω έμοιαζαν δυσοίωνα και αργόσυρτα) βρίσκεται τώρα σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη θέση;
«Ο τουρισμός ξεκίνησε να γκαζώνει τα χρόνια των μνημονίων, όταν το βλέμμα των κυβερνώντων ήταν στραμμένο στο πως θα σωθεί η συνολική παρτίδα, με αποτέλεσμα η ενίσχυση και η φροντίδα του καλύτερου παίκτη της οικονομίας σε μεγάλο βαθμό να αγνοηθεί» ξεκινάει να τοποθετεί το πρόβλημα στη βάση του ο Χαράλαμπος Βούλγαρης, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Κέρκυρας και μέλος του Δ.Σ του ΣΕΤΕ –Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων-.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το πρόβλημα της έλλειψης εργαζομένων είναι πολύ έντονο και στο νησί του, την Κέρκυρα και ήδη το φετινό Πάσχα οι επιχειρηματίες δουλεύουν με μεγάλες ελλείψεις στον κλάδο. Όπως μας περιγράφει ο ίδιος: «Ξενοδοχεία ανοίγουν αλλά χωρίς το πλήρες προσωπικό. Και ήδη υπάρχουν αρρυθμίες. Σε κάποιες περιπτώσεις, σε ορισμένους εργαζόμενους προτείνεται να εργαστούν με λιγότερα ρεπό. Αν δεν δέχονται, τότε ο επιχειρηματίας αναγκάζεται και κόβει από τις παρεχόμενες υπηρεσίες του στους πελάτες. Τα προβλήματα είναι εδώ, για κάποιους μικρότερα για κάποιους πολύ μεγάλα. Ξενοδόχοι με δύο ή τρία ξενοδοχεία ανοίγουν μόνο το ένα λόγω έλλειψης προσωπικού. Προσπαθούμε να βρούμε λύσεις».
Παγκόσμιο το πρόβλημα και όχι μόνο ελληνικό
Σύμφωνα με τον κο Βούλγαρη, το θέμα δεν είναι μόνο ελληνικό. Όπως εξηγεί ο ίδιος: «Μιλώντας με ξενοδόχους από όλο τον κόσμο, έχουμε καταλάβει ότι πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο που σε ένα μεγάλο βαθμό είναι κατάλοιπο της πανδημίας η οποία και προκάλεσε μεγάλες αλλαγές στο εργασιακό τοπίο. Πολλοί άνθρωποι άλλαξαν επάγγελμα μιας και ο τουρισμός φρέναρε λόγω covid. Το πρόβλημα πάντως διαφαινόταν ήδη πριν από την πανδημία. Στο νησί της Κέρκυρας για παράδειγμα άνοιξαν πολλά πεντάστερα ξενοδοχεία τα τελευταία χρόνια αναβαθμίζοντας την τουριστική εικόνα στο νησί αλλά ταυτόχρονα μεγάλωσαν πολύ και οι ανάγκες σε προσωπικό.
«Δυστυχώς, το κομμάτι του επαγγελματικού προσανατολισμού αλλά και της εκπαίδευσης, συνολικά μιλώντας, γύρω από τον τουρισμό στην Ελλάδα δεν προωθείται σωστά. Δεν μαθαίνουν οι μελλοντικοί εργαζόμενοι ότι πρόκειται για μια δουλειά με μέλλον στην οποία κάποιος μπορεί να εξελιχθεί.
Και παράλληλα, υπάρχει πια και η βραχυχρόνια μίσθωση που άνθισε αποσπώντας όμως θέσεις από τον καθιερωμένο τουρισμό. Συχνά μάλιστα πρόκειται για θέσεις μαύρης εργασίας, κάτι που δημιουργεί σε εμάς, αθέμιτο ανταγωνισμό. Ένα κλασικό τέτοιο παράδειγμα είναι οι θέσεις στην καθαριότητα όπου πολλοί άνθρωποι σε αυτό το σημαντικό για τα ξενοδοχεία πόστο επιλέγουν πια ολοένα και πιο συχνά, τον κλάδο της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Πολλές καμαριέρες στα ξενοδοχεία μας φεύγουν για να δουλέψουν σε βίλες και διαμερίσματα. Οι μισθοί τους είναι μεγαλύτεροι αλλά όπως προείπα, μαύροι».
Και μπορεί σύμφωνα με τον κο Βούλγαρη σε νησιά όπως η Κέρκυρα όπου είναι αρκετά μεγάλα σε πληθυσμό και οι ντόπιοι απασχολούνται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό, το πρόβλημα κάπως να αντιμετωπίζεται, σε νησιά όπως η Μύκονος ή η Σαντορίνη όμως, η έλλειψη εργαζομένων πραγματικά απορρυθμίζει την τουριστική μηχανή.
«Χρειάζονται διακρατικές συνεργασίες για να λυθεί το πρόβλημα- Να μπουν και οι μετανάστες και οι πρόσφυγες στο χώρο»
Σε αυτό το σημείο ο κος Βούλγαρης, εξηγεί πως σε άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα, όπως η Ισπανία για παράδειγμα, η συγκεκριμένη χώρα έχει συνάψει σύμφωνο με τις Φιλιππίνες και εργαζόμενοι από την τελευταία χώρα εργάζονται στην τουριστική βιομηχανία της πρώτης. «Αυτό είναι κάτι που πρέπει να εξετάσουμε πια και εμείς» μας λέει ο κος Βούλγαρης και συνεχίζει: «Πρέπει να υπάρξουν διακρατικές συνεργασίες. Επίσης, έχουμε προτείνει οι αιτούντες άσυλο για παράδειγμα ή οι μετανάστες που δεν έχουν εργασία να μπορούν αν θέλουν να εργαστούν στις τουριστικές επιχειρήσεις».
Όσον αφορά τις πολλές καταγγελίες των εργαζομένων στον κλάδο του τουρισμού ο κος Βούλγαρης απαντά το εξής: «Σε όλες τις δουλειές υπάρχουν καλοί εργοδότες και κακοί εργοδότες. Υπάρχουν όντως κακές πρακτικές και το φαινόμενο θέλει παρακολούθηση. Όμως, όποιος εργαζόμενος θέλει αυτή τη στιγμή να μπει σε αυτόν τον κλάδο, θα μπει αμέσως βρίσκοντας μια εργασία με πολύ καλούς όρους. Τους κακούς εργοδότες τους αποβάλλει το σύστημα.
Στην Κέρκυρα πάντως, το συνδικάτο των εργαζομένων στον τουρισμό είναι πολύ οργανωμένο και παρ’ ο, τι μπορεί να υπάρχει διαφορετική φιλοσοφία με την Ένωση Ξενοδόχων, στο θέμα των εργασιακών προβλημάτων και της αυθαιρεσίας, συνεργαζόμαστε κάνοντας και εμείς παρεμβάσεις όταν μας υποδείξουν ότι κάπου, κάτι πηγαίνει λάθος».
Για ποιους λόγους λένε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ότι πηδούν από το… τουριστικό πλοίο
Ο Δημήτρης Καραγεωργόπουλος, Γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας (ΟΙΥΕ) συμφωνεί κατ’ αρχάς με τον κο Βουλγαράκη στο ότι η πανδημία έβαλε φρένο στην τουριστική άνοδο στην Ελλάδα με αποτέλεσμα πολλοί εργαζόμενοι να μείνουν χωρίς δουλειά και να αναγκαστούν να μεταπηδήσουν σε άλλα επαγγέλματα. Όπως μας λέει ο ίδιος: «Πολλοί σερβιτόροι για παράδειγμα επέστρεψαν στον κατασκευαστικό κλάδο, στις οικοδομές δηλαδή, οι οποίες έχουν ξαναπάρει μπρος. Ή επιλέγουν να εργαστούν στην βραχυχρόνια μίσθωση στον δικό τους όμως τόπο».
Η επιλογή ενός εργαζόμενου για παραμονή στον δικό του τόπο και η με κάθε τρόπο αποφυγή μιας εργασίας ‘σεζόν’, έχει κατά βάση να κάνει με άλλους λόγους σύμφωνα με τον κο Καραγεωργόπουλο. Αυτοί, σύμφωνα με τον ίδιο είναι οι εξής: «Έχοντας ζήσει πολύ άσχημες καταστάσεις οι εργαζόμενοι στον τουρισμό προτιμούν πια την εργασιακή ασφάλεια και κοιτούν να τη διασφαλίζουν όσο περισσότερο μπορούν. Τα χρήματα είναι αρκετά λιγότερα από το να δουλεύεις σεζόν αλλά οι εργαζόμενοι γνωρίζουν ότι δεν θα έρθουν αντιμέτωποι με όλα αυτά που είδαν τα τέσσερα-πέντε προηγούμενα χρόνια.
«Να σας δώσω ένα παράδειγμα του τι έβλεπαν-συνάδελφος που δουλεύει χρόνια ως σεφ σε νησιά με πήρε για να μου πει ότι φέτος δεν θα πάει πουθενά. Όπως μου είπε ακριβώς: “προτιμάω να πάω σε γυράδικο να φτιάχνω πιτόγυρα, παρά να πάω πάλι σε νησί και ας μου προσφέρει αυτή τη στιγμή ξενοδοχείο 1800 ευρώ τον μήνα, με πληρωμένα τα πάντα”.
Ο ίδιος μου εξιστόρησε ότι πήγε πέρυσι να εργαστεί σε ένα νησάκι απέναντι από την Κέρκυρα, σε μεγάλη και πολυτελή τουριστική μονάδα, με μισθό 2000 ευρώ το μήνα. Τελικά, αντί για δωμάτιο που του είχε υποσχεθεί ο ιδιοκτήτης τον έβαλε μαζι με άλλους δύο σε μια τρύπα στο δεύτερο υπόγειο, δίπλα από την τεράστια μονάδα κλιματισμού που έβγαζε ζεστό αέρα. Εκτός από την αφόρητη ζέστη το δωμάτιο ήταν μουχλιασμένο και με αρουραίους. Ο ίδιος μου είπε ακόμα ότι στην κουζίνα όπου δούλευαν ο κλιματισμός δεν λειτουργούσε με αποτέλεσμα να εργάζονται σε συνθήκες…σάουνας. Όταν έφτασε ο πρώτος μήνας της πληρωμής, ο εργοδότης του έδωσε 200 ευρώ και του είπε πως θα πλήρωνε τα υπόλοιπα στο τέλος της σεζόν. Τελικά, πήρε τα μισά από τα συμφωνηθέντα ενώ τα ένσημα του ακόμα τα κυνηγάει.
Άλλος ανασταλτικός παράγοντας για τους εργαζόμενους σε αυτόν τον κλάδο είναι η υποαμειβόμενη και υποδηλωμένη εργασία. Δηλώνονται πολύ λιγότερα ημερομίσθια από τα πραγματικά. Επίσης, πολύ συχνά, οι συνθήκες διαβίωσης και διαμονής στα καταλύματα που τους προσφέρουν είναι απαράδεκτες. Οι εργαζόμενοι καταγγέλλουν πως κλήθηκαν να μείνουν σε σπίτια-τρώγλες, σε κοντέινερ, σε υπόγεια, σε χώρους χωρίς κλιματισμό ή χωρίς νερό…
Άλλοι, μας είπαν ότι δεν τους καταβλήθηκαν τα ένσημα με αποτέλεσμα να χάνουν τον χειμώνα το δικαίωμα στο επίδομα ανέργων, το οποίο περιορίστηκε και αυτό στους τρεις μήνες. Οι εργαζόμενοι κάνουν ακόμα καταγγελίες για κακή σίτιση, αλλά και καταγγελίες ότι δούλεψαν 12ώρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, χωρίς ρεπό.
«Και μπορεί οι αγγελίες εργασίας να κάνουν λόγο για ένα “υψηλό πακέτο αποδοχών”, με διαμονή και σίτιση”, με μάξιμουμ ορίζοντα εργασίας βέβαια τους έξι μήνες και μίνιμουμ τους τρεις, εντούτοις, στην πράξη φαίνεται ότι πάρα πολλές από αυτές τις αγγελίες είναι ψευδεπίγραφες. Να σημειώσω εδώ πως οι περισσότερες καταγγελίες για απαράδεκτες συνθήκες εργασίας αφορούν τις Κυκλάδες.
Κάπως έτσι λοιπόν έγιναν οι εργαζόμενοι στην τουριστική βιομηχανία πολύ επιφυλακτικοί. Και συμβαίνει και το εξής- σε πολλές εργοδοτικές οργανώσεις, οι μεγάλοι παίκτες είναι πολλές φορές σωστοί στη συμπεριφορά τους και δίνουν και κίνητρα στους εργαζόμενους. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την πυραμίδα από κάτω και τους πολλούς περισσότερους παίκτες εκεί. Εκεί, οι αυθαιρεσίες είναι πολύ συχνές, η κατάσταση ανεξέλεγκτη και ο μηχανισμός ελέγχου σχεδόν ανύπαρκτος».
