Η ανάπτυξη της σχέσης δήμου και Κοινωνίας των Πολιτών, ο επαναπροσδιορισμός της κοινωνικής πολιτικής, η οργανωμένη ανάπτυξη της αλληλεγγύης σε αντίθεση με την παραδοσιακή φιλανθρωπία και η αναζήτηση εξωτερικών πόρων αποτελούν τα κεντρικά σημεία της κοινωνικής πολιτικής που σχεδιάζει η «Πρωτοβουλία των πέντε δημάρχων», Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Πατρέων, Βόλου, Ιωαννιτών, και τα οποία αναπτύσσουν οι εν λόγω δήμαρχοι και οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι Κοινωνικής Πολιτικής απόψε στο δημαρχείο του Βόλου.
Ο δήμαρχος Βόλου, Πάνος Σκοτινώτης, στην εισαγωγική ομιλία του, ξεκαθάρισε ότι η «Πρωτοβουλία των 5 δημάρχων» δεν στοχεύει σε εμπλοκή τους στην κεντρική πολιτική σκηνή, ούτε αντιπολιτεύεται την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). Στόχος, όπως υπογράμμισε, είναι η τοπική αυτοδιοίκηση να επαναπροσδιορίσει τις κατευθύνσεις της κοινωνικής προστασίας, σε αντιπαράθεση με το κοινωνικό κράτος που καταρρέει.
Η πρωτοβουλία των «5» οραματίζεται να αναπτύξει και να διευρύνει την αυτοδιοικητική και την κοινωνική συναντίληψη, χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο την καθημερινή εμπειρία και την εφαρμοσμένη κοινωνική πολιτική στο πεδίο, δηλαδή στις δομές των δήμων και σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών.
Οι δήμοι προσπαθούν, σημείωσε ο κ. Σκοτινιώτης, να αποτρέψουν τη διάβρωση του κοινωνικού ιστού. Πρόκειται, πρόσθεσε, για «μια σκληρή, καθημερινή μάχη», για «έναν πραγματικό άθλο της τοπικής αυτοδιοίκησης». Κι αυτό, όπως επεσήμανε, σε μια χώρα που δεν διαθέτει όργανο παρακολούθησης των κοινωνικών πολιτικών, και όμως υπάρχει άμεση ανάγκη για ανακατανομή αρμοδιοτήτων και ρόλων ανάμεσα στο κεντρικό κράτος και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Η τοπική αυτοδιοίκηση, υπογράμμισε, είναι η μόνη που μπορεί να καταγράψει τις ατομικές ανάγκες των δημοτών στις χωρικές ενότητες και ότι η πρωτοβουλία των «5» στοχεύει στην ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων πολιτικής και καλών πρακτικών, με κύριο χαρακτηριστικό το κόστος των προγραμμάτων να είναι ανάλογο με την ωφελιμότητα για τους πολίτες.
Στο πλαίσιο των καινοτόμων πολιτικών, η «Πρωτοβουλία των 5 δημάρχων» προτείνει όχι μόνο ενδο-τοπικές, αλλά και υπερ-τοπικές συνεργασίες που ελαχιστοποιούν το κόστος και μεγιστοποιούν το όφελος. Εργαλεία για την ανάπτυξη αυτών των πολιτικών, όπως αναφέρουν οι δήμαρχοι, είναι η συγκρότηση Τοπικών Συμφώνων με Δίκτυα Αλληλεγγύης (Κοινωνία των Πολιτών, ΜΚΟ, Εκκλησία, δίκτυα που έχουν ως αντικείμενο την αντιμετώπιση κινδύνων όπως η ανεργία κ.α.).
Προκειμένου να γίνουν αυτά πραγματικότητα προτείνουν την εσωτερική αναδιοργάνωση των ΟΤΑ, με σύγχρονα μοντέλα διοίκησης και στελέχωση των υπηρεσιών. Κύριο «καύσιμο» στην υλοποίηση των πολιτικών αποτελεί η αλληλεγγύη που σε αντίθεση με την παραδοσιακή φιλανθρωπία, δεν εκφράζει εξουσιαστική σχέση, αλλά κοινωνική υποχρέωση και δικαίωμα μεταξύ ίσων, σημείωσε ο κ. Σκοτινιώτης και ανέφερε ότι, και πέρα από την πρωτοβουλία των πολιτών, ενθαρρύνεται η αναζήτηση περισσότερων εξωτερικών πόρων, αφού οι ΟΤΑ δεν μπορούν πλέον με τις παλαιές μεθόδους να υποστηρίξουν τη συνέχιση της λειτουργίας δομών.
Τυπικό παράδειγμα υλοποίησης των παραπάνω αρχών, όπως παρουσίασαν οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι, αποτελούν ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας του Δήμου Αθηναίων, το Υπνωτήριο Αστέγων στη Θεσσαλονίκη και άλλες μικρότερες δομές σε Ιωάννινα, Βόλο και Πάτρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύνθημα του Κόμβου Αλληλοβοήθειας του δήμου Αθηναίων είναι η φράση «Ό,τι σου περισσεύει, το μοιράζεσαι». Η υπεύθυνη του Κόμβου, Οριάνα Αντωναροπούλου, μιλώντας για τον Κόμβο, σημείωσε ότι βασικά στοιχεία της δράσης του είναι το «κτίσιμο» σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ μελών του δικτύου και δικαιούχων, η πολύ καλή διαχείριση (logistics) δικαιούχων και προσφερομένων αγαθών, η παρακολούθηση της δραστηριότητας κάθε ομάδας δράσης ώστε να γίνονται άμεσες παραπομπές περιστατικών και να αποφεύγονται οι επικαλύψεις.
Εκ μέρους του δήμου Θεσσαλονίκης, η αντιδήμαρχος Καλυψώ Γούλα ανέπτυξε τον τρόπο δημιουργίας και λειτουργίας του Υπνωτηρίου Αστέγων που αποτελεί την πρόσφατη, επιτυχημένη δομή του δήμου. Όπως διηγήθηκε, η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης (ιδρυμένη από το 1871) αγόρασε και παραχώρησε στο δήμο ένα χώρο συνολικής έκτασης 2.000 τ.μ., όπου στα 750 τ.μ., με δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου, διαμορφώθηκε το Υπνωτήριο, τη διαχείριση του οποίου έχουν αναλάβει οι γνωστές οργανώσεις ΑΡΣΙΣ και Praksis. Όπως σημείωσε η αντιδήμαρχος, πρόκειται για μια κατεξοχήν επιτυχή σύμπραξη και συγκερασμό του Δημοσίου με Κοινωφελείς Οργανισμούς, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), αλλά και πόρους του ΕΣΠΑ από τους οποίους πληρώνονται οι εργαζόμενοι.
