To «πώς η Κρήτη πέταξε έξω τη Χρυσή Αυγή» καταγράφει σε εκτενές ρεπορτάζ από το Ηράκλειο η εφημερίδα Guardian, περιγράφοντας το πώς η Χρυσή Αυγή αναπτύχθηκε στην πόλη, προτού τον περασμένο Μάιο κλείσει τα εκεί γραφεία της.
Την επιρροή της Χρυσής Αυγής παρατήρησαν πρώτοι οι δάσκαλοι στο Ηράκλειο. «Δύο 13χρονοι μαθητές μου είχαν οικογενειακά προβλήματα», δηλώνει η 50χρονη Μαρία Οικονομάκη. «Η Χρυσή Αυγή τους προσέγγισε σε καφετέριες και στο γυμναστήριο, παρουσιαζόμενη ως οικογένεια και ως προστάτες. Τους έβγαλαν για καφέ και τους έδωσαν μαθήματα ελληνικής ιστορίας». Ακολούθησαν περιστατικά βίας, μεταξύ των οποίων μία επίθεση με μαχαίρια κατά Πακιστανών εργατών. «Σκεφτόμουν, Θεέ μου, τι συμβαίνει σε αυτήν τη γειτονιά», ανέφερε η ίδια.
Η καθηγήτρια Δάφνη Χαλκιοπούλου, ειδική στη Χρυσή Αυγή, εξήγησε: «Επειδή είναι ένα κίνημα από τη βάση, η τοπική υποστήριξη είναι θεμελιώδης για την επιτυχία του. Στόχευσε περιοχές όπου ήξερε πως μπορούσε να χτίσει μία καλή παρουσία, και επεξέτεινε την οργάνωσή της σημαντικά».
Στο δημοσίευμα γίνεται αναφορά στο άνοιγμα των γραφείων της Χρυσής Αυγής το 2011 και στις αντιφασιστικές διαδηλώσεις από κατοίκους, ενώ τονίζεται ότι «όλα άλλαξαν» τον Σεπτέμβριο του 2012, με τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα.
«Πριν από αυτό, πολλοί είχαν τη στάση “δε φοβόμαστε τη Χρυσή Αυγή, πρέπει απλά να τους μορφώσουμε”», παρατήρησε ο 27χρονος αριστερός ακτιβιστής Χάρης Ζαφειρόπουλος, εξηγώντας ότι από εκεί και πέρα, οι ακτιβιστές ακολούθησαν μία νέα τακτική, με κατά πρόσωπο συζητήσεις με απλούς ανθρώπους για το τι είναι ο φασισμός και πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί. «Η Κρήτη υπέφερε πολύ από τους ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ολόκληρα χωριά κάηκαν ολοσχερώς. Προσπαθήσαμε να υπενθυμίσουμε στους ανθρώπους τι είχε συμβεί στο παρελθόν, και αυτό συμβαίνει τώρα», σημείωσε.
Ακολούθησαν πολλοί δάσκαλοι του νησιού, που συνεργάστηκαν για να διδάξουν την ιστορία στα παιδιά με λιγότερο εθνικιστικό τρόπο που να απορρίπτει τον φασισμό. Δεν το έβαλαν κάτω ακόμα και όταν είχαν μαθητές που ανήκαν ήδη στη Χρυσή Αυγή, οι οποίοι όμως βλέποντας τους άλλους μαθητές να περνούν στον αντιφασισμό, αναρωτιούνταν μήπως είχαν παρασυρθεί. Μάλιστα, ακόμα και μαθητές από άλλες χώρες είχαν ενταχθεί στη Χρυσή Αυγή, χωρίς να γνωρίζουν ότι η Χρυσή Αυγή τους θεωρεί κατώτερους λόγω καταγωγής.
Τον Απρίλιο του 2018 ακτιβιστές πραγματοποίησαν νυχτερινή επίθεση στα γραφεία της Χρυσής Αυγής, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά τους. Δύο εβδομάδες αργότερα, τα γραφεία έκλεισαν.
Η Δάφνη Χαλκιοπούλου παρατηρεί ότι αυτός ο αντιφασιστικός ακτιβισμός που «έδιωξε» τη Χρυσή Αυγή από το Ηράκλειο μπορεί να είναι αποτελεσματικός σε τοπικό επίπεδο, όμως σε ευρύτερο επίπεδο «η αντίσταση δεν πρέπει και δεν μπορεί να περιορίζεται στην αντιφασιστική αριστερά. Χρειαζόμαστε κάτι σε πιο οργανωμένο, mainstream επίπεδο».
Η Μαρία Οικονομάκη σημειώνει ότι η μάχη δεν έχει ακόμα τελειώσει: «Θα μπορούσαμε εύκολα να επικοινωνήσουμε ποια ήταν η Χρυσή Αυγή και γιατί ήταν κακή. Αλλά η κρίση δεν έχει τελειώσει και ο κόσμος εξακολουθεί να θέλει να ρίξει τις ευθύνες σε κάποιον. Ο κρυφός φασισμός είναι σχεδόν πιο επικίνδυνος».
