«Ομπρέλα» προστασίας στην αλόγιστη οικιστική ανάπτυξη στη Σαντορίνη ανοίγει σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που επεξεργάστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), ενώ απαγορεύεται η δόμηση στην παγκοσμίως γνωστή περιοχή της Καλντέρας, που βυθίστηκε τον Απρίλιο του 2007 το κρουαζιερόπλοιο «Sea Diamond».

Ειδικότερα, από το υπουργείο Περιβάλλοντος κατατέθηκε στο Ε’ Τμήμα του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου σχέδιο διατάγματος με το οποίο τροποποιούνται οι όροι κατάτμησης και οι όροι δόμησης των περιοχών της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) των νήσων Θήρα και Θηρασία των Κυκλάδων.

Με το επίμαχο διάταγμα επέρχεται τροποποίηση παλαιότερου Προεδρικού Διατάγματος του 1990, με το οποίο καθορίσθηκαν οι ΖΟΕ, τα κατώτατα όρια κατάτμησης και οι λοιποί όροι και περιορισμοί δόμησης των δύο αυτών νησιών των Κυκλάδων.

Το Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (πρόεδρος ο αντιπρόεδρος Κων. Μενουδάκος και εισηγητής ο πάρεδρος Χρ. Ντουχάνης), με την υπ’ αριθμ. 69/2012 γνωμοδότησή του, έκρινε μεν νόμιμο το επίμαχο διάταγμα, αλλά έκρινε ορισμένες διατάξεις του μη νόμιμες και διαγραπτέες, ενώ έκανε αρκετές ουσιαστικές παρατηρήσεις.

Κατ’ αρχάς οι δικαστές έκριναν ότι είναι νόμιμες οι διατάξεις εκείνες του σχεδίου διατάγματος που προβλέπουν ότι είναι άρτια (οικοδομήσιμα) τα οικόπεδα εκτός σχεδίου, εφόσον η έκτασή τους είναι άνω των 4 στρεμμάτων.

Οι δικαστές έκριναν ότι νόμιμα καθορίζεται στα 10 στρέμματα η αρτιότητα των οικοπέδων υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας και των εκτάσεων που αναπτύσσεται η καλλιέργεια αμπέλων για παραγωγή οίνων Ονομασίας Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας (ΟΠΑΠ), των εκτάσεων που αποτέλεσαν αμπελώνες και των εκτάσεων που αναπτύσσεται η καλλιέργεια τοπικών παραδοσιακών προϊόντων, όπως είναι η φάβα.

Επίσης, απαγορεύεται η δόμηση στην περιοχή της Καλντέρας, η οποία από το 1997 έχει χαρακτηριστεί, με υπουργική απόφαση, ως τόπος ιστορικού και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας, όπως επίσης απαγορεύεται η δόμηση γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους.

Ακόμη, απαγορεύεται κάθε μορφής δόμηση σε απόσταση 150 μέτρων από τη ζώνη του αιγιαλού, όπως επίσης απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων παράλληλων προς την ακτή.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας επέτρεψαν την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων τελεφερίκ, εφόσον όμως συγκεκριμενοποιηθούν οι ανάγκες των οικισμών που θα εξυπηρετηθούν.

Αντίθετα, οι δικαστές αποφάνθηκαν ότι πρέπει να διαγραφεί η διάταξη εκείνη του σχεδίου διατάγματος που προβλέπει τη δόμηση υπό τη στάθμη του εδάφους («κατασκευή υπόσκαφων κτιρίων» όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο διάταγμα), καθώς παρόμοιες κατασκευές δεν προβλέπονται από τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό (ΓΟΚ). Αν ωστόσο τροποποιηθεί ο ΓΟΚ, όπως υποστήριξε στο δικαστήριο ο εκπρόσωπος του υπουργείου Περιβάλλοντος, τότε η επίμαχη διάταξη θα παραμείνει στο διάταγμα, προσέθεσαν οι σύμβουλοι Επικρατείας.

Μη νόμιμη κρίθηκε η σχετική διάταξη του νομοσχεδίου η οποία αναφέρει ότι ισχύει το παλαιό νομοθετικό καθεστώς οικοδόμησης για τις αιτήσεις που έχουν κατατεθεί μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου 2011 στην Πολεοδομία και ζητούν την έκδοση οικοδομικών αδειών.

Παράλληλα, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε ότι είναι συμβατή με τις επιταγές του Συντάγματος η νομοθετική πρόβλεψη που αναφέρει ότι σε επείγουσες και ειδικές περιπτώσεις μπορεί να αποστέλλονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας για επεξεργασία πολεοδομικού περιεχομένου προεδρικά διατάγματα, χωρίς τις απαιτούμενες γνωμοδοτήσεις του αρμόδιου Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του συμβουλίου της αρμόδιας κεντρικής ή περιφερειακής κρατικής υπηρεσίας.

Πράγματι, συνεχίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, στην περίπτωση της Σαντορίνης υπήρξε επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης γεωλογικών προβλημάτων, όπως είναι καταπτώσεις και κατολισθήσεις στα πρανή της Καλντέρας που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των κατοίκων και τουριστών. Ακόμη, υπήρξαν ζωτικής σημασίας ανάγκες, όπως είναι η υδροδότηση και η διαχείριση αποβλήτων, αλλά και η διατήρηση και η προστασία της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, καθώς και η εξασφάλιση της δυνατότητας τυποποίησης αγροτικών προϊόντων, όπως είναι αμπέλια (κρασιά), φάβα, φακές κ.λπ.