Ο Omid Fatehi Karajo, η γυναίκα του Nadereh και η 10χρονη κόρη τους Wanya έλαβαν μια δύσκολη απόφαση. Σε λίγες μέρες θα στοιβαχτούν μαζί με άλλους σε μια φουσκωτή βάρκα και θα αποπλεύσουν από την τουρκική ακτή με την ελπίδα να φτάσουν σε κάποιο ελληνικό νησί. Καθισμένοι στον καναπέ μπροστά από τη webcam, δεν χαμογελούν.
Ο Omid αφηγείται στο περιοδικό Newsweek την ιστορία τους μέσω μεταφραστή, η γυναίκα του παρεμβαίνει κάποιες φορές, η κόρη τους ανεβοκατεβαίνει στα πόδια τους και κοιτά ντροπαλά μέσα από τις μπούκλες που κρύβουν τα μάτια της. «Ανησυχώ για το ταξίδι», λέει η Wanya, «ειδικά από την Τουρκία ως την Ελλάδα επειδή η θάλασσα είναι επικίνδυνη». Εκείνη ξέρει κολύμπι αλλά οι γονείς της όχι. Θα αγοράσουν σωσίβια πριν ξεκινήσουν.
Μια τέτοια εικόνα, από μια γυναίκα σε κάποια ελληνική παραλία με σωσίβια στα πόδια της έχει στο εξώφυλλό του το περιοδικό στο επόμενο τεύχος του, το οποίο τιτλοφορείται «Come Hell or High Water», ιδιωματισμός που σημαίνει «ό,τι και να γίνει» ή πιο ελεύθερα «ο κόσμος να χαλάσει». «Η πτώση της θερμοκρασίας στην Ευρώπη δεν θα σταματήσει την προσφυγική κρίση», σημειώνει το περιοδικό.
Η οικογένεια ζούσε στο Sanandaj, πρωτεύουσα του ιρανικού Κουρδιστάν. Πριν τρία χρόνια, ύστερα από τη σύλληψη και τον βασανισμό του Omid για σχέσεις με κουρδικά πολιτικά κόμματα, μετακόμισαν στο ιρακινό Κουρδιστάν. Συνέχισαν να δέχονται απειλές κι έτσι πήγαν στο Εσκί Σεχίρ της Τουρκίας. Ως Κούρδοι δεν μπορούν να μείνουν άλλο στην Τουρκία όπου στοχοποιούνται. Όταν ο Omid κατήγγειλε στην αστυνομία επίθεση που δέχθηκε από γείτονά του, του είπαν να φύγει και πως δεν θέλουν Κούρδους στη χώρα τους. «Το πιο σημαντικό για μας είναι η ασφάλεια», λέει, «ξέρουμε πως έχει κρύο στην Ευρώπη αλλά θα είναι καλύτερα από το να μας απειλούν εδώ».
Παρά την πτώση της θερμοκρασίας, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ κατέγραψε 218.394 πρόσφυγες που διέσχισαν τη Μεσόγειο τον Οκτώβριο. Τον ίδιο μήνα πέρσι ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 23.050.
«Το ταξίδι από την Τουρκία στην Ελλάδα και πάνω στα Βαλκάνια είναι φαινόμενο του 2015», λέει ο εκπρόσωπος της Αρμοστείας Adrian Edwards. Ένας από τους λόγους είναι η κλιμάκωση των συγκρούσεων στη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν- από αυτές τις τρεις χώρες προέρχεται το 93% των ανθρώπων που φτάνουν στην Ελλάδα. Γεωγραφικά είναι πιο κοντά στην Τουρκία οπότε δεν έχει γι’ αυτούς λογική να ταξιδέψουν από την Αφρική. Οι προσφυγικές ροές αναμένεται να ενταθούν και το χειμώνα καθώς, αντίθετα με τους οικονομικούς μετανάστες, οι πρόσφυγες δεν μπορούν να επιλέξουν πότε θα φύγουν. Για τους πρόσφυγες σε χώρες όπως η Τουρκία και ο Λίβανος, όπου πολλοί ζουν σε κακές συνθήκες με πολύ λίγα λεφτά, η επιτυχία άλλων που έκαναν αυτό το ταξίδι τους ενθαρρύνει να τους ακολουθήσουν παρά να αντέξουν άλλο έναν κρύο χειμώνα εκεί που βρίσκονται. Άλλοι φοβούνται πως η ΕΕ μπορεί να κλείσει τα σύνορά της ή να κάνει μια συμφωνία για τα σύνορα με την Τουρκία. Παρότι κάνει κρύο και υπάρχουν κίνδυνοι, προτιμούν να ρισκάρουν τώρα και να διασχίσουν τη Μεσόγειο παρά να μείνουν έξω.
Για να ενθαρρύνουν πρόσφυγες να κάνουν το ταξίδι αυτό και από το φόβο να «πέσει η δουλειά» πολλοί διακινητές, γράφει το περιοδικό, έριξαν τις τιμές τους. Δουλέμπορος αποκαλύπτει στο περιοδικό πως προσφέρει ειδικές τιμές για τον χειμώνα: από τα 1.500 έως 2000 δολάρια που ζητούσε το καλοκαίρι, τώρα ζητά από 1000 έως 1500. Διατηρεί μάλιστα και σελίδα στο Facebook στην οποία κυριαρχεί μια φωτογραφία με ένα λαμπερό λευκό γιοτ. Ωστόσο στις φωτογραφίες και τα βίντεο εκείνων που τα κατάφεραν φαίνονται μαύρες φουσκωτές βάρκες.
Οι Fatehi Karajos θα πληρώσουν 1.200 δολάρια «το κεφάλι». Μάζεψαν τα χρήματα από συγγενείς και φίλους ενώ ο Omid έκανε και διάφορες δουλειές χειρωνακτικές έναντι 10 δολαρίων την ημέρα.
Αν όλα πάνε καλά η οικογένεια θα φτάσει σε κάποιο ελληνικό νησί όπου θα αναζητήσει καταφύγιο. Αυτό είναι το επόμενο μεγάλο πρόβλημα, η έλλειψη υποδομών για τη φιλοξενία των προσφύγων, ειδικά τώρα που ο χειμώνας πλησιάζει και ο καιρός έχει ήδη χαλάσει.
«Υπάρχει ένας πραγματικός κίνδυνος θανάτων, να πεθάνουν ακόμα περισσότεροι άνθρωποι», προειδοποιεί η Ύπατη Αρμοστεία.
Στον προσφυγικό καταυλισμό του Opatovac, στην Κροατία, η θερμοκρασία έχει ήδη πέσει στους 3 βαθμούς Κελσίου και βρέχει συχνά. Εκπρόσωπος της οργάνωσης Save the Children που βρίσκεται στην Κροατία λέει πως τα παιδιά είναι μούσκεμα και κοιμούνται στο ύπαιθρο λόγω έλλειψης χώρου και βασικών υπηρεσιών.
Οι Fatehi Karajos δεν έχουν χειμωνιάτικα ρούχα αλλά λένε πως θα ακολουθήσουν τους υπόλοιπους πρόσφυγες όταν φτάσουν στην Ελλάδα. Προορισμός τους, σύμφωνα με τη μικρή κόρη τους, είναι το Όσλο όπου ζουν συγγενείς της μαμάς της.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς αυτό το αδύνατο 10χρονο κορίτσι να διασχίζει όλη την Ευρώπη μέσα στη βροχή και το κρύο, γράφει το Newsweek. Παρότι οι οργανώσεις αρωγής βοηθούν στους καταυλισμούς και τους χώρους υποδοχής, δεν μπορούν να παρέχουν βοήθεια στους πρόσφυγες στη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Καθώς προετοιμάζονται για τον χειμώνα, οι οργανώσεις ξέρουν πως θα υπάρξουν θάνατοι προσφύγων. Το επώδυνο ερώτημα των επόμενων μηνών είναι μόνο «πόσοι»…
